Uit:
Ravage #1 van 16 januari 2004
Boskap
voor Awacs
NAVO-basis
funest voor Schinveldse Bossen en leefomgeving
Minister
Dekker heeft het voornemen om zes hectare bos in Limburg te kappen
onlangs in een brief aan de Tweede Kamer bekrachtigd. De bomen zouden
de opstijgende Awacs-radartoestellen vanaf de vliegbasis Geilenkirchen
in de weg staan. Na twintig jaar strijd laten lokale pressiegroepen
het er niet bij zitten.
Ze
worden er knettergek van, de inwoners van Schinveld en Brunssum
in Zuid-Limburg. Vrijwel dagelijks stijgen er vanaf de militaire
vliegbasis Geilenkirchen, gelegen aan de Duitse zijde van de grens,
gemiddeld vijftien Awacs op voor oefenvluchten. De radartoestellen
produceren zoveel lawaai en verbrandingsgassen, dat volgens ecologen
zelfs de kruinen van de dennenbomen in de Schinveldse Bossen ervan
wegkwijnen.
De
gedupeerde dorpen Schinveld, onderdeel van de gemeente Onderbanken,
en Brunssum liggen op de as van de start- en landingsbaan van de
vliegbasis. Om het drama compleet te maken dreigt nu ook het bosgebied
In de Roet, onderdeel van de Schinveldse Bossen, gekapt te worden.
Dit zou in de ogen van de NAVO noodzakelijk zijn om ook Awacs met
volle brandstoftanks op te laten stijgen.
Minister
van VROM Sybille Dekker (VVD) maakt haast met de kap van de gewraakte
bomen, desnoods door gebruik te maken van een omstreden nimby-procedure.
Hierdoor zou de gemeente Onderbanken, die zich fel verzet tegen
de bomenkap, buitenspel worden gezet. Dit jaar wordt cruciaal in
de strijd van Onderbanken tegen de machtige NAVO.
Koude
Oorlog
Gedurende
de Koude Oorlog hield het Westen de vliegbewegingen van de Russische
luchtmacht nauwlettend in de gaten. Dit maakte de inzet van de Awacs-radartoestellen
noodzakelijk. Om inzet van deze vliegtuigen boven Duits grensgebied
mogelijk te maken, werd de militaire basis Geilenkirchen in gebruik
genomen.
Ook
na de val van het communistische regime bleef de vliegbasis operationeel.
Naast oefenvluchten worden de Awacs ingezet bij gewapende conflicten,
zoals ten tijde van de brandhaarden in voormalig Joegoslavië.
Het aantal vliegbewegingen neemt gedurende dit soort periodes schrikbarend
toe.
Vanaf
de eerste dag waarop de vliegbasis in gebruik wordt genomen, klagen
de bewoners van het Limburgse Parkstad en Onderbanken steen en been
over geluidsoverlast. Parkstad, een verzamelnaam waartoe onder meer
Heerlen, Kerkrade en Brunssum behoren, is met 300.000 inwoners het
op één na dichtstbevolkte gebied van Nederland.
Pressiegroepen
kregen het halverwege de jaren tachtig voor elkaar dat de woningen
werden geïsoleerd. Deze kosmetische ingreep heeft nauwelijks
geleid tot een vermindering van het aantal klachten. Begin jaren
negentig gooide de NAVO olie op het vuur door te verkondigen dat
een deel van de Schinveldse Bossen gekapt dient te worden. Door
de hoge dennenbomen zouden de toestellen niet met een volle tank
op kunnen stijgen, zo luidt het argument.
De
NAVO wil dat de bomen, die zich op 430 meter van het uiteinde van
de start- en landingsbaan bevinden, afgetopt (20 hectare, kruin
eraf) en gekapt (6 hectare, tot 1 meter boven het maaiveld) worden
om te kunnen voldoen aan de NAVO-veiligheidseisen. Het effect zal
zijn dat de vliegtuigen lager en zwaarder beladen over Nederlands
grondgebied zullen vliegen, zo vrezen tegenstanders.
Jan
Pronk
Het
voornemen sloeg in als een bom. De Commissie Awacs werd in het leven
geroepen, een overlegorgaan waaraan naast vertegenwoordigers van
de betrokken gemeenten Brunssum, Onderbanken en Geilenkirchen ook
functionarissen van Gedeputeerde Staten van Zuid-Limburg en de NAVO
deelnemen.
