Van 8 t/m 12 november presenteert Filmhuis Rialto in Amsterdam een vrij uitvoerig overzicht van de recente Argentijnse cinema. Nuevo Cine Argentino vertoont de ontwikkelingen van de afgelopen tien jaar. Een selectie van het programma is ook in andere steden te zien.

door  Ulrik van Tongeren

Grotendeels geproduceerd tijdens de economische en sociale crisis in Argentinië laten jonge filmmakers ons zien wat je kan doen met weinig middelen. Misschien moeten onze 'gekoesterde' jonge cineasten eens gaan kijken wat er op dit terrein, in combinatie met een tomeloze passie voor het vak, allemaal mogelijk is. Nuevo Cine Argentino presenteert een brede waaier van speelfilms, korte films en experimenteel werk.

Het festival kan het zich zelfs veroorloven om het meesterwerkje Ana y los otros van debutante Celina Murga niet te vertonen. Opvallend kenmerk van deze Nuevo Cine Argentino is dat het meestal minimalistische films zijn met een fragmentarische verteltrant. Duidelijk is ook dat de productionele beperkingen door de makers gebruikt worden om de zeggingskracht van hun vertellingen te vergroten.

Interessant aspect is ook de wijze waarop de makers de onmetelijke landschappen van Argentinië gebruiken; de pampa's, het regenwoud en het kille Patagonië. Dergelijke locaties worden dan benut voor roadmovies, terwijl Bueno Aires gebruikt wordt voor de familie en psychologische drama's. De landschappen zeggen al zoveel over het leven in Argentinië. Het is een weerbarstig land waar het leven hard is. Of het nu in de vrije natuur of in de grote stad plaatsvindt, telkens is er de strijd om het bestaan.

El Custodio

Een opmerkelijke film als El Custodio van regisseur Rodrigo Moreno is een tamelijk hermetische productie die een flinke inspanning vergt van de toeschouwer. Maar het is ook een werk dat lang in het geheugen blijft nazinderen. De film gaat over het leven van een lijfwacht die dag en nacht beschikbaar moet zijn om een minister te bewaken. De lijfwacht, Ruben genaamd, is een eenzaam mens die voor zijn werk leeft. Ergens moet de slaafsheid waarmee hij zijn bestaan vult aan hem knagen.

El Custodio

De spanning wordt tergend langzaam opgebouwd, de ontknoping is verrassend en voorspelbaar tegelijkertijd. Terloops komt ook nog even de Argentijnse klassenmaatschappij aan bod. Huiveringwekkend is het zeker, deze relatie tussen meester en slaaf. Wat nou precies de status van Ruben's baas in deze politieke constellatie is, blijft mysterieus in het midden hangen. De film past perfect in de traditie van de nieuwe Argentijnse film, waar de overheersende doelstelling lijkt om meer te suggereren dan te tonen.

Deze Argentijnse films maken vaak een onaffe indruk, alsof ze spelen met de verbeeldingskracht van de kijker. De kijker moet als het ware de losse einden aan elkaar knopen. Dat kan soms tot cryptische resultaten leiden. Agua van regisseuse Veronica Chen tekent de voorbereidingen van twee lange afstandszwemmers op de race van hun leven. We komen niet veel te weten van deze jonge mannen met hun obsessieve zwemstiel. De opnamen van dat zwemmen zijn wel sensuele hoogstandjes, maar de precieze afloop van de wedstrijd, en de uitkomst van dat alles is voor de maakster niet belangrijk.

Géminis

Dan is een film als Géminis makkelijker te plaatsen en te ondergaan. Want dit broeierige familiedrama hakt er flink in. Een geheime incestueuze relatie tussen een broer en zus veroorzaken chaos binnen een deftige maar ook decadente Argentijnse familie. De film roept herinneringen op aan Lucrecia Martel's La Ciénaga (2000), ook al zo'n pakkend familiedrama. Jonge Argentijnse filmers zijn er blijkbaar dol op de Argentijnse bourgeois te fileren.

Géminis

Géminis heeft een kolkende sensuele lading. Een stel vaardige acteurs weet een in essentie melodramatisch verhaaltje subliem in te vullen. Regisseuse Albertina Carri is een talent om in de gaten te houden. Er is ondertussen een opvallende lichting vrouwelijke cineasten die zeer beeldend en seksueel geladen woest tekeer gaan in de poppenkast van de Argentijnse elite.

Ironisch is het wel dat de rijke oogst aan Argentijnse films de internationale filmfestivals bijna gaan domineren. Maar tegelijkertijd doen ze het niet zo geweldig in de bioscopen in eigen land. De financiering vindt hoofdzakelijk plaats via buitenlandse filmfondsen, zoals het Nederlandse Hubert Bals fonds, en door coproducties met Spanje en andere Latijns-Amerikaanse landen. De Argentijnse staat speelt geen belangrijke rol in de ondersteuning van deze jonge cinema. Dat maakt de opmerkelijke bloei ervan tamelijk breekbaar.

El Custidio draait vanaf 9 november in de bioscoop.

Nuevo Cine Argentino: Amsterdam: Rialto Amsterdam 8-12 november. Utrecht: 't Hoogt 18-19 november. Rotterdam: Lantaren/Venster 9-15 november. Nijmegen: 19 november. Eindhoven: Plaza Futura 16, 17, 18, 19, 21 & 22 november.