Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2004    ● Overzicht #8


Uit: Ravage #8 van 11 juni 2004

Vanunu wacht op z'n vrijheidstrein

,,De politici en de veiligheidsdiensten hebben gefaald in hun opzet. Ik ben een symbool van de menselijke vrijheid en vrije wil.'' Met deze woorden stapte Mordechai Vanunu onlangs zijn relatieve vrijheid tegemoet. Israël heeft hem achttien jaar lang gevangen gehouden, omdat hij destijds ruchtbaarheid gaf aan een geheim atoomprogramma.

De Britse journalist Peter Hounam onthulde in 1986 in The Sunday Times de atoomgeheimen van de joodse staat. Dit aan de hand van een interview met Mordechai Vanunu, die als nucleair technicus op de hoogte was van details over Israëls kernwapenprogramma. Vanunu ontdekte dat er in het geheim werd gewerkt aan nucleaire wapens.

Op 30 september 1986 werd Vanunu van Londen naar Rome gelokt, waar hij door de Israëlische geheime dienst werd verdoofd en ontvoerd naar Israël. In een besloten rechtszitting werd de klokkenluider veroordeeld tot achttien jaar gevangenisstraf wegens landverraad en spionage.

V-tekens

Op 21 april jl. om tien minuten over elf in de ochtend verliet Mordechai Vanunu de gevangenis in Ashkelon, het gebouw waar hij jaren lang gevangen gezeten heeft. Kalm om zich heen kijkend betrad de inmiddels vijftigjarige man de open luchtplaats tussen het gevangenisgebouw en de buitenmuur.

Zijn beide handen geheven, afwisselend zwaaiend en V-tekens makend, liep hij op de tientallen vertegenwoordigers van de Israëlische en buitenlandse pers af. Na een korte groet passeerde hij het gezelschap en beklom het toegangshek, stak zijn handen er doorheen en zwaaide minuten lang naar de mensen die zich vaak al vanaf het begin van zijn gevangenschap voor hem hebben ingezet.

Zijn aanhang reageerde enthousiast, blij en opgetogen. Op enige meters tegenover hen, met slechts enkele politiemensen daartussen, een grote groep Israëli's die op agressieve wijze het tegenovergestelde uitte. Vanunu's sympathisanten werden bekogeld met eieren en stenen.

Dit voorval gaf nog maar eens aan in welke positie Vanunu zich bevindt. Voor de een is hij een held, een uitzonderlijk mens en een voorbeeld voor de vredesbeweging. Voor de ander is hij de ultieme verrader van de staat Israël en het Israëlische volk, een standpunt dat een meerderheid van de Israëli's inneemt.

Naar verwachting zal Vanunu nog een jaar in Israël moeten verblijven, alvorens hij z'n adoptie-ouders in Amerika op kan zoeken. In Japan heten ze hem alvast van harte welkom, waar hij in augustus 2005 als gastspreker de herdenking van 60 jaar Hiroshima opluistert. Dat belooft een groot spektakel te worden.

Verrader

De Israëlische pers behandelde de vrijlating op onthutsende wijze. Zonder enige terughoudendheid drukte men informatie af die door de veiligheidsdiensten gelekt was. Daarin werd Vanunu afgeschilderd als een egoïstische, onbetrouwbare en verachtelijke persoon die zijn land en mensen verraden had voor een paar centen.

Minister van Justitie in de regering Sharon, Tommy Lapid, draafde veelvuldig op en noemde hem in vrijwel iedere uitgesproken zin een verrader. Zo gauw hij in vrijheid was zou Vanunu nieuwe geheime informatie openbaar maken en wederom een gevaar voor Israël vormen. Hij moest en zou dan ook beperkt worden in zijn vrijheden om zo de staat te beschermen, zo meende Lapid.

De leider van de Arbeiderspartij, Shimon Peres - ooit in de jaren vijftig de man die het Israëlische atoomprogramma in gang zette - verklaarde: ,,Deze man heeft zijn land verraden en een eed verbroken. Hij bekeerde zich tot het christendom en is een verachtelijke schurk.''

Gelukkig kwam ook Vanunu zelf aan bod in de nationale en internationale media. Na de langdurige gevangenschap en al de ontberingen hadden de autoriteiten hem niet weten te breken. ,,De politici en de veiligheidsdiensten hebben gefaald in hun opzet. Ik ben een symbool van de menselijke vrijheid en vrije wil'', zei Vanunu op de dag van zijn vrijlating.

Hij verklaarde niet te zullen zwijgen en door te gaan met het vragen van aandacht voor het nucleaire vraagstuk. ,,Israël heeft geen nucleaire wapens nodig. De reactor in Dimona moet opengesteld worden voor inspectie. Laat Mohammed el-Baradei en zijn mensen (van het Internationaal Atoomagentschap - red.) komen en hun werk doen.''

