Het leek wel oorlog

De ziekenwagens van het Rode Kruis reden af en aan de Oosterhoutsedijk bij Lent. Volgestouwd met slachtoffers die als gevolg van uitdroging bezweken waren door de hitte. Het waren er zoveel dat ze zelfs tussen de benen van de ziekenverzorgers kwamen te liggen. Was hier sprake van een sportief drama, of dood door schuld wegens grove nalatigheid?

door  Alex van Veen

Dinsdagochtend ging de Nijmeegse Vierdaagse met zo'n 44.000 deelnemers van start. Uiteraard hadden zij gelet op de weersomstandigheden zelf zo wijs moeten zijn de wandelschoenen in de kast te laten staan, maar het prestige wint het van het gezonde verstand. En men rekende uiteraard op de genomen voorzorgsmaatregelen van de organisatie, die nu al voor de 70^ste maal het van oorsprong geheel militaristische evenement uit de grond stampte.

De zwarte startdag van de Vierdaagse leverde dik driehonderd slachtoffers op, waarvan er twee uiteindelijk zijn overleden. Het leek warempel wel oorlog in Nijmegen. Ieder weldenkend mens die op de hoogte wordt gebracht van een dergelijke kleine ramp, begrijpt niet hoe zoiets heeft kunnen gebeuren. Al dagen van tevoren wist vrijwel heel Nederland via het KNMI dat er een tweede hittegolf op komst was, die maandag 17 juli in het binnenland tot temperaturen ver boven de dertig graden zouden leiden.

Dinsdagavond in NOVA vertelde verantwoordelijk burgemeester Ter Horst (PvdA) met een uitgestreken gezicht dat zij, net zoals de organisatie van het wandelevenement, eerder die dag werd verrast door de extreme weersomstandigheden. De wind op de Oosterhoutsedijk zou dinsdagmiddag plotsklap zijn gaan liggen. Welhaast nog verbijsterender, voor zover dat mogelijk is na een dergelijke boude bewering, was het feit dat NOVA-presentatrice Polak hierop en op de overige antwoorden van Ter Horst geen wedervragen stelde. Ginnegappen is deze incompetente presentatrice beter op het lijf geschreven dan het stellen van kritische vragen.

Vergeef me dit zijpaadje, beste lezer, maar in het kader van Toestand moet er nu eenmaal aandacht worden besteed aan de rol van de media. Daar is deze rubriek immers oorspronkelijk voor bedoeld. En als we het dan toch over de media hebben, constateren we tevens dat ook de Gelderlander, sponsor van de Vierdaagse, het gebeuren tot nu toe weinig kritisch op de voet heeft gevolgd. Want waarom lezen we niet in deze lokale krant maar wel in het Algemeen Dagblad dat getuigen die gedurende de middag op de bewuste dijk aan het filmen zijn geweest, ervaren hebben dat er wel degelijk sprake was van de nodige wind die in de loop van de middag zelfs opstak?

"Je zag de mensen op het eind echt als zombies voorbijlopen. In het begin van de dag vonden mensen het leuk gefilmd te worden, later had niemand meer oog voor de camera." Dat was, zo is de stellige overtuiging van de filmers Brugeman en Langedijk, het gevolg van de hitte. "Het is nooit windstil geweest op de dijk. Boven de dijk hadden we een spandoek van twee meter hoog en zes meter breed gehangen. Dat spandoek ving de hele dag wind. We hebben het rond half vier zelfs moeten verwijderen, omdat de wind te sterk werd."

Volgens Langedijk, zelf uit Nijmegen afkomstig én een groot fan van de Vierdaagse, was de watervoorziening op de dijk compleet onder de maat. "Ga maar na: er liepen ruim 40.000 mensen mee, het traject over de dijk kost je ongeveer een uur. Als de organisatie dan zegt dat mensen twee liter per uur moeten drinken, dan zou op die dijk dus 80.000 liter water aanwezig moeten zijn. Dat was er natuurlijk nooit. En dat had ook de organisatie kunnen bedenken. Het is niet aan mij om een schuldige aan te wijzen, maar ze moeten niet liegen." Ook bij het KNMI noemen ze de uitspraken van Ter Horst en de leiding van de Vierdaagse "grote onzin".

