Opvallend eindexamenwerk filmacademie

Ieder jaar rond deze tijd worden de eindexamenfilms van de Nederlandse Film en Televisie Academie (NFTA), voorheen filmacademie, aan de pers en genodigden vertoond. Het zijn spannende dagen, want deze films vormen een mooie graadmeter van wat het jonge filmtalent in huis heeft.

tekst  Ulrik van Tongeren

De NFTA is de grootste en belangrijkste audiovisuele opleiding van Nederland. Om die reden zijn de verwachtingen immer hooggespannen. Dit jaar is de oogst groot met negen fictiefilms, zes documentaires, negen commercials en een interactief project. Geen hemelbestormende thema’s; de belangrijkste lijkt het reilen en zeilen van oude mensen te zijn, wat evengoed een belangrijk en beklijvend onderwerp is.

De documentaires zijn het opvallendst, zowel door de onderwerpkeuze als door de eigenzinnige vormgeving van de makers. Doel Leeft, van regisseur en scenarist Tom Fassaert, portretteert het desolate dorp Doel, gelegen naast de Antwerpse haven en in de schaduw van de kerncentrale Doel. Al zo’n dertig jaar staat dit dorp op de nominatie om plaats te maken voor uitbreidingen van de Antwerpse haven. In 2007 schijnt het pleit dan eindelijk te worden beslecht, maar niets is zeker.

De filmmakers hebben nog net de laatste stuiptrekkingen van het dorp vastgelegd. Bewoond door enkele oorspronkelijke Doelenaars - de oude en vaak zieke mensen willen helemaal niet vertrekken, ook al hebben ze bijna allemaal hun huis verkocht. Het in somber zwart-wit gefilmd document toont een aantal lieve mensen, waaronder de kleurrijke priester van het dorp, die worstelen in een luchtledig heden en in hun hunkering naar een beter verleden lijken te zijn bevroren.

Van Gogh

Dat laatste aspect komt niet goed uit de verf. Het zijn veeleer details, zoals de kogelgaten in het asfalt en het meten en passen om de plaats te bepalen waar het slachtoffer werd neergeschoten, die indruk maken. Ook wordt een rondje gelopen door het doorgaans rustige Oosterpark met een zelfbenoemde buurtwacht, een beetje enge man die wel duidelijk maakt dat straatroof en het openbreken van auto’s dagelijkse realiteit is. Het is een typisch egodocument waarin een nog steeds niet te bevatten gebeurtenis moeizaam wordt verwerkt.

Zo is dat van regisseuse Elizabeth Rocha Salgado, een portret van de oude boer Jan in een Gronings gehucht, is een fraaie verbeelding van het harde boerenleven. In dertig minuten wordt de dagelijkse routine van de boer getoond; van de bevalling van een kalf tot het geslurp van de ochtendthee. De wisseling van de seizoenen en de shots van insecten en bloemen zijn uiteraard inbegrepen in deze poëtische, bijna te mooi om waar te zijn, vertelling. Deze sympathieke documentaire won eerder de RVM Award voor de beste filmacademiefilm.

Ouderen

Grijsgedraaid van Ina van Beek is Gangmakers, een aangrijpend en zeer komisch portret van een stel bejaarde vrouwen in een bejaardenhuis. Dit is een gevaarlijk onderwerp voor een documentaire, want hoe film je een dergelijk onderwerp zonder neerbuigende toon? De maakster is er in ieder geval grandioos in geslaagd om het leven van de bejaarden inleefbaar en respectvol te filmen.

De dagelijkse worsteling met de rollator bij het binnengaan van de lift is in de film pure slapstick. Activiteiten zoals de bingo zouden de ouderen een houvast moeten bieden in de chaotische routine van alledag. Het is alleen verdomd moeilijk om in de volle bingozaal de bingonummers te verstaan. De pijnlijke realiteit van een bejaardenhuis is natuurlijk het feit dat dit het eindstation is, hetgeen de lach enigszins doet verstommen.

Amen van Camiel Zwart is een interessante poging om twee gereformeerde meisjes te portretteren. Het benauwende milieu van de streng religieuze families is treffend getroffen. Hoe het zal aflopen met de op kamers intrekkende jonge vrouwen in de boze buitenwereld is een spannende vraag, die helaas onbeantwoord blijft.

Fictie

Het stel fictiefilms heeft niet de dramatische kracht van de documentaires. Dat komt omdat de filmers meer in een keurslijf lijken te zitten; het zijn bijna allemaal nogal brave, conventionele mini-speelfilms met voorspelbare plots. Dan kan het helpen als de acteurs goed gekozen zijn, zoals bij Teer en Muskus.

Teer van Sacha Polak zorgt wel voor een brok in de keel, omdat het een effectieve weergave is van ronddolende jonge mensen. Mede gedragen door een prachtige hoofdrol van Guus Boswijk als de heldin die een ongeluk veroorzaakt waarbij een Soedanese illegaal gewond raakt.

Regisseur Rutger Veenstra heeft met Muskus een bijna ruige en rauwe schets gemaakt over een stel die met autopech in België belandt. Met sterke rollen van Dragan Bakema, Gonny Gaakeer en Roos van Vlaenderen, die de door de makers gevraagde dierlijkheid spannend weten in te vullen.

Meer informatie op de website van de NFTA

- - - - - - - - - - - -

Reacties:

  ---

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Naar boven

Zwarte Kat

hghg