● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2004    ● Overzicht #9


Uit: Ravage #9 van 2 juli 2004

Met lijst 8 tegen de macht

Krakers, kunstenaars maar vooral buurtbewoners die in opstand komen tegen de megalomane stedelijke projecten in de Haagse binnenstad, richtten zes jaar geleden de Haagse Stadspartij op. Het enige raadslid Joris Wijsmuller is alles behalve een politicus. ,,Ik distantieer me van de gevestigde partijen.''

Ophef in de Haagse gemeenteraad. Niet een vooraanstaand lid van de PvdA of VVD is door de Haagsche Courant uitgeroepen tot het beste raadslid van Den Haag, maar 'lastpak' Joris Wijsmuller van de Haagse Stadspartij. Uitgerekend hij. De beoordeling zal bij menig collega-raadslid aangekomen zijn als een gevoelige tik in het gezicht.

Joris Wijsmuller (39), nu al voor de tweede termijn fractievoorzitter van de Haagse Stadspartij, is wat je noemt een kritische geest. Voor een eenmansfractie heeft hij veel invloed in de gemeenteraad, zo oordeelt de Haagsche Courant. Hij is ook zo'n beetje de enige die met succes burgemeester Deetman kan en durft tegen te spreken.

De fractievoorzitter en diens vaste beleidsmedewerker Peter Bos reageren meesmuilend als ik hen feliciteer met de benoeming. Het is duidelijk dat ze bij de progressieve stadspartij niet goed raad weten met het hoge waarderingscijfer 8,5 dat het raadslid toebedeeld heeft gekregen. ,,Nu ga ik zéker met Deetman de strijd aan voor de burgemeesterpost'', grapt Wijsmuller.

Wijsmuller vindt het van de zotte dat hij in de ogen van de journalisten kennelijk de enige is die de burgemeester tegen durft te spreken. ,,Dat zegt toch genoeg over de bedroevende kwaliteit van de Haagse gemeenteraad?'' Z'n moeder vindt het prachtig. In de lokale pers liet ze zich ontvallen blij te zijn voor haar zoon die, na jarenlang actief te zijn geweest in de kraakbeweging, toch nog goed terecht gekomen is.

De fractiekamer van de Haagse Stadspartij oogt als een activistisch clubhuis. Actieposters en pamfletten prijken als een ornament langs de posten aan de buitenzijde van de toegangsdeur. Opzichtig en provocerend, aangezien het officieel niet is toegestaan materiaal op te hangen in de hagelwitte galerijen van het Haagse IJspaleis, zoals het modernistische stadhuis in de volksmond wordt genoemd.

Wijsmuller zit wat onderuit gezakt, benen op de tafel. Gaande het gesprek profileert hij zich als een openhartig man, die zelfkritiek niet uit de weg gaat. In de verste verte geen politicus, waar hij dan ook niets van moet hebben. ,,Een verstikkend klimaat. Al dat dat gekonkel en gedeal hier in de raad, het kan me gestolen worden!''

De partij die hij vertegenwoordigt mag beslist niet als een doorsnee politieke partij worden gezien. ,,Wij zijn niet zo als al die andere partijen die de eigen organisatie het belangrijkst vinden, als doel op zich beschouwen. De Haagse Stadspartij is een instrument, een doorgeefluik voor bewonersorganisaties. Daarmee behoud je je onafhankelijkheid toch het best.''

Het programma waarmee Wijsmuller zich in 2002 voor de tweede maal verkiesbaar stelde, leest als een ideologisch manifest. Met aandacht voor het dierenwelzijn, milieu, vrije radio, daklozen, enz. Hij legt er de nadruk op dat de Stadspartij óók als instrument fungeert voor mensen met een andere politieke kleur. De partij wenst niet in een traditioneel hokje ingedeeld te worden.

Opgegroeid in Rosmalen, begeesterd door de krakersrellen rond de Pedagogische Academie in Den Bosch en geïnteresseerd in fotografie, rolde Wijsmuller halverwege de jaren tachtig het Haagse krakersbastion de Blauwe Aanslag binnen. Door z'n zelfbewuste levensstijl, die als slotenmaker en all-round activist tot uiting kwam, ontwikkelde hij z'n politieke voelsprieten.

Het was Karel van Rijckevorsel, voormalig Kamerlid voor de Katholieke Volkspartij, die voor de natuurlijke verbinding zorgde tussen autonoom actievoeren en parlementaire democratie. Wijsmuller ontmoette de man halverwege de jaren negentig voor het eerst op een bijeenkomst van de Kern Gewond, een platform dat zich verzet tegen de aanleg van de omstreden Tramtunnel en de verkeerscirculaties die daarmee gepaard gaan.