Er is hier iets ontzettend verkeerd gegaan. Het simpele feit dat de Vierdaagse na de startdag werd afgelast omdat het gezien de weersomstandigheden onverantwoord zou zijn de wandeltocht te vervolgen, spreekt boekdelen. De Vierdaagse had gezien de voorspelde omstandigheden – extreme temperatuur, geen bewolking, chronisch tekort een waterbevoorrading – nooit van start mogen gaan. De reden dat men afgezien heeft van dit besluit, zal ongetwijfeld van economische en in mindere mate organisatorische aard zijn geweest. De Vierdaagse zet Nijmegen jaarlijks op de kaart en levert ruim 30 miljoen euro op.

Wie is dan verantwoordelijk voor de twee dodelijke en de ruim 300 bezweken slachtoffers? Het is evident te veronderstellen dat dit de leiding van de Vierdaagse kan worden aangerekend. Maar natuurlijk ook de gemeente Nijmegen, die gezien de commerciële belangen er mede zorg voor dient te dragen dat het evenement gladjes verloopt. Burgemeester Ter Horst dus, die de portefeuille Algemene Zaken in haar bezit heeft. Zij is in deze in gebreke gebleven.

Het is vervolgens schrijnend en tegelijkertijd veelzeggend om te constateren van het 'linkse' gemeentebestuur van 'Havanna aan de Waal' zich tot nu toe op de vlakte houdt als het gaat om de hamvraag: wie treft hier schuld? De coalitiepartijen PvdA en GroenLinks stellen daarentegen dat de aanpak van de Vierdaagse in de toekomst professioneler dient te worden aangepakt. Een politieke schijnbeweging met als doel de burgemeester uit eigen stal de hand boven het hoofd te houden. Het openbaar ministerie in Arnhem overweegt te onderzoeken of de marsleiding nalatig is geweest. Maar er is echter nog geen sprake van een verdenking.

Aangezien het bestuur bij calamiteiten als deze haar handen wast in onschuld zullen de burgers het voortouw moeten nemen. Nabestaanden van de overleden wandelaars, alsmede de gewonden, dienen de verantwoordelijken van dit drama, te weten de gemeente Nijmegen en de organisatie van de Vierdaagse, te laten vervolgen voor het plegen van een misdaad. Namelijk het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel door nalatigheid, met de dood als gevolg.

De Vierdaagse zelf zou in elk geval voor een jaar overgeslagen mogen worden. Uit respect voor de slachtoffers, en om het nieuwe bestuur de tijd te geven om, samen met de nieuwe burgemeester, de deelnemers dusdanig serieus te nemen dat het welzijn voorop komt te staan in plaats van de commerciële belangen. Wat dat aangaat is het een gotspe dat op de avond van het drama het vuurwerk door mocht gaan. "Om openbare orde problemen te voorkomen", meldde Ter Horst in NOVA. Het getuigt van een politieke treurigheid waar de honden geen brood van lusten.

Vreemd is het ook dat Nijmegen, dat zich graag als hét centrum van activistisch Nederland afficheert, met geen stok vooruit te bewegen was om de 5.000 militairen die in vol ornaat door de straten marcheerden een voet dwars te zetten. Is men überhaupt op de gedachte gekomen? De Amerikanen liepen grijzend te genieten van de lofuitingen die hen door duizenden langs de route werden toebedeeld. Waar bleven de protesten van het Platform tegen de Nieuwe Oorlog? Laten we het er maar op houden dat deze antimilitaristen dit jaar deel hebben genomen aan de alternatieve wandelvierdaagse 'Is het hier oorlog?' in Buurse.

- - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - -

Naar boven

Zwarte Kat

hghg