De
commissie resulteert in jarenlang gehakketak waarbij de betrokken
gemeenten telkenmale aan het langste eind trekken. Aanvallen van
opeenvolgende kabinetten worden tot de dag van vandaag succesvol
gepareerd met juridische procedures. Ook voormalig milieu-minister
Pronk (PvdA) haalt eind jaren negentig bakzeil als hij via een versnelde
nimby-procedure de bomenkap er doorheen probeert te jassen.
Alsof
ze hiervan niets heeft geleerd overweegt nu ook minister Dekker
gebruik te maken van een nimby-procedure. Volgens Dekker is er immers
sprake van een impasse hetgeen een versnelde procedure, waarbij
de belangen van de lokale gemeente worden uitgeschakeld, rechtvaardigt.
De 'not in my backyard'-procedure uit de Wet Ruimtelijke Ordening,
in 1993 in het leven geroepen door voormalig milieu-minister Hans
Alders (PvdA), is tot op heden nog niet eerder toegepast.
De
kans dat het dit keer wel zover komt, wordt over het algemeen niet
al te groot geacht. Topambtenaren van het ministerie van Verkeer,
Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) twijfelen binnenskamers of
de zaak wel 'nimby-waardig' is. Deze is immers bedoeld voor projecten
van groot nationaal belang.
Daarnaast
heeft de Tweede Kamer juni 2002 in een motie vastgelegd dat er tot
dan toe onvoldoende overleg is geweest over de kwestie van de bomenkap
en er dus geen sprake is van een bestuurlijke impasse. Zo'n impasse
is een voorwaarde voor de toepassing van een nimby-procedure. Verder
is nog steeds niet aangetoond dat de bomen een veiligheidsprobleem
veroorzaken.
Boos
De
gemeente Onderbanken is boos en stapt naar de Raad van State zodra
de nimby-procedure wordt gestart. Verder heeft de gemeente zich
inmiddels teruggetrokken uit de Commissie Awacs. Aanleiding is de
weigering van minister Dekker om een door de gemeente aangedragen
alternatief plan serieus te laten bestuderen.
Dit
plan behelst een verlenging van de start- en landingsbaan met 250
meter in oostelijke richting. Het voorstel biedt in de ogen van
de gemeente Onderbanken een oplossing voor de door de vliegbasis
gestelde ervaren operationele beperkingen maar bewerkstelligt ook
dat de overlast van de Awacs voor de burgers van Onderbanken en
de regio, alsmede de Duitse regio Geilenkirchen.
Volgens
minister Dekker draagt het voorstel nauwelijks bij aan het terugdringen
van de geluidshinder, kost het extra geld, neemt de uitvoering nog
jaren in beslag en neemt de geluidshinder op Duits grondgebied toe.
Bovendien blijft het óók in het voorstel van de gemeente
Onderbanken nodig om een strook bomen af te zagen, aldus Dekker.
Overigens
is ook de gemeente Geilenkirchen geenszins van plan op welke wijze
dan ook medewerking te verlenen aan een verlenging van de start-
en landingsbaan. Geilenkirchen zegt zijn bijdrage aan de vliegbasis
te hebben geleverd door zes jaar geleden vijftien hectare bos, grenzend
aan de Schinveldse Bossen, te kappen.
De
SP heeft bij monde van het kamerlid Jan de Wit, zelf woonachtig
in Heerlen, via de vaste kamercommissie VROM een spoeddebat aangevraagd
over de kwestie. De SP vindt dat minister Dekker maar persoonlijk
aan de Tweede Kamer moet komen uitleggen waarom ze de belangen van
NAVO en Geilenkirchen kennelijk hoger inschat dan het welzijn van
de Limburgse bevolking.
Wespendief
Een
aantal milieuorganisaties, waaronder de Milieufederatie Limburg,
heeft de gemeente Onderbanken er per brief op gewezen dat minister
Dekker nog aan een andere voorwaarde dient te voldoen. Er is namelijk
niet of in onvoldoende mate onderzocht of voldaan wordt aan de criteria
van de Europese Habitatrichtlijn. De Schinveldse Bossen zijn voor
deze richtlijn aangemeld en vallen onder de beschermende werking
ervan.
Een
eerdere inventarisatie laat zien dat in het gebied In de Roet vijftien
soorten zoogdieren voorkomen, waaronder de rode-lijst-soort Baardvleermuis;
43 soorten broedvogels, waaronder rodelijst-soorten Groene Specht
en Geelgors. De voorkomende Wespendief en Zwarte Specht vallen onder
bescherming van de Europese Vogelrichtlijn.
