Agenda

Oproepen

Links

Archief

Contact

Nieuwsbrief
Ravage Digitaal 30 april 2006 Print deze pagina

KZ

De documentaire KZ toont zomaar een dag in het leven van het voormalige concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk. Hier is sprake van een belangrijke toeristische trekpleister in een idyllische omgeving bij de rivier de Donau. Bussen vol toeristen laten zich rondleiden om kennis te maken met het gruwelijke verleden.

Mauthausen was op 5 mei 1945 het laatste concentratiekamp dat bevrijd werd. Allereerst dienst doende als kamp voor homoseksuelen, socialisten, en krijgsgevangenen uit Polen. Later volgden joden uit onder meer Hongarije en Nederland. Het precieze aantal slachtoffers is onbekend, volgens de website van het kamp verbleven er bijna 200.000 gevangenen.

Regisseur Rex Bloomstein heeft een eigenzinnige en radicale ontleding van het hedendaagse leven in dit beruchte concentratiekamp en het ernaast gelegen stadje Mauthausen gemaakt. Geen zalvende commentaarstem, geen muziek, geen archiefbeelden, noch getuigenissen van overlevenden en analyses van historici. Zijn bedoeling was om een zo kaal mogelijke registratie te maken van de wijze waarop de vele bezoekers en de lokale bevolking het onuitsprekelijke verleden ervaren.

Bij een inleidend praatje van een van de gidsen valt een puber flauw. Dat is niet zo gek. Deze gids, dienstweigeraar en kleinzoon van een SS-er, vertelt zeer plastisch en nauwkeurig over de uitroeiingen, martelpraktijken en methodes van onderdrukking in het dagelijkse leven van het voormalige concentratiekamp.

Er zijn natuurlijk al talrijke documentaires over dit onderwerp gemaakt, maar de zoveelste aanblik van het prikkeldraad, de barakken, gasovens en wachttorens zorgt altijd opnieuw voor een brok in de keel. Wat bij deze documentaire opvalt, zijn de talloze veelbetekenende details. Een gids wijst op de verdwenen douchekoppen in de gaskamers, meegenomen door souvenirjagers, en een vader legt geduldig uit aan zijn dochtertje wat een jood is.

En wat te denken van het jonge paartje dat omstandig poseert naast een gasoven voor hun ideale kiekje. Ze bestaan echt, mensen die alle belangrijke concentratiekampen afgaan en met hun fototoestellen in de aanslag het verleden herbeleven. Is het een morbide fascinatie met een gruwelijk verleden, of is het juist een tegengif voor het vergeten van dat verleden?

Een vinnig moment in de documentaire toont ons een mini-bierfeest in een horecagelegenheid vlak naast het concentratiekamp gelegen, met een bijna sussend terzijde van een gids dat die mensen ook hun brood moeten verdienen. Bizar is het wel, om na het onder ogen zien van onze ultieme demonen, een paar honderd meter verderop gezellig te gaan eten en drinken en naar in lederhosen gehulde mannen te kijken die vrolijk dansen.

Hoe voelt het om een toerist in een voormalig concentratiekamp te zijn, is een prangende vraag die KZ oproept. Het is voor zowel de toeristen als voor de lokale bevolking een proces van verdringing van een pijnlijk verleden. De documentairemakers hebben dat proces geïllustreerd met een aantal interviews met oude mensen die erbij waren, die getuige moeten zijn geweest van de verschrikkelijke gebeurtenissen. Bij de meeste is geen spoortje van schaamte of compassie met de slachtoffers van het kamp merkbaar.

Er is zoveel niet te bevatten in deze documentaire, hetgeen onvermijdelijk samenhangt met het onderwerp: massavernietiging van mensenlevens. Na het zien van deze film lijkt het alsof de toeschouwer iedere steen van dit niet eens zo grote complex kent.

De films en tv-programma’s over dit onderwerp schreeuwen het uit; nooit meer! Was het maar waar. In de concentratiekampen was het de efficiënte wijze waarop het gebeurde. In de hedendaagse realiteit gaat het vernietigen, ongetwijfeld chaotischer, gewoon door. De miljoenen doden in allerlei conflicten in Centraal-Afrika, het Midden-Oosten en ex-Joegoslavië zijn evenzeer onverteerbaar, en niet te bevatten.

KZ is een bloedstollende documentaire omdat het op zo’n rustige, niet schreeuwerig wijze, aan de hand van de gidsen laat zien hoe in de periode 1938-1945 hele bevolkingsgroepen vernederd, uitgehongerd en vergast werden.

Ulrik van Tongeren

KZ (Cinema Delicatessen) vanaf 4 mei in de bioscopen

- - - - - - - - - - - - -

Eerdere artikelen uit Filmblik:

Fantastic Filmfestival 20-04-06
Valerio Zurlini: Regisseur van liefde en dood 15-04-06
Met Berlusconi valt niet te spotten 07-04-06
V for Vendetta 30-03-06
North Country 18-03-06
Syriana toont machinaties oliewereld 10-03-06
Rotterdam als broedplaats van jong talent
12-02-06

Rotterdams Filmfestival vraagt totale onderdompeling 26-01-06
Doorgeschoten dierenactivisme 16-12-05
Moord voor een baan 16-12-05
Farmaceutisch drama in Afrika 04-11-05

 

Naar boven

 

 

Zwarte Kat

 

 

 

hghg