Ravage
Digitaal 15 april 2006 ![]() ![]() |
|
|
Valerio
Zurlini: Regisseur van liefde Het is een dankbare taak om een 'vergeten' grote filmmaker opnieuw te ontdekken. De terugblik op het werk van de Italiaanse regisseur Valerio Zurlini behelst het kleine oeuvre van acht films in tweeëntwintig jaar, gemaakt in de periode 1955 tot en met 1976. Zijn complete oeuvre wordt in vijf filmtheaters vertoond. tekst Ulrik van Tongeren Het is een vreemde spelling van het lot dat dergelijke films worden vergeten en, gelukkig maar, weer worden herontdekt. Zurlini is een zeer interessant en ongrijpbaar personage in de Italiaanse cinema. Hij maakte in zijn korte maar heftige leven (1926-1982) stuk voor stuk fascinerende en schitterende films. Het is nu bijna onvoorstelbaar maar in dat tijdsgewricht - midden jaren vijftig tot zeventig in de vorige eeuw - werden in Italië films gemaakt die ergens over gingen, Belangrijke thema's over de maatschappij werden aangereikt en zetten tot discussie aan. Filmmakers hadden toen nog een omvangrijke intellectuele bagage. Zurlini studeerde rechten en kunstgeschiedenis, en begon zijn carrière in het theater en met het maken van korte films. Gedurende de periode waarin hij werkte was er sprake van een bloeitijd van de Italiaanse cinema. Met Fellini, Visconti, Pasolini en Antonioni, om er enkelen te noemen. Zurlini echter bleef enigszins in de schaduw van deze grote namen staan. Maar kwalitatief kunnen zijn film zich meten met het beste werk van zijn roemruchte collega's. Zijn films zijn moeilijk te categoriseren, zowel door de onderwerpkeuze, als door zijn ongewone en bevlogen benadering van het onderwerp. Een portret van een op Lumbumba gebaseerde vrijheidsstrijder in Black Jesus (1968) lijkt mijlenver af te staan van zijn portret van een lichtzinnig zangeresje in La ragazza con la valigia (Girl with a suitcase, 1961). Toch kenmerkt zijn oeuvre zich tot een verrassende eenheid; zijn werk heeft melancholische kracht en een pessimistische visie op het leven. De regisseur werd in Italië gezien als een dichter van liefde en dood. In interviews komt hij nogal somber over. Zijn films zitten ook vol met een tomeloze levenskracht en grandeur. ![]() Il Deserto Dei Tartari Zurlini's zwanenzang werd meteen ook zijn bekendste en meest succesvolle film. Il Deserto Dei Tartari (The Desert of the Tartars, 1976) is nog steeds een stil makend meesterwerk gebaseerd op de gelijknamige roman van Dino Buzatti uit 1939. Opgenomen in de desolate woestijn rond en in de citadel van het plaatsje Bam in Iran, locatie van de verwoestende aardbeving in 2003. Het is een metaforische vertelling over militarisme en oorlog, over het wachten op een onzichtbare vijand die maar niet wil komen. Is er ooit de zinledigheid van het menselijke bestaan indringender verbeeld dan hier? Militairen die hun leven zin moeten geven door te wachten op iets wat waarschijnlijk nooit zal komen. Hoofdpersoon Drogo (Jacques Perrin), door wiens ogen het verhaal wordt beleefd, is een jonge luitenant die arriveert in een vooruitgeschoven fort aan de rand van een woestijn. In een zenuwslopende tweeënhalf uur wordt de loopbaan en ondergang van deze jonge militair geschetst in een milieu kolkend van paranoia, beklemmende militaire rituelen en intriges. De film geeft briljant weer wat er zich kan afspelen in militaire kazernes. Drogo en zijn collega's hebben geen andere uitweg dan krankzinnig worden, zichzelf vernietigen of wegteren tengevolge van een ziekte. Cronaca Familiare (1962) gaat ook over eenzame mannen die ronddolen in een immense leegte. Het is een familiedrama over twee broers die elkaar kwijt zijn geraakt en vlak voordat de dood toeslaat hun broederliefde hervinden. Marcello Mastroianni speelt de oudere broer van Jacques Perrin. De handeling voltrekt zich in een naoorlogs geruïneerd Italië. Evenals Il Deserto Dei Tartari is de film gebaseerd op een onverfilmbaar geacht boek. In dit geval 'Twee Broers' van Vasco Pratolini. Als regisseur en scenarioschrijver was Zurlini een duivelskunstenaar die complexe literaire meesterwerken wist te herleiden tot inleefbare realistische verbeeldingen. De immense troosteloze eenzaamheid van de personages is gevangen in koele, gedempte kleuren, gefilmd door de fabuleuze cameraman Giuseppe Rottuno. In bedrieglijk eenvoudige scènes wordt op een bloedstollende wijze de Italiaanse klassenmaatschappij en hieraan verbonden menselijke tragedies verbeeld. ![]() La ragazza con la valigia Het bewijs dat Zurlini niet alleen mannelijke acteurs tot grootse prestaties wist aan te zetten, is te zien in La ragazza con la valigia. Claudia Cardinale, toentertijd een van de seksbommen van de Italiaanse cinema, speelt subtiel en aangrijpend haar rol van zangeresje die van man tot man gaat, en daar geld uit probeert te slepen. Het is niet alleen een van de mooiste films over de dwaalwegen van de liefde, maar ook een beklijvende parabel over de moraal en alles verterende macht van het geld. Het is een mirakel hoe de regisseur van een in essentie simpel verhaal, een onthutsende ontleding van de relatie tussen man en vrouw wist te maken. De vergeten films van Valerio Zurlini, te zien t/m 3 mei in Den Haag (Filmhuis Den Haag), Amsterdam (Filmmuseum), Rotterdam (Venster/Lantaren), Utrecht ('t Hoogt) en Eindhoven (Plaza Futura).
- - - - - - - - - - - - -
hghg
|