Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2004    ● Overzicht #8


Uit: Ravage #8 van 11 juni 2004

De ziekelijke hebzucht van de Oranjes

,,De koningin steekt een groot gedeelte van haar uitkering, bestemd voor haar personeel, in eigen zak. Het is onbegrijpelijk dat we temidden van ons staatsbestel zoiets laten voortbestaan, en niet weten wat daar gebeurt. Ik wil een koninklijk jaarverslag!'' Een gesprek met Philip Dröge over een van de meest vermogende families van Nederland.

Tijdens de Napoleontische oorlogen leggen de Fransen beslag op alle eigendommen van de Oranjes. De koninklijke kunstwerken komen als oorlogsbuit terecht in het Louvre. Na de slag bij Waterloo laat de familie van Oranje haar bezittingen terugroven. Dit is het begin van een twee eeuwen durende periode waarin de Oranjes met de scepter zwaaien en een onvoorstelbaar fortuin vergaren.

Olie, speculatie, onroerend goed, kunsthandel en zelfs de verkoop van drugs zorgden ervoor dat Beatrix en haar voorvaderen tot de rijkste één procent van de bevolking hebben behoord. In 'Het Oranjekapitaal' geeft journalist Philip Dröge (1967) onder meer antwoord op vragen over de bankrekeningen van het koninklijke gezelschap.

Wat was je motivatie om Het Oranjekapitaal te schrijven?

Dröge: ,,Zes jaar geleden werd mijn interesse gewekt door het gegeven dat wij bijna alles weten van het koningshuis, behalve over die rottige centen. De slippertjes van prins Bernhard zijn goed gedocumenteerd. Er zijn 'boeken' vol geschreven over de hoedjes van Beatrix. Maar niets over die centen, en die zijn juist zo belangrijk!

Geld is macht, geld is invloed. De manier waarop iemand geld vergaart zegt veel over die persoon. Geld loopt als een rode draad door twee eeuwen geschiedenis van de Oranjes heen. De wijze waarop de leden van de familie Oranje steeds weer op de voorgrond treden, heeft alles te maken met hoe ze met geld omgaan, hoe ze het verdienen, en weer uitgeven. Daar mocht wel eens journalistiek onderzoek naar gedaan worden.''

Wat voeg jij er dan voor nieuws aan toe, naast de feiten over het vermogen die al bekend waren?

,,Waar ik zelf het meest trots op ben, is dat ik in mijn boek met feiten aantoon dat prins Bernhard voor de oorlog 100.000 reichsmark heeft ontvangen van de Nazi's. En ik heb aangetoond dat Bernhard na de oorlog bezittingen in Duitsland en Polen terug heeft kunnen krijgen. Verder ontdekte ik een 'vergeten' bankrekening van de Oranjes, in Londen, waar plusminus 16 miljoen pond op staat. Tevens kom ik met het definitieve bewijs dat zij onroerend goed hadden in New York, Manhattan. De geruchten deden de ronde dat het hier om het Waldorf Astoria Hotel ging, maar het blijkt het Ritz Carlton Hotel te zijn.

Ik heb de geschiedenis van het schrapen van deze familie kunnen beschrijven. Hoe prins Bernhard een dienstvliegtuig bij de overheid tracht los te peuteren. De betrokkenheid van deze prins bij allerlei zakelijke netwerken. Zoals je merkt behelst een groot vlak van mijn interessegebied met name prins Bernhard. Hij heeft naar mijn idee een hoop interessante dingen gedaan.''

In hoeverre gelooft u zelf dat Bernhard voor de Tweede Wereldoorlog al spioneerde voor de Duitsers, en hoopte aangesteld te worden als "Stadhouder" der Nederlanden?

,,Spioneren en stadhouder zijn, dat zijn twee verschillende zaken die je gescheiden moet houden. Ik ben ervan overtuigd dat Bernhard gespioneerd heeft voor de Duitsers. We hebben dan wel geen smoking-gun in handen, maar dat hoeft ook niet. Een bewijs is dat hij geld heeft ontvangen voor zijn spionagewerk. Dat is na de oorlog bevestigd door enkele Duitse officieren die zijn verhoord.

In mijn eerste boek 'Beroep: Meesterspion' draag ik bewijzen aan over Bernhard's contacten binnen de Duitse spionagewereld. Zoals met Von Ribbentrop, de Duitse minister van Buitenlandse Zaken. Er zijn genoeg indirecte bewijzen om aan te nemen dat Bernhard gespioneerd heeft voor de Duitsers. Het is overigens minder dramatisch dan het klinkt. Spionage was voor de Tweede Wereldoorlog een hobby van wel meer adellijke lieden.''

