Films en tv-series over gangsters zijn ondertussen ideale kruiwagens om de duistere relatie tussen de criminele onderwereld en de corrupte juridische en politieke bovenwereld te tonen. Het Italiaanse gangster epos Romanzo Criminale van regisseur Michele Placido is een mooi voorbeeld hiervan.

De film tekent de opkomst en ondergang van de beruchte gangsterbende Magliana, die in de jaren '70 en '80 de Romeinse onderwereld beheerste. Het is een ambitieuze poging om de verwevenheid tussen criminelen, politici en gerechtsdienaren te analyseren.

In eerste instantie lijkt het een smakelijke en onderhoudende gangsterfilm te zijn geworden, met een royale hoeveelheid geweld en seks. Waarin de vriendschap tussen drie jonge criminelen centraal staat, en laat zien hoe gevangenschap boefjes in meedogenloze moordenaars doet veranderen.

De start van hun criminele loopbaan heeft een bijna idyllisch karakter, maar als ze zich door een berg drugs, geld en lijken doorgeworsteld hebben, en onaantastbaar lijken te zijn geworden, begint het onderlinge wantrouwen en komt hun ondergang in zicht. 

Het is allemaal tamelijk onderhoudend en spannend, door een stel uitstekende acteurs zeer overtuigend voor het voetlicht gebracht. Maar gaandeweg gebruiken de makers de politieke werkelijkheid van het terrorisme: de ontvoering van Aldo Moro, en de bomaanslag op het station van Bologna, om een complexe schildering te geven van het Italië in de roerige decennia in de tweede helft van de vorige eeuw.

Opvallend is de wijze waarop archiefbeelden door de film gesneden zijn. Het geeft het geheel een authentieke kracht, terwijl er geen sprake is van een nostalgische reconstructie van dat verleden. Terrorisme en gangsterdom zijn tenslotte niet gebonden aan een bepaalde tijd.

Het scenario van Giancarlo De Cataldo, Sandro Petraglia en Stefano Rulli is gebaseerd op ware feiten. De gangsters en de vasthoudende politiecommissaris zijn bestaande personen. Maar bijvoorbeeld de schimmige figuren op de achtergrond, zowel leden van de politie als het gerecht, evenals het hoofd van een schimmige geheime dienst, zijn overduidelijk reconstructies en nat vingerwerk.

Er wordt niet getwijfeld aan het feit dat de bende betrokken was bij de ontvoering van Aldo Moro, en een paar jaar later verdacht werd van hun aandeel in de aanslag op het station van Bologna, opgeëist door een neofascistische bende. Het hoe en waarom van de bescherming van de gangsters door de autoriteiten is een intrigerend fenomeen, het geeft weinig vertrouwen in de integriteit van de Italiaanse politie.

Het is een sinistere realiteit, hoe boven- en onderwereld verweven zijn met elkaar. Dat is niet typisch Italiaans, het gebeurt ook elders in Europa. Maar met een gangsterfilm als Romanzo Criminale gemaakt in het fascinerende Italië, wordt die werkelijkheid even wat kleurrijker en meeslepender neergezet.

Ulrik van Tongeren

Romanzo Criminale (A-film) nu in de bioscoop.

- - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Naar boven

Zwarte Kat

hghg