,,Een prachtige man. Integer en principieel'', zegt Wijsmuller over Van Rijckevorsel. ,,Hij nam in de jaren vijftig een afwijkend standpunt in ten opzichte van de Nederlandse betrokkenheid bij de oorlog in Indonesië. Dit werd hem door zijn partijgenoten binnen de KVP niet in dank afgenomen. Toch werd de man met voorkeurstemmen als Kamerlid gekozen, schitterend.''

Van Rijckevorsel als dissident, dat boeit Wijsmuller nog het meest. Mensen die een broertje dood hebben aan partijdiscipline. Zoals Michel Dufresne, de controversiële 'leider' van Leefbaar Den Haag, die gaande het gesprek meermaals nieuwsgierig z'n kop om de deur steekt. ,,Had je me maar, we bestaan niet!'', lispelt Dufresne me toe.

Dufresne, de geestelijke vader van de Haagse Stadspartij, nam met de naam Leefbaar Den Haag in 2002 deel aan de verkiezingen. Ondanks het feit dat Dufresne niets van doen had met Fortuyn, haalde hij tot z'n eigen verbazing vier raadszetels binnen. De kiezer moet onwetend zijn geweest.

Wijsmuller: ,,Dufresne is de querulant van de raad, de nar. Hij strooit zand in de machine, saboteert het politieke bestel. Hij maakt een enorme karikatuur van hetgeen zich hier in het stadhuis en in de raad afspeelt. Qua onorthodoxheid ben ik een brave jongen die in de raad zeer wordt gewaardeerd.''

De Haagse Stadspartij werd eind 1997 in het leven geroepen. Vertegenwoordigers van bewonersgroepen, die hun onvrede met de stedelijke ontwikkelingen deelden, wilden zichzelf als platform in de gemeenteraad laten vertegenwoordigen. Even is er overwogen een bestaande linkse partij over te nemen, maar Wijsmuller zag daar niets in.

,,Ik heb me altijd gedistantieerd van gevestigde partijen en hun belangen'', zegt Wijsmuller. ,,Ook de linkse ja. De SP opereert mij te top-down, hetgeen in tegenspraak is met hun ideologie. GroenLinks is weer te schijterig, te conformistisch. De PvdA doet enkel aan machtspolitiek, zijn niet oprecht. Ik heb betere contacten met de raadsleden van de VVD dan die van de PvdA.''

De oprichters van de Haagse Stadspartij waren afkomstig uit het krakersmilieu, de culturele underground, bewonersgroepen en diverse maatschappelijke groeperingen. De kleur van het politieke 'instrument' was in de begintijd niet links en niet rechts, gewoon lekker tegendraads. 'Ongeregeld goed', zoals de eerste uitgave van het huisorgaan van de partij het betitelde.

Wijsmuller, die zelf niet direct betrokken was bij de oprichting van de Stadspartij (,,het zit in m'n aard om de kat uit de boom te kijken''), kwam uiteindelijk bovenaan de kieslijst te staan. Als woordvoerder van de Blauwe Aanslag en actiegroepen had hij enige bekendheid verworven. In het voorjaar van 1998 en 2002 behaalde de Stadspartij een zetel.

De beginperiode verliep volgens Wijsmuller ,,hartstikke leuk''. ,,Alles ging vanzelf. Er was even daadwerkelijk sprake van een bundeling van krachten zoals oorspronkelijk werd beoogd. In de loop der tijd is dat idee verwaterd. We zijn nog steeds een instrument en doorgeeflijk voor buurtgroepen, maar een platform is het niet.''

Volgens Wijsmuller heeft dat onder andere te maken met de manier waarop hij zelf functioneert. ,,Ik slaag er niet in de mensen bij elkaar te brengen, dat zit niet in me.'' Maar de tijdgeest, die zich kenmerkt door een algehele apathie ten opzichte van de politiek, werkt ook niet echt mee.

Het partijbestuur van de Stadspartij komt nog nauwelijks bij elkaar en nieuwe leden worden er niet gezocht. ,,Maar de huidige ruim vijftig leden zijn zeer actief, daar kunnen de andere partijen jaloers op zijn'', haast hij zich te melden. Het meeste spitwerk wordt gedaan door z'n beleidsmedewerkers. ,,Zonder iemand als Peter Bos ben ik niets.''

Hij heeft een langdurige depressie achter de rug, die werd gekenmerkt door een gebrek aan motivatie (,,wat doe ik hier in deze walgelijke suffe omgeving!''). ,,Als luis in de pels moet je veelal scherp en alert zijn, maar ook naïef en nieuwsgierig. Je moet in staat zijn met je kop herhaaldelijk tegen de muur te bonken.'' De lucht is inmiddels weer wat geklaard, de scherpte terug. ,,Zeker nu ik uitgeroepen ben als voorbeeldig raadslid'', zegt hij lachend.