Als daar enige twijfel over was, waarom werd Bernhard dan in 1944 bevelhebber van de Nederlandse troepen, en genoot hij het respect van de Amerikanen?

,,Bernhard is iemand met old world charm, die bij de Amerikanen ontzettend goed viel. Ook dat adellijke vinden de Amerikanen prachtig, dat kennen ze zelf niet. Bovendien is het een man met boerenslimheid. Bernhard wist al snel allerlei problemen op te lossen. Hij stak er wat dat aangaat bij de Nederlandse regering in ballingsschap positief uit. Hij deed tenminste iets. Nadat de post van bevelhebber vrij kwam, moest hij dat maar gaan doen. Maar uiteindelijk denk ik dat hij daar niet geschikt voor was. Hij heeft toch wel de nodige steken laten vallen. De affaire King Kong is er een van, maar er zijn veel meer voorbeelden waarbij Bernhard het vreselijk in het honderd heeft laten lopen.''

Naast 'Beroep Meesterspion' schreef u 'Tycoons, portretten van de superrijken'. Vanwaar uw voorliefde voor rijkdom en monarchie?

,,Zoals veel journalisten ben ik erg geïnteresseerd in macht. Macht heeft allerlei gedaantes. In Den Haag heb je mensen met macht, maar dat gekonkel interesseert me nou net weer niet. Wat mij boeit is de macht die wij niet goed kunnen waarnemen. Die hangt vaak samen met geld.

Een paar jaar geleden lunchte ik met Larry Ellison, de grote baas van Oracle en één van de rijkste mensen ter wereld. Hij vertelde me dat hij net een huis had laten bouwen in een natuurgebied. Dat mag helemaal niet, maar hij liet zijn juristen tegen een betaling van een miljoen dollar per jaar allerlei procedures in gang zetten. Volgens hem hielden ze dat nog wel dertig jaar lang vol.

Dit voorbeeld geeft aan dat je met genoeg centen elke realiteit naar je hand kunt zetten. In onze samenleving mogen mensen met geld veel dingen doen, zolang ze het niet te bont maken. Dat wil ik aan de oppervlakte brengen, laten zien.''

Het Amerikaanse zakenblad Forbes publiceert jaarlijks een lijst van de superrijken der aarde. De Oranjes stonden hierin in 2003 hoog genoteerd met een vermogen van 2,5 miljard dollar. Nadat een boze Bernhard Forbes een fax stuurde met een 'realistische' lijst van bezittingen, kelderde het vermogen met maar liefst 90 procent. Volgens u bedraagt het Oranjekapitaal 1,3 miljard euro. Hoeveel hebben de Oranjes nu eigenlijk?

,,Forbes weet niks van de Oranjes. Ze checken weinig zelf, hebben geen eigen researchstaf die deze zaken uitzoekt. Wat betreft de Amerikaanse zakenlijst is Forbes wel heel goed. Daar doen ze dan bij wijze van grap de Kings, Queens and Potentates bij. Dat moet je met een korrel zout nemen.

De kans dat het Oranjekapitaal meer is dan 1.3 miljard euro is groot. Bij het maken van deze schatting heb ik de regels gehanteerd zoals die gelden voor de samenstelling van de jaarlijkse Quote-lijst, een top 500 van meest vermogende lieden in Nederland. Uitgaande van een familiekapitaal van 650 miljoen gulden in 1980, een zeer conservatief rendement van zes procent en herbelegging van dividenden, groeit het kapitaal in 24 jaar aan tot 2,6 miljard gulden, oftwel 1,24 miljard euro. Begin jaren negentig verkoopt Juliana het paleis aan de Lange Voorhout voor 4,4 miljoen gulden, wat het totaal op 1,26 miljard euro brengt.''

Volgens de Rijks Voorlichtings Dienst (RVD) is het belang dat de Oranjes hebben in Shell kleiner dan vijf procent. Daarboven dient een aandeelhouder zijn belang in een bedrijf publiekelijk te maken. Hoeveel procent bedraagt het aandeel en hoe aannemelijk acht jij de kans dat de Oranjes in het verleden een groter belang hebben gehad?

,,Om met dat laatste te beginnen: heel groot. Bij de tweede aandelenemissie van Shell hadden ze iets van twintig procent. Toen heeft Emma twee miljoen gulden gestort van een totaal van ruim acht miljoen. Nadien is dat dusdanig verwaterd dat het nu niet zoveel meer is.