Vrijheidsbeperking

Een maand na diens vrijlating is het weer nagenoeg stil rondom Vanunu. Hij verblijft momenteel gedwongen binnen de muren van de St. George Cathedral in Oost-Jeruzalem. Er posten geen journalisten meer voor het hek van de kerk, maar ook geen agressieve Israëli's. Dit maakt het voor Vanunu mogelijk om zo nu en dan eens buiten de kerk rond te lopen, in het niet joodse deel van Jeruzalem.

In wezen zit hij nog steeds gevangen. Vanunu heeft een aantal vrijheidsbeperkende maatregelen opgelegd gekregen. Zo mag hij niet in de buurt van de grens, havens, vliegvelden of ambassades komen. Verder mag hij geen contact zoeken met buitenlanders zonder toestemming van de politie. De Mossad, de Isralische internationale geheime dienst, schaduwt hem 24 uur per dag.

Onlangs is gebleken dat de Israëlische autoriteiten de jacht lijken te hebben geopend op sympathisanten van Vanunu en op journalisten die z'n verhaal willen publiceren. Zo werd Peter Hounam, die voor de BBC enkele weken in Israël verbleef om een documentaire te maken rond de vrijlating van Vanunu, gearresteerd door een team van Israëlische agenten in burger. Hij heeft een etmaal vast gezeten en beschreef zijn behandeling en verblijf in de cel als ,,mensonterend''.

Ook BBC-collega's van Hounam werden bij het verlaten van Israël gearresteerd waarbij hun materiaal in beslag werd genomen. Zelfs Bisschop Riah Abu El-Assal, die Vanunu onderdak biedt in St. George, werd op 28 mei, na een reis naar Jordanië, aangehouden door Shin Beth, de nationale veiligheidsdienst van Isral, geheel ontkleed en anderhalf uur ondervraagd.

Israël/VS

Intussen werken Israël en Amerika gezamenlijk verder aan de opbouw van nucleaire wapensystemen. Maandelijks gaat er zo'n 200 miljoen dollar aan Amerikaanse steun naar Israël. Deze innige band wordt gesymboliseerd door de vlaggetjes waar vrijwel iedere autobezitter trots op is: de Israëlische vlag met de Amerikaanse op de keerzijde.

Israël en Amerika is één. Hoe anders valt het te verklaren dat in een tijd dat landen worden aangesproken op hun (vermeende) massavernietigingswapens, alleen al het vermoeden van de aanwezigheid van deze wapens genoeg reden is voor de Verenigde Staten om een land te bombarderen en te bezetten. Terwijl Israël zelf volledig buiten schot blijft.

Geen inspecties in de kernwapenfabriek Dimona, geen sancties. En dat terwijl Israël de enige bekende kernwapenmacht is in het Midden-Oosten en bovendien een van formaat. Nucleaire wetenschappers schatten achttien jaar geleden al het aantal kernbommen op tweehonderd, hetgeen Israël een van de zes grootste kernmachten van de wereld maakt.

Voor de stabiliteit in het Midden-Oosten is ontwapening van Israël een voorwaarde. Juist nu is dit een onderwerp van zeer groot belang. Terwijl Bush ongeremd doorgaat met zijn 'Oorlog tegen het Terrorisme', dringt bij steeds meer mensen het besef door dat Amerika er een eigen agenda op na houdt: dat het doel van de oorlog in Irak is om het land klaar te stomen voor de Amerikaanse en Israëlische economie en 'democratie'.

Democratie, een woord dat associaties zou moeten wekken met 'openheid', 'vrijheid'. Een woord dat dus geenszins te rijmen valt met Israël, waar het nucleaire programma nog niet openbaar gemaakt is en de Palestijnen nog steeds worden onderdrukt. De zaak Israël, en daarmee de zaak Vanunu, speelt dan ook een cruciale rol in de Midden-Oostenproblematiek.

Symbool

Mordechai Vanunu is inmiddels voor velen hét symbool geworden voor de strijd tegen kernwapens. In zijn eerste persconferentie, nog binnen de hekken van de Ashkelon gevangenis, kondigde hij aan van zijn strijd tegen kernwapens in het Midden-Oosten en over de hele wereld voort te zullen zetten. Tevens sprak hij zich uit voor een onafhankelijke Palestijnse staat.

De recente arrestaties van journalisten en sympathisanten raken Vanunu persoonlijk. Hij beseft als geen ander dat hij nog voorzichtiger moet omspringen met de spaarzame contacten die hij inmiddels in 'vrijheid' onderhoudt. Want symbool of niet, Vanunu blijft ook maar een mens die zijn leven en werkzaamheden wenst voort te zetten.

