Uit: Ravage #11 van 29 augustus 2003

Polen verdringen zich voor
gratis eten

Deze zomer trok een groep Nederlandse actievoerders van Food Not Bombs door Polen. Anders dan in Nederland te doen gebruikelijk is, bleek daar de distributie van gratis voedsel bittere noodzaak. ,,Meer dan 100 kilo brood gaven we dan weg.''

In onze wegwerpmaatschappij worden dagelijks enorme hoeveelheden voedsel weggegooid. Overschotten van winkels vooral, maar ook van bedrijven en particulieren. Producten waarvan weliswaar de houdbaarheidsdatum net is verstreken maar die kwalitatief nog goed zijn.

De actiegroepen van Food not Bombs halen deze overschotten op en koken er veganistische maaltijden van. Een paar keer per maand worden deze maaltijden gratis in verschillende Nederlandse steden op straat uitgedeeld. De meeste ingrediënten zijn afkomstig van Turkse en Marokkaanse winkels. Supermarkten wensen veelal niet mee te werken aan het ideële initiatief.

Utrecht

Op een bloedhete donderdagavond in augustus deelt de lokale afdeling van Food not Bombs voedsel uit voor de trappen van het stadhuis in Utrecht. De bakfiets is beladen met potten en pannen, borden, bestek en een afwasteiltje, waarin ieder z'n eigen eetgerei reinigt. Een grote groep, meest jonge, mensen doet zich tegoed aan de warme maaltijd.

Blauw-witte en lichtblauwe klapborden worden zorgvuldig met tekeningen, foto's en wervende teksten behangen. Ook worden er spandoeken bevestigd aan het stadhuis. De klapborden en spandoeken vertellen de eters en voorbijgangers van de recente reis naar Polen waaran 24 Nederlanders hebben deelgenomen. Samen met hun Poolse geestverwanten hebben ze aandacht gevraagd voor de armoede en honger in Oost-Europa, en dan met name in Polen.

De twee weken durende reis door Polen voerde langs de steden Poznan, Wroclaw, Gliwice en tenslotte Bialystok, bij de grens met Wit-Rusland. ,,Er was een duidelijk verschil tussen het westen en het oosten van Polen'', vertelt Kristel Letschert, een van de organisatoren van de reis. ,,Het westerse deel is vroeger van Duitsland geweest. Wat betreft architectuur en levensstandaard is het veel West-Europeser dan het oosten van Polen.''

Begrip

Is het uitdelen van voedsel in Nederland een leuke actievorm, in Polen is het volgens Kristel bittere noodzaak. ,,De economische situatie is slecht, de werkloosheid enorm en sociale voorzieningen zijn er nauwelijks. In Utrecht heerst er tijdens een actie altijd een gemoedelijke sfeer, maar in Polen hebben de mensen het echt erg hard nodig.''

Wanneer het gezelschap van Food Not Bombs met de mobiele keuken in een park of op een plein neerstreek, kwamen er ontzettend veel mensen op af, gewapend met borden die met voedsel vol werden geschept en glazen potten die voor hen werden gevuld. Kristel: ,,In Gliwice, een industriegebied in het zuiden van Polen, hebben we in een half uur tijd wel aan 150 mensen eten gegeven. Meer dan 100 kilo brood gaven we daar dan weg.''

Het begrip voor hun weggeef-acties was in Polen dan ook groot. De lokale media zagen er een interessant item in. ,,Na een korte toelichting over ons project en het tonen van krantenknipsels kregen we van de marktkooplui het voedsel zelfs gedoneerd. In Nederland moeten we het meestal ophalen'', vertelt Kristel.

Middelen

De wijze waarop de Food Not Bombs groepen in Polen en Nederland het voedsel moeten bereiden verschilt enorm, zegt Kristel. ,,Wij kunnen makkelijk aan gasbranders, potten, pannen, borden en bestek komen. Zij hebben vrijwel niks.'' De Poolse activisten waren dan ook tevreden met de financiële gift die in Nederland was ingezameld onder kraakcafé's.

Tijdens hun reis door Polen sliepen ze in kraakpanden. ,,Die zijn echt heel bijzonder'', aldus Kristel. ,,Soms stonden ze midden in de stad, soms aan de rand omgeven door natuur. In bijna al die panden was óf geen elektriciteit óf geen stromend water. Er was maar één toilet en die zat dan verstopt. We hebben deze problemen zelf maar aangepakt, want zij hebben al genoeg sores aan hun hoofd.''

Terwijl in Nederland meestal alleen de bewoners de kamers van het kraakpand delen, lopen er in Polen allerlei mensen uit de buurt binnen. ,,Er komen kinderen spelen die vervolgens eten mee krijgen dat over is. Er is daar veel meer contact tussen de krakers en hun omgeving dan hier in Nederland.''

Op de trappen van het Urechtse stadhuis zitten een aantal Poolse activisten van Food Not Bombs. Ze zijn meegereisd met de Nederlandse delegatie. Tijdens hun verblijf in de Domstad logeren ze in verschillende kraakpanden. Hun dagelijkse eten halen ze op bij lokale winkeliers. Verder struinen de Polen de containers af van supermarkten, op zoek naar voedsel. Containeren, noemen ze dat.

Irene Kosman