Uit: Ravage #5 van 9 april 2004

Wie bepaalt wat jij eet?

De Europese Unie dreigt onder druk van de Wereld Handels Organisatie haar grenzen te moeten openen voor genetisch gemanipuleerde gewassen. Een internationale campagne probeert dit onheil te keren.

Wereldwijd wordt al maandenlang actie gevoerd tegen de klacht die de VS, Argentinië en Canada hebben ingediend bij de Wereld Handels Organisatie (WTO) tegen de weigering van de Europese Unie om nieuwe gentechproducten toe te laten. Gaat deze machtige handelsorganisatie nu bepalen wat wij eten?

Niet als het aan organisaties ligt zoals Friends of the Earth International, Jose Bové's Confederation Paysanne, Vandana Shiva's Reseach Research Foundation for Science, Technology and Ecology (RFSTE). Zij zijn een campagne begonnen onder de naam Bite-back (www.bite-back.org) en vragen mensen en organisaties om een tegenklacht te onderschrijven waarin de directeur-generaal van de WTO wordt gevraagd om de klacht niet in behandeling te nemen. Deze tegenklachten worden nog voor de zomer naar Genève gebracht, waar de WTO zetelt.

Ook in Nederland wordt actie gevoerd. Milieudefensie heeft, in samenwerking met dertien landelijke organisaties zoals Hivos, XminY maar ook platform Aarde Boer Consument en de Natuurvoedingswinkels, de tegenklacht naar Nederland gehaald. Onder de titel: 'WTO, handen van mijn bord!' worden mensen gevraagd om de tegenklacht te steunen. Er zijn nu al meer dan 17.000 handtekeningen binnen in Nederland (wereldwijd is dat 50.000) en dat aantal groeit nog.

Milieudefensie vindt dat de klacht moet worden behandeld door de Verenigde Naties. In 2003 is het Bioveiligheidsprotocol in werking getreden binnen de VN. Dit verdrag behandelt de handel in genetisch gemanipuleerde organismes (ggo's), maar geeft landen de mogelijkheid om rekening te houden met gezondheid en milieu.

Omstreden

Genetische manipulatie is een techniek waarbij de erfelijke eigenschappen van levende wezens (planten, dieren, virussen en bacteriën) worden veranderd. Een van de meest bekende voorbeelden is het 'antivries-gen' van de bot, een vis die in het poolgebied leeft. Dit gen wordt gebruikt om tomaten resistent te maken tegen vorst.

Gentech is erg omstreden omdat de gevolgen voor milieu en gezondheid op de lange termijn niet bekend zijn. Ruim 70 procent van de Europeanen heeft aangegeven dat zij geen gentechvoedsel wil eten (Eurobarometer 2001).

Omdat op het terrein van etikettering, coëxistentie (het naast elkaar verbouwen van reguliere landbouw en genetisch gemanipuleerde producten) en aansprakelijkheid veel onduidelijkheid bestond, besloot de EU in 1998 geen nieuw gentechvoedsel meer toe te laten.

De vraag is voor hoelang nog? Alleen al de dreiging van een klacht bij de WTO is voldoende om landen zover te krijgen dat ze hun wetgeving aanpassen. De WTO is één van de machtigste instanties op het gebied van de wereldhandel. Doel van de WTO is om de vrijhandel te stimuleren. Handelsbelemmeringen zijn dus uit den boze. Zo moet de EU van de WTO al sinds 1999 130 miljoen euro boete per jaar betalen vanwege haar weigering hormoonvlees uit de VS toe te laten.

Als de WTO de klagende partijen gelijk geeft, moet Europa óf hoge boetes gaan betalen óf accepteren dat gentechproducten de markt overspoelen. Het ziet er niet goed uit voor de ontwikkelingslanden die tot nu toe geweigerd hebben om genetisch gemanipuleerd voedsel toe te laten.

Europa kan nog beslissen om hoge boetes te betalen, maar ontwikkelingslanden kunnen dit niet. Zo heeft een aantal landen, waaronder Sri Lanka, Kroatië en Bolivia geen of minder vergaande restricties aangenomen op het gebied van toelating van gentechproducten vanwege politieke intimidatie door de VS.

Moratorium

De Europese Commissie verkondigt al maandenlang openlijk van het moratorium op gentech voedsel af te willen. Maar tot nu toe had de Commissie daarvoor nooit voldoende steun van de EU lidstaten. In het afgelopen half jaar zijn voorstellen van de Commissie om het moratorium op te heffen diverse malen weggestemd door de lidstaten.

Helaas heeft Nederland wel steeds voor opheffing van het moratorium gestemd, ondanks zorgen om de veiligheid voor de consument, die onder andere zijn geuit door de Franse en Oostenrijkse voedselveiligheidsautoriteiten.

Op 26 en 27 april staat het moratorium opnieuw op de agenda. Dan stemmen de Europese landbouwministers over het voorstel van de Commissie om genetisch gemanipuleerde maïs van Syngenta, genaamd BT11, in de EU toe te laten. Eerder lukte het de ambtenaren uit de lidstaten niet om de benodigde gekwalificeerde meerderheid te behalen.

De Commissie heeft al aangekondigd dat als de landbouwraad het voorstel niet goedkeurt, zij gebruik zal maken van haar bevoegdheden en het op eigen houtje zal toelaten op de Europese markt. Het heeft er alle schijn van dat de Europese Commissie handelt onder druk van de WTO klacht.

Anne van Schaik
Milieudefensie

Van 14 april t/m 22 april gaat Milieudefensie op tournee. Bij een speciaal 'actierestaurant' kan men discussiëren over de invloed van de WTO op ons leven. Gastspreker tijdens deze actiereis is de in India geboren activiste Anuradha Mittal. Zij is directeur van het Institute for Food and Development Policy in Oakland (VS). Wil je meedoen, bel voor meer informatie: 020-5507300 of kijk op www.milieudefensie.nl/globalisering.

Naar boven