● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2004    ● Overzicht #8

Uit: Ravage #8 van 11 juni 2004

Schuldbekentenis Juanra pragmatische keuze

Begin mei had het proces tegen Juanra Rodríguez plaats moeten vinden in Madrid. Na twee jaar voorarrest in Nederland hing de Catelaan, die verdacht wordt van banden met de ETA, een gevangenisstraf boven het hoofd van negen jaar. Juanra trof echter een schikking met de openbare aanklager en krijgt strafvermindering.

Ondanks het feit dat de openbare aanklacht, lidmaatschap van een gewapende bende, niet werd ondersteund door sterk of legitiem bewijsmateriaal, achtte Juanra Rodríguez het risico op een langdurig verblijf in de Spaanse gevangenis te groot.

Met de getroffen regeling - schuldbekentenis in ruil voor strafvermindering - krijgt Juanra vijf jaar gevangenisstraf. Omdat Juanra al ruim drie jaar in voorarrest heeft gezeten moet hij nog een straf uitzitten van minder dan twee jaar.

Schikking

Juanra werd op 16 januari 2002 in Amsterdam opgepakt. De Spaanse autoriteiten hadden om zijn aanhouding gevraagd op grond van vermeende samenwerking met een commando van de Baskische afscheidingsbeweging ETA die vanuit Barcelona, woonplaats van Juanra, zou opereren.

Direct na zijn aanhouding gingen Juanra's advocaat en de steungroep 'Free Juanra' aan het werk om diens uitlevering met rechtszaken en acties tegen te houden en hem weer vrij te krijgen. Uiteindelijk zonder succes want de muzikant, Juanra is zanger in een band, werd na tien maanden voorarrest overgebracht naar de gevangenis in Madrid.

Op 10 mei jl. had het proces tegen de verdachte van start moeten gaan, maar als gevolg van de schikking hoefde dat niet meer. Om in aanmerking te komen voor een strafvermindering, heeft Juanra moeten bekennen dat hij schuldig is. De vraag is schuldig waaraan?

Paul, actief bij Free Juanra, legt uit dat de bekentenis zeer abstract in z'n werk is gegaan. ,,Juanra heeft bevestigend geantwoord op de vraag of hij heeft samengewerkt met het ETA-commando, overige vragen die hem werden voorgelegd heeft hij ontkend. Dat was genoeg reden om in aanmerking te komen voor de schikking'', vertelt Paul.

Vingerafdrukken

Wanneer de Spaanse autoriteiten Nederland eind 2001 om de uitlevering vragen van Juanra, moest er echter wel een duidelijk geformuleerde aanklacht liggen. Dit leverde de nodige problemen op, omdat de beschuldigingen niet duidelijk genoeg waren en bovendien tegenstrijdige informatie bevatten. De meest opmerkelijke was dat Juanra iemand vermoord zou hebben, terwijl de 'overleden' persoon in kwestie nog in leven is...

De beschuldigingen werden telkenmale veranderd. Destijds kon een EU land een ander EU land alleen om uitlevering vragen wanneer er sprake was van een aanklacht welke in het desbetreffende land ook zou leiden tot vervolging. Overigens is er momenteel sprake van een nieuw Europees arrestatiebevel waarin ook deze eis niet meer van kracht is.

Uiteindelijk zouden er vingerafdrukken van Juanra zijn aangetroffen op papier met informatie over neonazi's, dat in het bezit was van een ETA-lid. Dat zou kunnen kloppen, want Juanra hij heeft zich in Barcelona ingezet voor een antifascistische organisatie. Maar dat is bepaald geen club zich inlaat met terrorisme en het ETA-lid hoeft het papier niet persoonlijk van Juanra in handen te hebben gekregen.

Ook bij rechter Blekxtoon uit Nederland, die zich boog over het uitleveringsverzoek, waren sterke twijfels gerezen over de aanklacht. Helaas werd hij in een later stadium vervangen door een minder kritische rechter die vond dat Spanje het allemaal zelf maar uit moest zoeken. En zo werd Juanra alsnog uitgeleverd.

Foltering

De schuld van Juanra bestaat kennelijk uit samenwerking, maar waarvoor en hoe deze tot stand gekomen zou zijn blijft volstrekt onduidelijk. Op de website van Free Juanra spreekt men dan ook liever niet van een schuldbekentenis: 'Processen als die van Juanra zijn in Spanje al bij voorbaat verloren. Juanra zal waarschijnlijk een afweging hebben gemaakt hoe hij zo snel mogelijk weer uit de bak kan komen, zonder dat andere mensen door de schikking benadeeld zijn'.

