V for Vendetta

De titel V for Vendetta maakt direct duidelijk dat het hier om een tegendraadse superheld- en stripboekverfilming gaat. Het is tegelijkertijd de meest opstandige Hollywoodfilm sinds vele jaren, en dat is mooi meegenomen. De regisseur gaat heerlijk pretentieus tekeer, en is niet bang om allerlei politieke allegorieën door elkaar te husselen. Het geheel is een tamelijk unieke mix van science fiction, actiefilm en politiek pamflet.

Geproduceerd en geschreven door Larry en Andy Wachowski, gebaseerd op het stripboek van schrijver Alan Moore en tekenaar David Lloyd, heeft regisseur James Mc Teigue een opvallend regiedebuut gemaakt. In stijl en atmosfeer roept V for Vendetta herinneringen op aan de Matrix-trilogie van de broers Wachowski, maar de film heeft ook een eigen toon.

Vooral geïnspireerd op het boek '1984' van George Orwell behelst het een duistere toekomstfantasie die anno 2020 is gelegen in een Engeland waar een repressief en fascistisch regime onder de knoet van de hysterische dictator genaamd Adam Sutler (John Hurt) de bevolking terroriseert. Het regime is hoofdzakelijk bang voor de gemaskerde man V (Hugo Weaving) die gekleed als de legendarische Britse opstandeling Guy Fawkes het opblazen van het Britse parlement beraamt. De heldin van de film, gespeeld door Nathalie Portman, zorgt voor een soort 'Phantom of the Opera' gevoel wanneer zij gered wordt door V, en ondanks alles een bewonderende medestander wordt van zijn eenmans opstand.

De bron van de film, het stripboek, werd eind jaren tachtig tijdens het Thatcher bewind gepubliceerd. De makers hebben die sfeer getrouw behouden, en wat futuristische elementen toegevoegd. Zo stuurt de alom vertegenwoordigde Big Brother via flatscreens zijn boodschap voortdurend de wereld in. Het zorgt voor een huiveringwekkende atmosfeer. Misschien ligt zo'n toekomst om de hoek?

De vraag wanneer terrorisme gerechtvaardigd is, is de belangrijkste die de filmmaker poneert. Is V een terrorist of een vrijheidsstrijder? Dat roept onvermijdelijk gedachten op bij slogans van Bush en de zijnen over de oorlog tegen het terrorisme. V for Vendetta speelt geraffineerd in op de hele terrorismediscussie, met toespelingen op de aanslagen van 11 september 2001 en de angst voor de islam, en natuurlijk is de Koran het belangrijkste 'verboden' boek. Trouwens, in de film is de Verenigde Staten ten prooi gevallen aan een oorlog (Irak?) en allerlei plagen; de voormalige supermacht is een leprakolonie geworden.

Het terrorisme in de film wordt niet zomaar gepropageerd als redding van de mensheid. Het lijkt er eerder op alsof de makers een specifieke daad van terrorisme in een specifieke context rechtvaardigen. Maar het feit dat V in de film een monster is die alles doet om zijn doel te bereiken, geeft een ambigu gevoel. V lijkt niet bepaald de ideale figuur om een bloeiende democratie vorm te geven op de puinhopen van zijn wraak. Want hij heeft vooral persoonlijke motieven om wraak te nemen op het fascistische regime: als slachtoffer van een gruwelijk door de staat gesanctioneerd medisch experiment heeft hij een appeltje met ze te schillen.

Of machtsmisbruik bestreden moet worden door terrorisme, en wie daarvan de grenzen bepaald, zijn essentiële vragen die in deze duivels onderhoudende pulpfilm aan de orde worden gesteld. En dat is opmerkelijk. Dat de film opruiend zou zijn, is een zwaar overtrokken mening die her en der geuit wordt. Alhoewel de sleutelzin in de film markant is: mensen moeten niet bang zijn voor de regering, de regering moet bang zijn voor de mensen.

De filmmakers betogen redelijk rustig en weloverwogen. Misschien zou een woeste oerschreeuw meer op zijn plaats zijn geweest in deze duistere tijden, waar toch allerlei Big Brothers over onze schouders mee gluren en burgerlijke vrijheden gretig opgeofferd worden onder het mom van terrorismebestrijding.

V for Vendetta draait vanaf 30 maart in de bioscopen. Officiële website: http://www.vforvendetta.nl

Ulrik van Tongeren

- - - - - - - - - - - - -

Naar boven

Zwarte Kat

hghg