Uit: Ravage #6 van 30 april 2004

Schadeclaims na blokkade snelweg

Ze voelen zich behandeld als oud vuil, de woonwagenbewoners van Vinkenslag. Daarom flikkerden ze op de ochtend van woensdag 14 april autobanden en afval op de snelweg A2, ter hoogte van het kruispunt bij het voetbalstadion de Geuselt in Maastricht. Der autoriteiten willen de actievoerders laten opdraaien voor de schade.

Nadat de ME ter plaatse was, bleken de circa honderd actievoerders met de noorderzon vertrokken. De bewoners van Vinkenslag zeggen dat ze door het optreden van burgemeester Leers van Maastricht vogelvrij zijn verklaard. ,,De constante controles op het centrum, de inspectievluchten, de regels over woonwagens, het handhaven van Leers, we zijn het zat'', zegt woordvoerster W. Lutgens.

En ze hebben gelijk. De ME heeft de afgelopen maanden in het woonwagencentrum meerdere malen razzia's gehouden. Staaltjes van machtsvertoon die niet in verhouding staan met de ernst van de delicten, onder meer belastingontduiking en hennepteelt, waarvan een deel van de bewoners van Vinkenslag wordt beticht.

Machtsvertoon

De wraak van burgemeester Leers was zoet. Daags na de blokkade viel de politie en ME massaal het woonwagencentrum Vinkenslag binnen. Ruim driehonderd politiemensen gingen voor dag en dauw, geassisteerd door onder meer een helikopter en twee pantserwagens, op zoek naar de mensen die aan het protest hadden meegedaan.

De bewoners van Vinkenslag moesten tot laat in de middag binnenshuis blijven. Ook viel de politie twee andere woonwagencentra en drie woningen in Maastricht binnen. Rond 18.00 uur werd de actie beëindigd en konden de bewoners terug naar hun huis. In totaal werden er elf personen aangehouden.

Persofficier van justitie W. Smits zei dat er nog meer arrestaties zullen volgen. Justitie zegt enkele tientallen actievoerders te hebben geïdentificeerd op basis van beelden en politieverklaringen. Burgemeester Leers kondigde na de gebeurtenissen aan dat er een permanente politiepost bij Vinkenslag moet komen.

De razzia's op Vinkenslag zijn niet uitzonderlijk. Onder het mom van de aanpak van illegale hennepteelt viel de ME het afgelopen jaar op diverse plaatsen in het land woonwagencentra binnen. Zoals in Best, Rotterdam-Zuid, Waalre, Gouda, Eindhoven, Helmond, Margraten, Roermond, Utrecht en Deurne. De bewoners van de centra voelen zich in ernstige mate gestigmatiseerd.

Schadeclaims

Justitie verwacht de actievoerders van Vinkenslag die deelnamen aan de blokkade als groep te kunnen vervolgen op basis van het in gevaar brengen van goederen en personen, het veroorzaken van milieuvervuiling, vernieling, openlijke geweldpleging en het tegenhouden van het verkeer. Voor de bewijslast is justitie afhankelijk van verklaringen van aanwezige agenten, getuigen en beelden gemaakt vanuit de politiehelikopters.

Op aandrang van burgemeester Leers worden bedrijven die door de blokkade zijn gedupeerd opgeroepen schadeclaims in te dienen. Hij wordt daarin gesteund door de PvdA. Het Tweede kamerlid Van Heemst heeft samen met zijn fractiegenoot Timmermans hierover schriftelijke vragen gesteld aan de ministers Remkes (Binnenlandse Zaken), Donner (Justitie) en Peijs (Verkeer).

De economische schade door de blokkade bedraagt volgens de Kamer van Koophandel Zuid-Limburg alleen in verlies aan arbeidsuren gemeten zeker vijf miljoen euro. Volgens het regiobestuur Limburg van Transport en Logistiek Nederland komt daar nog minimaal een miljoen euro bij voor het stilstaande beroepsgoederentransport. Ook de Limburgse Werkgevers Vereniging (LWV) spreekt van miljoenen euro's aan schade.

Artikel 162

Het gebeurt niet vaak dat actievoerders worden opgepakt op basis van het veroorzaken van gevaarlijke situaties op de weg. Het betreft een misdrijf waarop een maximumstraf van negen jaar staat. Artikel 162 van het Wetboek van Strafrecht luidt als volgt: 'Hij die opzettelijk (...) enige openbare land- of waterweg verspert (...), wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste negen jaren, indien daarvan gevaar voor de veiligheid van het verkeer te duchten is'.

Dat artikel past perfect, aldus officier van justitie Smits. ,,Simpeler was misschien geweest om verstoring van de openbare orde of openlijke geweldpleging ten laste te leggen. Maar als je even verder zoekt in het wetboek, dan kom je dit tegen.'' De veiligheid van het verkeer en van mensen is wel degelijk moedwillig in gevaar gebracht, stellen korpschef W. Velings van de politie Limburg-Zuid en hoofdofficier van justitie J. van Eck.

Over de vraag hoever de overheid kan gaan in het verhalen van kosten op de burger, heerst nog enige onduidelijkheid. In 1997 promoveerde P. Bierbooms op dit onderwerp bij de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Als aan de overheid ,,op onrechtmatige wijze'' schade is toegebracht, kan die in principe vergoeding claimen. Al geldt de overheid in beginsel als ,,risicodrager'' van de kosten, stelt Bierbooms in z'n proefschrift.

Misdrijf?

Van zes van de elf personen die na de blokkade in Maastricht zijn gearresteerd, werd het voorarrest met tien dagen verlengd. Advocaat J. Thomassen van twee van de verdachten vindt het optreden van justitie en burgemeester Leers ,,buiten elke proportie.'' Volgens Thomassen is het optreden van Leers en justitie een poging het grondwettelijke recht van demonstratie te ondermijnen.

,,Wordt demonstreren binnenkort een misdrijf?'', zegt Thomassen. Uit het proces-verbaal blijkt volgens Thomassen, dat de verdenking gebaseerd wordt op van media in beslag genomen videobanden. Maar de verdachten waren voor hetzelfde geld toevallig op de A2 aanwezig en hadden wellicht niets van doen met de blokkade, aldus Thomassen.

,,Als boeren of vakbonden een blokkade houden, sturen ze daar dan ook vierhonderd man ME op af om elf mensen te arresteren?'', vraagt Thomassen zich af. ,,Niet dus, en daarmee is duidelijk dat hier een groep gestigmatiseerd wordt, waarbij vergeten wordt dat de wet zonder aanziens des persoons moet worden toegepast.''

Naar boven