Ook
werden er twee soorten reptielen en acht soorten amfibien in het
bedreigde bosgebied aangetroffen. De Kamsalamander en de Rugstreeppad
dienen te worden beschermd op basis van de Habitatkommentaar richtlijn.
Verder bevat het faunistisch overzicht twaalf soorten vlinders,
zeven soorten libellen en zes soorten loopkevers.
De
brief wordt onderschreven door Das en Boom, Natuurmonumenten, de
'Werkgroep Behoud Schinveldse Bossen en Brunssummerheide' van het
Natuurhistorisch Genootschap, de Stichting Dassenwerkgroep Limburg
en de Milieufederatie Limburg.
Schadeclaims
Mocht
de bomenkap toch doorgang vinden, dan is de Vereniging Stop Awacs
Overlast van plan de lokale bevolking op te roepen schadeclaims
in te dienen vanwege de geluidsoverlast. Aan welk adres deze gericht
zullen zijn, is nog onduidelijk. ,,Je zou zeggen de gemeente Onderbanken,
maar die wordt nu door de overheid gedwongen mee te werken. Dan
zal het wel de staat zelf worden'', zegt bestuurslid Ton Laeven.
De
vereniging bestaat in de huidige vorm vier jaar en heeft zo'n 250
leden. Om de overlast te kunnen meten heeft de vereniging onlangs
zelf maar een geluidsmeter aangeschaft. ,,Daar wordt vanuit de overheid
toch niet voor gezorgd, terwijl dat wel logisch zou zijn.''
Laeven
zegt enorm teleurgesteld te zijn in de overheid. ,,Het laatste officiële
overleg in Den Haag van 11 december was een farce. De overheid had
het persbericht met de conclusie al geschreven voordat het overleg
plaatsgevonden had. Ze luisteren domweg niet naar ons.''
Alle
brieven die de vereniging Stop Awacs Overlast de afgelopen jaren
heeft verstuurd naar politiek Den Haag en aanverwante ministeries
zijn onbeantwoord gebleven. Zelfs een bevestiging van ontvangst
was kennelijk teveel gevraagd. ,,Dit heeft weinig met democratie
te maken. Men laat de neus in dezelfde richting wijzen als die van
de NAVO.''
Volgens
Laeven wordt er geen enkel zinnig argument aangevoerd dat de bomenkap
rechtvaardigt. ,,Als je bij de basis informeert of de situatie momenteel
onveilig is door de dennenbomen, wordt er ontkennend geantwoord.
Ze willen slechts met meer brandstof op kunnen stijgen.''
Artsen
Ook
de medische wereld laat van zich horen. De Artsenwerkgroep Zuid-Limburg,
gepokt en gemazeld in de strijd tegen de aanleg van de oost-westbaan
op het toenmalige vliegveld Beek, vindt de nimby-procedure onwettig
omdat niet geregeld is wie opdraait voor de schade.
De
tachtig artsen uit Zuid-Limburg benadrukken welke dramatische gevolgen
de bomenkap voor de volksgezondheid zou kunnen hebben. ,,Gehoorschade
en een belabberde nachtrust bijvoorbeeld'', zegt woordvoerder Wim
Venekamp. Eerder stuurden elf Limburgse verpleeghuizen al een brandbrief
naar Den Haag.
Zodra
het bos verdwenen is zullen de Awacs nog lager overvliegen dan ze
nu al doen, vreest Ton Laeven. Daarnaast leveren vliegtuigen met
vollere brandstoftanks voor de omgeving meer risico's op. Laeven
is ook bang dat de basis dan vaker vrachtvliegtuigen zal inzetten,
,,en dat zijn echt enorme luidruchtige joekels.''
De
vereniging Stop Awacs Overlast is niet van plan de kap van de bomen
ongemerkt voorbij te laten gaan. De eerste contacten met GroenFront!
zijn al gelegd, de milieugroepering die onlangs het actiekamp in
het bedreigde bos bij de Efteling opbrak. De bouw van een bungalowpark
lijkt daar voorlopig van de baan.
Wat
de actieplannen behelzen, kan Laeven nog niet zeggen. Daar is het
nog te vroeg voor. Maar hij kan zich zo voorstellen dat de actieve
leden van de vereniging te zijner tijd samen met GroenFront! de
bossen in zullen trekken. ,,Als de Raad van State de nimby-procedure
niet weet tegen te houden, zullen we de bomenkap proberen te belemmeren.''
Alex
van Veen
Naar
boven |