Uit: Ravage #2 van 6 februari 2004

Naakte waarheid over seksualiteit

'In the Cut' van de Australische regisseuse Jane Campion en 'Anatomie de l'enfer' van de Franse regisseuse Catherine Breillat zijn subversieve, woeste films over de verschrikkingen van seksualiteit. Het lijkt erop dat alleen vrouwelijke regisseurs nog in staat zijn om hier zinvolle en eigenzinnige films over te maken.

Gebaseerd op Breillat's eigen boek Pornocratie is Anatomie de l'enfer een compacte, 77 minuten durende, samenvatting van haar obsessieve visie op de vrouwelijke seksualiteit. De handeling is simpel. Een beeldschone heteroseksuele vrouw huurt een homoseksuele man in om haar in naakte glorie te aanschouwen.

De deal wordt geconsumeerd in een groot huis, schilderachtig gelegen op een rots aan zee. Tijdens de vier nachtelijke sessies in een kale slaapkamer maken we uitvoerig kennis met de lichamen van de ravissante actrice Amira Casar en het evenzeer goed gebouwde lichaam van de ervaren pornoacteur Rocco Siffredi.

Gelukkig keerde Breillat terug naar haar in Romance (1999) begonnen stijl met een intense woordenstroom in de voice-over. Hier gebruikt Breillat haar eigen stem om de gedachten en gevoelens van beide personages te verwoorden.

Na Romance leek Breillat een knieval te maken naar de mainstream met haar A ma soeur (2001) en Sex is Comedy (2002). Goede films maar zonder de kolkende overtuiging van haar beste films. Het is de combinatie van gezwollen hoogdravende intellectuele taal en het ongebreideld tonen van de naakte waarheid, inclusief penissen in erectie, zaadlozingen en het vrouwelijke geslacht, die haar films een rauwe spankracht geven.

Porno

Merkwaardig dat woorden als porno en erotiek vallen in verband met de films van Breillat. Terwijl in Anatomie de l'enfer de intieme delen van de vrouw worden getoond, wordt in de voice-over de walging van de man over het vrouwelijke geslacht plastisch verwoord, dat heeft geen erotiserend effect. Maar dat is ook niet de bedoeling. Breillat wil bovenal haar waarheid over de duistere kanten van de seksualiteit de wereld inslingeren. En dat zonder compromissen.

De film begint met de mededeling dat er een 'body double' is gebruikt wanneer de camera naar de intieme regionen gaat van actrice Amira Casar. Breillat ging in de dagkrant Daily Tiger tijdens het filmfestival Rotterdam tekeer tegen het groeiende puritanisme in de samenleving. 'Het toont hoe conservatief, hoe reactionair deze tijd is geworden, het was onmogelijk om een actrice te vinden die bereid was dit te doen, het was niet iets wat ik wou, maar wat me werd opgelegd.'

Hopelijk kan ze door blijven gaan met haar provocerende vertellingen. Breillat's volgende project is een verfilming van Une Veille Maitresse. Naar verluidt wordt Anatomie de l'enfer waarschijnlijk niet in de Nederlandse bioscopen uitgebracht, jammer want Breillat's provocatieve meesterwerkje verdient een podium.

Kwetsbare vrouw

In the Cut is een adaptie van een besteller van Susanna Moore. De heldin begint een seksuele relatie met een politieman die een gruwelijke vrouwenmoord onderzoekt. Zij vermoedt dat haar minnaar wel eens de moordenaar zou kunnen zijn.

Vrouwen die op de verkeerde man vallen is een dankbaar thema in de films van Jane Campion, zoals blijkt uit The Piano en The Portrait of a Lady. Het was te verwachten dat ze geen conventionele thriller zou produceren. In the Cut is een merkwaardig getormenteerd psychodrama geworden, soms overweldigend goed, soms belachelijk. De film heeft bovendien een verrassende hoofdrolspeelster, de brave Meg Ryan bekend van romantische komedies speelt Frannie die in de knoop is met haar seksualiteit.

De film begint met twee dromen die zowel betrekking hebben op verleden en heden, om daarna bedwelmend en verwarrend door te stoten naar het rauwe strijdperk tussen man en vrouw.

Campion heeft een kwetsbare film over een kwetsbare vrouw gemaakt, dat heeft ze met Breillat gemeen. Beide regisseuses zijn niet bang om de kwetsbaarheid van de vrouw te tonen, en stellen zichzelf hierdoor kwetsbaar op. Dit kan leiden tot hoon, maar bovenal bewondering.

Ulrik van Tongeren

Naar boven