Uit: Ravage #4 van 19 maart 2004

Vredelievend woordenbombardement

Simon Vinkenoog gelooft in de kracht en maatschappelijke relevantie van poëzie. Ook in zijn nieuwste boek Goede raad is vuur betoogt deze officieuze Dichter des Vaderlands dat woorden de wereld kunnen veranderen.

Op 23 februari jl. werd bekend dat Simon Vinkenoog, via een internetverkiezing op ebibreren.com, officieus is verkozen tot tijdelijk plaatsvervangend Dichter des Vaderlands. Gerrit Komrij was deze taak als nationale gelegenheidsdichter en propagandist voor de poëzie na vier jaar meer dan zat en had onlangs op nationale gedichtendag zijn ontslag ingediend.

Ik ben benieuwd hoe deze wisseling van de wacht in de praktijk uitpakt. Wat betreft de maatschappelijke functie van poëzie is het contrast tussen Komrij en Vinkenoog namelijk enorm groot. Waar Komrij graag vraagtekens zet bij het belang van dichters en hun werk, is er in de lage landen waarschijnlijk niemand te vinden die zo zeer gelooft in de kracht en maatschappelijke relevantie van poëzie, als Simon Vinkenoog.

Vuur

Dit bewijst hij weer eens met zijn nieuwste boek Goede Raad Is Vuur. Bij verschijning werd het boek aangekondigd als een soort handleiding voor jonge dichters die Vinkenoog kunnen leren hoe ze goede gedichten moeten schrijven. Het is echter een persoonlijk manifest geworden. 'Een betrokken poëzie, geëngageerd. Eenvoudig of begrijpelijk. Daar ga ik voor', om met de woorden van de 75-jarige meester te spreken.

Honderdtwintig pagina's lang probeert Vinkenoog de lezer aan te steken met zijn passie en vuur voor de geëngageerde poëzie. Via zijn eigen literaire levensverhaal, maar vooral ook via het werk van andere dichters, van Paul van Ostaijen tot en met Allen Ginsberg, en citaten over poëzie, van Paul Rodenko tot en met de huidige Franse minister van Buitenlandse Zaken Dominique de Villlepin.

Zowel de gedichten als de citaten getuigen vrijwel allemaal van het geloof in de poëzie dat Vinkenoog wil verspreiden. Van het nog weifelende 'Kunst is misschien een beter antwoord op het leven dan handelen' van Louise O. Fresco, tot en met Isodore Ducasse van wie hij onder meer aanhaalt: 'Een dichter moet van meer nut zijn dan enig ander burger van zijn volksdeel. Zijn werk is wetboek voor diplomaten, wetgevers, pedagogen.' Verderop klinkt het bij diezelfde Ducasse: 'Poëzie moet ruimte en tijd verstoren, breuken forceren, anarchie prediken.'

De kern van het boek vormen de citaten van de toen nog maar 17-jarige Franse dichter Arthur Rimbaud (1854-1891), uit een brief aan Paul Demeny: 'De dichter is dus echt iemand die vuur rooft. Hij staat voor de mensheid, ja zelfs voor de dieren; hij moet zijn vondsten voelbaar, tastbaar, hoorbaar maken.'

De dichter, het hypergevoelige individu, die woorden zoekt om dat gevoel te beschrijven, wordt in deze brief gezien als een ziener, als een gids voor de maatschappij van en naar de toekomst. Het meest expliciete citaat van Rimbaud vat waarschijnlijk de poëtica van Vinkenoog zelf, in een enkele zin perfect samen: 'De poëzie gaat niet aan de revolutie vooraf. Zij ís de revolutie.'

Profeet

Voor Vinkenoog is gesproken poëzie minstens zo belangrijk als gepubliceerde poëzie. Vandaar ook dat hij tegenwoordig zo actief is als jurylid bij Poetry Slams en zelf ook nog regelmatig onvergetelijke optredens verzorgt.

Simon Vinkenoog is naar mijn mening zelf als dichter op het podium ook ontegenzeggelijk beter dan op papier. In drukvorm mis je toch zijn bezielende stem en zijn opvallende verschijning. Geheel in de lijn van zijn pretentieuze poëtica, heeft hij nog het meeste weg van een moderne profeet die met zijn gedichten de toeschouwers oproept om mee te gaan naar zijn poëtische kosmos van love, peace and happiness.

Of we Vinkenoog binnenkort officieel als Dichter des Vaderlands mogen aanschouwen, zal mede afhangen van het feit of Poetry International hem officieel zal erkennen. In het geval ze voor Vinkenoog kiezen heb ik nog wel een idee voor de besteding van het budget voor de Dichter Des Vaderlands. Vinkenoog moet als eerste grote Nederlandse dichter zijn verzameld werk voor het nageslacht niet alleen in boekvorm uitbrengen, maar ook op een live-DVD-box.

Goede Raad Is Vuur is een boek dat je bij de eerste lezing over je heen moet laten trekken als een orkaan, als een vredelievend bombardement van propaganda voor maatschappelijk geëngageerde poëzie, om uiteindelijk te beseffen dat je het allemaal toch nog maar eens moet herlezen. Net als bij een goed gedicht.

Carl Versteeg

Simon Vinkenoog, Goede Raad Is Vuur, Uitgeverij Passage, 120 pagina's, 14,50 euro. ISBN: 9054521074

Naar boven