Volgens Wijsmuller moeten we af van de bestaande gevestigde partijen. ,,De machtsblokken van partijen moeten doorbroken worden, dit is een achterhaalde situatie'', zegt hij. Dit standpunt werd met de verkiezingsslogan 'Breek de macht, stem lijst acht' in 2002 doeltreffend verwoord.

,,Mensen kiezen vandaag de dag voor onderwerpen en belangen, niet langer voor partijkaders en zuilen. Er zijn nauwelijks nog linkse en rechtse kiezers over. Iemand die voorheen VVD stemde, kiest nu voor de SP omdat deze partij het gevecht aangaat met de zichzelf verrijkende orde.'' Het gevolg hiervan is dat er om de vier jaar enorme electorale verschuivingen plaatsvinden.

Om de macht van de heersende politiek te doorbreken, kunnen er wat Wijsmuller betreft niet genoeg splinterpartijen worden opgericht. ,,Den Haag heeft er al elf in de gemeenteraad zitten, waaronder twee splinters van de Haagse Stadspartij. We zijn op de goede weg.''

Met de lokale Leefbaar-partijen heeft hij geen moeite. Hooguit dat ze veelal populistisch opereren. Dat men in bepaalde kringen van radicaal-links deze stroming als extreem-rechts aanduidt, vindt Wijsmuller ,,kortzichtig'', met name omdat ze niet vanuit een ideologie politiek bedrijven.

Het brengt het gesprek op de demonstratie van de extreemrechtse NVU, onlangs gehouden in Den Haag. Wijsmuller heeft er bij burgemeester Deetman op aangedrongen deze betoging te verbieden. ,,Als er juridische grond voor is dan ben ik ervoor.'' Omdat de neonazi partij van Constant Kusters de betoging onder een andere vlag heeft aangemeld, bleek een verbod niet mogelijk.

De antifascistische groepering AFA organiseerde daarop een tegendemonstratie. Wijsmuller uit hierover zijn twijfels. ,,Ik ben in dit soort gevallen altijd huiverig voor een tegenbetoging, hoezeer ik het initiatief van AFA ook respecteer. Met een tegenbetoging richt je juist de aandacht op de club die je bestrijdt, je maakt er een issue van. Zelfs een demonstratieverbod trekt de aandacht van de media.''

Er vonden de afgelopen maanden meerdere extreem-rechtse betogingen plaats in Den Haag, waar geen enkele ruchtbaarheid aan werd gegeven. ,,Die clubs liepen geïsoleerd, begeleid door agenten, een rondje Malieveld en dat was het dan. Vrijwel niemand die het zag of er van hoorde. Ook AFA liet deze betogingen links liggen.''

In het geval van de NVU-betoging kreeg AFA voor haar protest de binnenstad toegewezen en de NVU het Malieveld. Wijsmuller was daar uiteindelijk wel tevreden mee. ,,Dat vervolgens een deel van de tegenbetogers het politiekordon probeert te doorbreken en daarbij klappen krijgt, vind ik niet zo vreemd. Wel dat de hele groep wordt ingerekend en dat hierbij door de politie geweld is gebruikt.''

De Haagse politie gaat veelvuldig over de schreef. Spontaan georganiseerde acties naar aanleiding van een actuele gebeurtenis worden in de kiem gesmoord. Een aanpak die indruist tegen het recht op betoging. Wijsmuller duwt de ene klacht na de ander onder de snufferd van Deetman, hetgeen tot nu toe nauwelijks tot resultaat heeft geleid.

Hij is nu van plan om alle incidenten op het gebied van het geschonden recht op demonstraties en acties van de laatste jaren te bundelen, en daar raadsleden van andere partijen bij te betrekken. ,,Als we demonstratiestad nummer één willen zijn, moeten we dat ook kunnen uitdragen.''

Volgens Wijsmuller is vooral Deetman verantwoordelijk voor het repressieve beleid. ,,Studentendemonstraties zijn al helemaal uit den boze. Ooit is de man door studenten in z'n gezicht gespuugd, wellicht dat hij gedreven wordt door wraak'', merkt hij schamper op.

Binnen de korpsleiding zouden zich ook personen bevinden met een zeer anti-activistische signatuur, weet Wijsmuller. En de aanslagen in Amerika hebben in de stad, met z'n parlement, ministeries en ambassades een gespannen sfeer doen ontstaan. Hierbij is sprake van overdreven waakzaamheid resulterend in lichte paranoia.

,,In wezen heeft de politie van Den Haag z'n handen vol aan de beveiliging van al deze gebouwen. Het korps komt personeel te kort voor de uitvoering van haar standaardtaken.'' Een pleidooi voor uitbreiding van het korps? ,,Ja, ik weet dat het uit mijn mond vreemd klinkt, maar dat zou niet ongunstig zijn voor het verloop van acties en demonstraties.''

Alex van Veen

www.haagsestadspartij.nl

Naar boven