Sinds de naam van Juanra is genoemd door de onlangs tot 39 jaar gevangenisstraf veroordeelde ETA-verdachte Fernando García Jodra, zijn de Spaanse autoriteiten hard bezig geweest om ook Juanra voor langere tijd achter de tralies te krijgen. Dat Jodra zijn belastende verklaring later weer heeft ingetrokken, omdat deze onder zware druk zou zijn verkregen, mocht niet baten.

Jodra's aanklacht wegens foltering, die hij heeft ingediend bij het Europese Hof, is nog steeds niet in behandeling genomen. Ook op de Europese Agenda krijgen de folteringen in Spanje weinig prioriteit. Spanje blijft de misstanden in de gevangenissen ontkennen, terwijl de rapporten ieder jaar opnieuw schokkende feiten boven tafel brengen.

De nieuwe Bijzondere Verslaggever van de Verenigde Naties, de heer Van Boven, spreekt met name zijn verontrusting uit over het systeem van de Incommunicado-opsluiting. Dit houdt gevangenschap in waarbij de gedetineerde alle contact met de buitenwereld (inclusief advocaat, arts en familieleden) wordt onthouden.

Het systeem schept volgens Van Boven de voorwaarden waarin foltering kan plaatsvinden zonder veel controlemogelijkheden. Deze vorm van opsluiting is door een wetswijziging uit november 2003 nog uitgebreid van minimum vijf tot maximum dertien dagen.

Repressie

Inmiddels heeft het Spanje van 2004 meer politieke gevangenen dan het Spanje onder Franco en worden mensenrechten regelmatig geschonden. Volgens het Baskenland Informatie Centrum zou de Spaanse Justitie vrijwel al haar bewijslast baseren op verklaringen die verkregen zijn door foltering.

Van de bijna 700 Baskische politieke gevangenen in Spanje en Frankrijk zit bijna 90 procent vast op onder zware druk afgelegde verklaringen. Ook het Vlaams comité voor steun aan Baskische politieke vluchtelingen spreekt op haar website klare taal: 'Het Spaanse rechtssysteem maakt nauwelijks een onderscheid tussen daderschap van aanslagen, medeplichtigheid, sympathie of zelfs maar het onderschrijven van de doelstelling van een onafhankelijk Baskenland'.

Linkse actievoerders die zich met andere zaken bezighouden dan Baskenland, worden ook bedreigd door de Spaanse arrestatieteams en bij voorkeur in verband gebracht met terrorisme. Een derde groep die minder zichtbaar is maar niet minder te lijden heeft onder deze repressie zijn de illegale migranten.

Verboden

De zaak Juanra staat dus niet op zichzelf, maar maakt onderdeel uit van een hele reeks dubieuze arrestaties en veroordelingen. De schikking die Juanra heeft getroffen is volgens Paul dan ook geen uitzondering. Deze gang van zaken schijnt gebruikelijk te zijn bij politieke gevangenen.

Bovendien is het in Spanje niet zo dat je onschuldig bent totdat de schuld is bewezen. ,,Wanneer je niet meewerkt aan het verhoor, loop je het risico vijf jaar in voorarrest te worden gehouden. Zijn er dan nog steeds geen bewijzen, dan laten ze je gaan met slechts een excuus. Maar rechten heb je niet in deze situatie.''

Of de nieuwe Spaanse regering verandering zal brengen aan de misstanden in Spanje, is de vraag. Paul heeft weinig vertrouwen in de sociaal-democraten die sinds de laatste verkiezing een meerderheid hebben behaald. ,,Het verleden wijst uit dat zij even repressief op kunnen treden als de conservatieven.''

Toch zijn er ook positieve ontwikkelingen. Nadat afgelopen maand alle linkse Baskische partijen werden verboden en zodoende niet mee konden doen aan de Europese verkiezingen, barstte de spreekwoordelijke bom. ,,Een aantal Catalaanse coalitiepartners in de regering zag dit totaal niet zitten. Wanneer men zelfs legale politieke partijen gaat verbieden, kun je nooit hopen dat de gewapende strijd ten einde komt'', meent Paul.

Dat zagen deze partijen ook in. Tijdens de landelijke verkiezingscampagne beloofde president Zapatero eerder dit jaar om het beleid tegenover de ETA aan te passen. Volgens hem moet Spanje democratischer worden en tegemoet komen aan de behoeftes van Baskenland. Dit klinkt hoogdravend, maar de praktijk heeft nog niet uit gewezen zien dat Zapatero zijn eigen woorden erg serieus neemt.

Irene van der Eijk

Meer info:

www.freejuanra.org

www.amnesty.org

www.baskinfo.org

Naar boven