● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2004    ● Overzicht #13

Nemo eist de natuur terug

Wandelclub Nemo loopt bij voorkeur tegen de stroom in. Men roept wandelaars op hekken en verbodsbordjes in de vrije natuur te negeren. De verboden zijn vaak onterecht, en wandelaars kunnen aanspraak maken op het eeuwenoude zwerf- en gewoonterecht.

MET EEN actiewandeling langs het Alkmaardermeer startte Nemo, een vereniging van vrije wandelaars, op 4 oktober de campagne voor een nieuwe wandelwet. Allerlei natuur-/milieu- en wandelorganisaties zijn opgeroepen om een actiewandeling te organiseren in elk laatste weekend van de maand.

Tijdens de actiewandeling langs het Alkmaardermeer passeerden de deelnemers van Nemo meer dan zes verbodsbordjes en werden vele hekken beklommen. De wandelroute bood een verrassende wandeling over verboden grasdijken en polderpaden. De meeste verbodsbordje bleken tegenstrijdig, onduidelijk en juridisch ondeugdelijk.

Zelfs twee nieuwe klaphekken voor een stukje aangegeven wandelroute waren afgesloten met touwen en voorzien van een verbodsbord. In het beschermde vogelgebied waar de route omheen voerde, reed een boer rond op een tractor om de ganzen te verjagen. Elke tien minuten vloog een vliegtuig laag over, over verstoring gesproken...

HOEWEL wandelen in ons land mateloos populair is, zijn de rechten van de wandelaar nergens zo slecht geregeld als in Nederland. Er is geen enkele wet die de specifieke belangen van wandelaars en voetpaden regelt en beschermt, terwijl vrijwel elke Nederlander wel eens wandelt.

De Wegenwet die de openbare toegankelijkheid van voetpaden regelt, wordt door gemeenten en provincies niet gehandhaafd. Wegenleggers (registers van openbare wegen en paden) worden nauwelijks meer bijgehouden. Ruimtelijke ordeningsplannen hebben onvoldoende juridische status om voetpadennetwerken aan te leggen en te beschermen.

Daarnaast verdwijnen er elk jaar vele kilometers onverharde voetpaden en worden paden onterecht afgesloten of geasfalteerd. Ook door de aanleg van grote bouwprojecten, zoals de Betuwelijn en de HSL, verdwijnen er veel voetpaden. Grote gebieden in Nederland die geschikt zijn om te zwerven en struinen zijn ontoegankelijk; denk aan de uiterwaarden, duinen en de vele dijken.

Veel natuurgebieden zijn beperkt toegankelijk door zonering, bepaalde openingstijden, lidmaatschappen, ontbreken van doorgaande wandelmogelijkheden en privileges van eigenaren. Wandelaars moeten veelal paden op hinderlijke wijze delen met gemotoriseerd verkeer en mountainbikes.

Nederland wordt opgedeeld in recreatiegebieden, natuurparken, steden en industriële landschappen. De zwerver/struiner wordt alleen nog gedoogd als recreant, natuurbelever (met de boswachter op stap) en paaltjesloper. Ook de bio-industrie verjaagt de wandelaar uit het landschap uit angst voor ziekten en beschadigingen die zij zelf veroorzaakt (en gaat veroorzaken).

DE NIEUWE Engelse wandelwet is voor de vereniging Nemo aanleiding om dit najaar een campagne te voeren voor een Nederlandse wandelwet. Een nieuwe wandelwet moet het recht van overpad en struinen vastleggen en de juridische status van onverharde voetpaden vastleggen.

Verder moet de wandelwet knelpunten op lossen en illegaal afgesloten voetpaden herstellen. De wandelwet dient de aanleg van voetpadennetwerken te faciliteren, te realiseren en een juridische status te geven. Ook dient het bescherming te bieden aan voetpaden en wandelaars tegen oprukkende bouwondernemers, wegenbouwers en hun politici.

Nederland heeft geen landelijke lobby die effectief opkomt voor de wandelbelangen, zo meent Nemo. Er is sprake van een versnipperde en verzuilde verzameling van organisaties die wandelaars bundelen als klant, lid, bezoeker of afnemer van producten. De wandelbelangen zijn daarbij volstrekt ondergeschikt.

Het Wandelplatform is een semi-overheidsorganisatie die de LAW-paden beheert en formeel aanspreekpunt is voor belangenbehartiging. Maar de koepelorganisatie heeft geen eigen draagvlak en functioneert traag en bureaucratisch omdat de lidorganisaties vaak tegengestelde doelstellingen hebben. Het platform is feitelijk te braaf, durft geen tanden te laten zien en is steeds op consensus gericht.

De ANWB wordt door de overheid betaald om op te komen voor recreanten-belangen, maar behartigt vooral tegenstrijdige belangen waardoor het wandelbelang in het gedrang komt. Natuurbeheerders als Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer komen op voor de wandelaar als bezoeker van hun terreinen.

DE VERENIGING van vrije wandelaars Nemo zet zich sinds 1988 in voor het behoud en de toegankelijkheid van voetpaden, eerst als hekoverschrijdende actiegroep, vervolgens als projectburo voor wandelbelangen en lid van het Wandelplatform. Nemo creerde wandelpadenplannen en organiseerde landelijke wandelevenementen en een meldpunt voor knelpunten.

Nadat bleek dat door onderlinge verdeeldheid een effectieve wandellobby niet van de grond kwam, stapte Nemo uit het Wandelplatform en ging zich meer richten op het buitenland, met de oprichting van een eigen wandelcentrum in Polen. Omdat de situatie voor wandelaars in het Nederland van Balkenende dramatisch verslechtert, gaat Nemo weer actievoeren voor een nieuwe Nederlandse wandelwet.

Wandelaars moeten overal doordringen daar waar verboden en hekken hen van het wandelen weerhouden. Overtreden wordt een hernieuwde toe-eigening van verdwenen voetsporen. De wandelaar loopt in de sporen van zijn voorlopers, en vertelt de oeroude wandelverhalen verder. De verhalen die nu met hekken en prikkeldraad zijn afgesloten en spoorloos wegsterven.

Meer informatie over de wandelwet, met concrete voorstellen: www.voetpaden.nl

Nemo, Westerpark 2, 1013 RR Amsterdam. Tel. 020-6817013 Website: www.struinen.nl

Naar boven