Dat de RVD nu toegeeft dat de Oranjes aandelen Shell hebben komt door Bernhard. Die heeft tegen Forbes gezegd dat de Oranjes naast de 215 miljoen euro ook nog een plukje aandelen Shell hebben, en nog een kleiner plukje aandelen ABN-Amro. Sindsdien kan de RVD de Shell-aandelen niet langer ontkennen. Omdat ze geen meerderheidsbelangmelding doen, weten we dat het onder de 5 procent moet zijn.''

Vrijwel geen Nederlander weet dat Beatrix een uitkering geniet, terwijl we alles weten van de kinderschoenen van Amalia. Hoe verklaar je deze onwetendheid onder de burgers?

,,Er is natuurlijk een zekere onnozelheid bij grote groepen. Er zijn een hoop mensen die vallen op uiterlijkheden als hoedjes, jurkjes en dat soort zaken. Dat is makkelijk en toegankelijk. Zulke informatie komt vanuit de RVD ook in bakken naar ons toe. Geld vinden de doorsneeburgers leuk als het om iets tastbaars gaat, bijvoorbeeld een auto van vijf miljoen. Het vermogen is een abstract fenomeen. En abstract is per definitie moeilijk.''

Een familiekapitaal van 1,3 miljard bezittingen, maar desondanks aanspraak maken op een jaarlijkse bijstandsuitkering van een kleine 4 miljoen euro. Hoe komt Beatrix daarmee weg?

,,Populariteit. Zo'n 85 procent van de Nederlanders vindt dat Beatrix het geweldig doet. Van jongs af aan wordt er bij de Nederlanders ingepompt dat de monarchie iets goeds is. Dus dan heb je daar geen kritiek op. Het is vergelijkbaar met kritiek hebben op de kerk. Je kunt er inhoudelijk wel kritiek op hebben, maar het is er, en we komen er niet vanaf. Ik denk overigens wel dat het geld de zwakke plek van de Oranjes is.''

Je vindt dat de koningin openheid van zaken moet geven omtrent haar financiële beleid. Je stelt een jaarverslag voor. Je lijkt een roepende in de woestijn!

,,Dat kun je wel stellen. Ik vind het onbegrijpelijk dat ik de eerste ben die daar om vraagt in dit land. Wij hebben een overzicht nodig van de kosten en wat we er voor terug krijgen. Beatrix is iemand die we heel veel geld betalen, en waarvan we eigenlijk niet weten wat ze met dat geld doet. Ze hoort er onder meer personeelsleden van te betalen, daarop is de hoogte van de uitkering afgestemd. Maar ik heb gehoord dat ze nog maar twee mensen zelf betaalt. De rest wordt allemaal door de staat betaald. Met andere woorden: ze steekt er een groot gedeelte van haar uitkering in eigen zak. Het is onbegrijpelijk dat we temidden van ons staatsbestel zoiets laten voortbestaan, en niet weten wat daar gebeurt. Daarom wil ik een koninklijk jaarverslag. De Britse koningin doet dat ook.''

Publicatie van iemands rijkdom is een bedreiging voor zijn of haar veiligheid...

,,Ach, hou toch op, flauwekul. Als je crimineel bent, en je wilt geld verdienen, dan is ontvoering wel een heel slecht idee. Negen van de tien ontvoeringen lopen voor de crimineel slecht af. Op het moment dat je met dat soort plannen rondloopt, dat weet je wel wie je moet hebben. Zo'n rijkenlijst maakt het risico niet groter. Het enige wat je doet is duidelijk maken waar het geld zit, en dus de macht, de invloed.''

Hoe zijn de ervaringen met de Rijks Voorlichtings Dienst?

(lacht) ,,Mijn verhouding met hun is in een woord: belabberd! Ik stond op een soort van zwarte lijst bij Eef Brouwers (voormalig chef RVD -red.) Brouwers waarschuwde ook mensen voor mij, dat ze vooral niet met mij moesten praten. Persoonlijk vat ik dat wel leuk op, het betekent dat ik blijkbaar iemand ben in dit 'leven'.

De RVD doet precies het omgekeerde van wat de naam insinueert. Voorlichten? Ze lichten helemaal niet voor. Ze zijn er om informatie te geven over folkloristische activiteiten rondom het koningshuis. Voor de rest zijn ze er vooral om alles stil te houden en te bedekken. Ik wil dat koningshuis nu juist open gooien, laten zien wat ze doen voor de kost, wat ze hebben.''

Marina Groen

Het Oranjekapitaal, Philip Dröge. Uitgeverij Vassallucci, 14,95 euro.ISBN 905000556 X.

 

Naar boven