Als ik hem twee weken na zijn vrijlating in zijn nieuwe 'gevangenis' bezoek, is hij ietwat teneergeslagen. ,,Zoveel teleurstellingen heb ik moeten doorstaan. Dat waren de ergste momenten. Al die keren dat ze je hoop gaven en het niet waarmaakten. Dat breekt een mens. Maar het is ze niet gelukt en het zal ze niet lukken. Ik zal blijven wachten, totdat de trein eindelijk komt.''

Deze houding is wat me nog het meest raakt tijdens mijn ontmoeting. Vanunu is na achttien jaar gevangenis, waarvan bijna twaalf jaar in eenzame opsluiting, niet gebroken. Je behoort dan een klein zielig hoopje te zijn, verward, verbolgen. Maar ik tref een sterke, levenslustige man aan, met vuur en levenslust.

En hij is zelfs niet verleerd om met mensen om te gaan. Hij grapt en vertelt honderd uit over zijn wereldreis voorafgaand aan zijn kidnapping en detentie en vergeet bovendien ook niet om geïnteresseerd naar mijn verhalen te vragen. In kranten wordt Vanunu afgeschilderd als zijnde verward en paranoia tot gevaarlijk en achterbaks. Maar dat is niet de Vanunu die ik heb ontmoet.

Lokien Holleman

Lokien is vrijwilliger voor Vrijwillige Internationale Aktie en lid van de Internationale Delegatie die Mordechai Vanunu verwelkomde tijdens diens vrijlating uit de gevangenis.

Voor meer informatie zie ook:

www.vanunu.nl

www.nonviolence.org/vanunu/

www.vanunu.freeserve.co.uk/

Schrijf Vanunu: St. George's Cathedral, PO Box 19018, 20 Nablus Road, Jerusalem, Israël.

E-mail: vanunumvjc@hotmail.com

Teken voor het opheffen van de restricties:

www.ipetitions.com/campaigns/freemordechaivanunu

www.vanunu.nl/oproep.html

 

Atoomprogramma Israël

Experts schatten dat Israël 100 tot 200 atoombommen bezit, drie onderzeeërs uitgerust met kernkoppen, atoomgranaten voor artillerie, en misschien zelfs een waterstofbom. Die worden gemaakt in het Negev Nuclear Research Center in Dimona, een publiek geheim. Officieel moet de aanwezige kernreactor een ontziltingsinstallatie van stroom voorzien om de Negev-woestijn vruchtbaar te maken.

De reactor trad in werking rond 1962. Het Amerikaanse leger ontdekte de installaties, maar de Israëlische president Ben-Gurion beweerde dat de kernfabriek enkel diende voor vreedzame doelstellingen. Amerikaanse inspecteurs bezochten Dimona zeven keer in de jaren '60. Ze vonden geen bewijs van militaire activiteit. Voor hun bezoek werden alle gangen en liftkokers naar het ondergrondse deel van het complex dichtgemetseld.

Mordechai Vanunu werkte van 1976 tot 1985 als technicus in de kernfabriek van Dimona. Hij kreeg gewetensproblemen omdat hij meewerkte aan de productie van massavernietigingswapens. Voor zijn vertrek uit Dimona fotografeerde hij de nucleaire installaties die geen enkele inspecteur had gezien. Vanunu verkocht de foto's en zijn verhaal aan de Britse krant The London Sunday Times.

Nog voor het artikel de krant haalde, kreeg de Mossad (de afdeling buitenland van de Israëlische geheime dienst) lucht van de onthullingen. Mossad-agente Cheryl Bentov deed zich voor als Amerikaanse toeriste, en lokte Vanunu mee naar Rome. Daar werd hij ontvoerd en op een vrachtschip naar Israël gezet. Vanunu werd berecht voor hoogverraad en spionage, en kreeg achttien jaar celstraf opgelegd.

De zaak Vanunu roept vragen op. Zijn ontvoering in Rome was een illegale actie van de geheime dienst. Zijn advocaat mocht niet alle bewijsstukken inzien, officieel om veiligheidsredenen. Kreeg hij dan wel een eerlijk proces? Ook verbleef de man 11,5 jaar in een isoleercel, volgens de regering om militaire geheimen te bewaren.

Dr Ray Kidder, een vooraanstaand Amerikaans kernfysicus, betwist dat argument. Hij meldde de Israëlische autoriteiten dat Vanunu geen enkele geheime informatie meer kan bezitten: al die technologie is nu algemeen bekend. Vanunu's advocaat is ervan overtuigd dat de regering Vanunu als afschrikwekkend voorbeeld gebruikt.

 

Naar boven