Uit: Ravage #6 van 30 april 2004

Dichterscafé schrapt Kaviaar
van menu

Een optreden van dichteres Joke Kaviaar in café Jambe is op het laatste moment niet doorgegaan. ,,Ze vinden 'Stop Deportaties' veel te opruiend en te demagogisch'', meent Kaviaar. Maar volgens Jambe heeft de afgelasting niets met censuur te maken, maar met de kwaliteit van het werk.

Op zondag 18 april zou dichteres Joke Kaviaar een optreden verzorgen in het kader van de literaire middag van Stichting Jambe in Delft. Twee dagen voor het optreden maakte de organisatie, bij monde van voorzitter Henriëtte Faas, kenbaar bezwaar te hebben tegen de inhoud van het werk. ,,Ze vonden het te demagogisch en hebben me vervolgens uit het programma geschrapt'', zegt Kaviaar.

Kaviaar voelt zich de mond gesnoerd en spreekt van censuur. Ze zou onder meer 'Stop Deportaties' voordragen. Voor haar als schrijfster ,,de meest voor de hand liggende manier om te protesteren tegen het beleid van minister Verdonk.'' 'Stop Deportaties' roept op tot actie en doet een beroep op andere dichters en schrijvers om ook de pen als wapen in te zetten.

Statement

Bij Jambe snappen ze alle ophef niet. ,,Nadat Joke ons had benaderd voor een optreden, legde ze aanvankelijk nieuw dichtwerk van haar voor'', zegt Henriëtte Faas. ,,Maar enkele dagen voor het optreden meldde ze in plaats van de gedichten een statement voor te willen dragen. Ik heb niets tegen het politieke pamflet op zich, maar het past niet binnen de doelstelling van stichting Jambe.''

Er volgde een ellenlange discussie over de essentie van een gedicht. Kaviaar beschouwt 'Stop Deportaties' als spoken word, naar Amerikaanse traditie, een vorm van poëzie. Maar voor Faas is het niet meer dan aan politieke aanklacht. ,,Ik heb haar nog voorgesteld om de strekking van de aanklacht in dichtvorm te gieten. Het statement zou ze dan op papier ter beschikking stellen aan het publiek.''

Hoewel Kaviaar hier uiteindelijk mee akkoord ging, liet ze daags voor het optreden weten haar aanklacht alsnog voor te zullen dragen. Waarop Jambe besloot haar uit het programma te schrappen. Tot woede van Kaviaar, die op de bewuste zondagmiddag in het gezelschap van haar vrouw alsnog het literaire café aan de Voldersgracht bezocht.

Censuur

,,Juist op het tijdstip dat ze zou optreden stapte ze de zaal binnen'', vertelt Faas. ,,Ik kondigde aan dat Joke Kaviaar niet zou optreden, waarop zij schreeuwde dat ze wel degelijk aanwezig was.'' In de pauze begon Kaviaar opnieuw te schreeuwen, Jambe zou censuur hebben gepleegd. ,,Nadat een van de barmedewerkers haar hierover aansprak, kreeg deze een klap in het gezicht. Hierop is Joke met haar vrouw de zaal uitgezet.''

Dat ging er volgens Kaviaar hardhandig aan toe. ,,Zonder waarschuwing vooraf nam een medewerker van Jambe me van achteren in een wurggreep, waarna ik naar buiten werd gesleurd.'' Hierbij gooide ze onder het roepen van de woorden 'vrijheid van meningsuiting' de pamfletten van 'Stop Deportaties' in de lucht. Het publiek, waaronder Simon Vinkenoog, verbouwereerd achterlatend.

,,Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat sommigen menen dat engagement niet thuishoort in de literatuur en dat dichters en/of schrijvers zich niet met politiek mogen bemoeien'', zegt Kaviaar die 30 april haar statement voorleest op het Ravage Royaal festival in Amsterdam. ,,Dichters en schrijvers moeten zaken aan de kaak kunnen stellen.'' (AvV)

Fragment uit 'Stop Deportaties':

Een statement tegen de stilte

Niet in mijn naam

Deportaties uit het land van de tulpen

Dove oren in het land van de molens

Een trap na in het land van de klompen

En weer zet de minister haar handtekening onder een doodvonnis, afgeschermd door wetten en regels en goedgekeurd door de democratie.

En weer worden mensen uit huizen gesleurd omdat zij geen papieren hebben, alleen maar verhalen die niet worden geloofd want ze weten teveel van wat wij niet weten willen en zo worden wij, kiezers, afwachtenden, verlengstuk van folteraars en moordenaars en wij sturen hun slachtoffers terug naar hen, maar niet voordat wij hen wekenlang op vier vierkante meter tussen muren van beton, tussen prikkeldraad en leugens, hebben voorbereid op wat hen daar wacht.

Een voorproefje slechts. Isolatie, uitsluiting, geen uitzicht, geen lucht, geen adem, geen rust want wij verlenen graag passage voor de tirannie, want wij zetten het stempel op het hoofd van een mens zonder paspoort, want wij verlenen status aan diezelfde minister die haar handtekening zet, met mooie krullen en een vloeiende pen van zilver, gedoopt in bloed, in een lederen zetel in de balzaal van de staat en ja, in mijn naam, in mijn naam doet zij dat en daar verdient zij maandelijks duizenden pegels mee.

Niet in mijn naam

Uitbuiting in het land van de handel

Vogelvrij in een land dat vleugels uitslaat

Kind in een land waar het niets mag leren

Opsluiting in het land van de vrijheid

En ik herinner me, jaren geleden, toen dit alles nog fascisme heette en 'eigen volk eerst' als gedachte werd verworpen en waar iedereen van kotste dus wat gaan we nu doen? Gaan we schrijven naar de krant, fulmineren op een zeepkist? Het is wel het minste. Gaan we demonstreren en bezetten, gaan we parlementair goedpraten in verhoogde regeringszetels verstoren met onze kreten? Gaan we slopen de centra die als kampen dienen voor ongewensten, gaan we stemmen laten horen die nu worden genegeerd?

Dan voorspel ik, en het is al gebeurd, dat de noodtoestand wordt afgekondigd, dat demonstraties worden verboden of anders genegeerd, dat wetten tegen ons worden gebruikt, dat van ieder die de stem verheft foto's en vingerafdrukken worden genomen, dat de mobiele eenheid met traangas komt en wapenstok.

Maar wat zou het, als we ook maar een beetje voelen wat die mensen voelen, die de vrijheid al een leven lang wordt afgenomen? Wat zou het? Misschien zien we het dan, want wat is onze vrijheid waard zonder de vrijheid van een ander? Want wat is mijn vrijheid waard? Het is de vrijheid van een beul, die zelf geen vuile handen maakt.

Niet in mijn naam

Naar een land waar van vrouwen

clitoris en schaamlippen worden gesneden

Niet in mijn naam

Naar een land waar homoseksuelen

om een kus worden opgesloten

Voor de volledige versie van 'Stop Deportaties': http://www.home.zonnet.nl/joke.kaviaar/

Naar boven