Uit: Ravage #11 van 29 augustus 2003

Krakers verliezen ideale tegenstander

Op een vroege morgen in augustus werd de beruchte Amsterdamse vastgoedboer Bertus Lüske op 59-jarige leeftijd voor de ingang van een van zijn eigen horecapanden geliquideerd. Over een penozejongen die niet alleen met de kraakbeweging mot had.

Begin jaren negentig stapte een wat gezette man een kraakcafé in Utrecht binnen met de mededeling: ,,Dit is van mij, jullie moeten eruit.'' De krakers waren bij de pinken genoeg om de man er zelf uit te zetten en na te gaan wie hij was.

De naam Bertus Lüske maakte niet veel indruk op hen. De door Lüske georganiseerde knokploegontruiming van het kraakpand de Lucky Luyk in 1981 had immers al meer dan tien jaar geleden plaats gevonden.

Ook Amsterdamse krakers kenden hem inmiddels niet meer. In de Haarlemmerbuurt werkte Lüske zich een zojuist gekraakt pand binnen bij het wisselen van het slot, zonder dat iemand wist wie hij was.

Brochure

Eén ding werd wel duidelijk: Lüske was terug. Nadat hij de FGH-bank als nieuwe financier had gevonden - zijn oude bank wenste niet langer geassocieerd te worden met zijn dubieuze huizenhandel - lukte het hem om een aantal speculatieve aankopen rondom het Rembrandtplein te doen. Naast de winsten uit de horecahuren moest Lüske's dikbelegde boterham komen uit de waardestijging van zijn onroerend goed.

Veel van zijn bezit stond leeg. Aan onderhoud van zijn panden deed Lüske niet en hij was niet vies van geweld en intimidatie. Een ideale tegenstander dus, moeten de krakers in de Rembrandtpleinbuurt gedacht hebben toen zij Amstel 182 en Wagenstraat 12 in 1996 kraakten.

Om het geheugen van de gemeente en de media wat op te frissen brachten zij de 'Lüske-brochure, hoe Bertus de boel belazert' uit. De rechtszaak die Lüske tegen de krakers van Amstel 182 aanspande, verloor hij op alle punten. De gemeente had al eerder laten weten justitie geen politiebijstand te verlenen voor een strafrechtelijke ontruiming zonder zicht op toekomstig legaal gebruik van het pand aan de Amstel.

Helaas schrokken veel krakers terug voor het kraken van de overige lege panden in de buurt nadat ze te horen kregen met wie ze te maken hadden. Met de kraak van Amstel 196 en Wagenstraat 3 werd gewacht totdat de panden een andere eigenaar hadden. Volgens het Spekulatie Onderzoeks Kollektief (SPOK) een gemiste kans om een typische speculant die zijn panden liet verkrotten een poot uit te draaien.

ADM-terrein

Als klap op de vuurpijl verscheen in 1996 het 'Rapport Van Traa' over de activiteiten van de georganiseerde misdaad. Een van de voorbeeldzaken wordt herkend als de handel van Lüske. Kort hierop besloot de gemeente Lüske uit te kopen uit de binnenstad waardoor de kraakpanden aan de Amstel en omstreken in eigendom kwamen van woningbouwvereniging Het Oosten. Lüske kreeg hiermee 27 miljoen gulden in handen.

Kort daarop kocht hij het ADM-terrein voor 26 miljoen gulden en was de gemeente daarmee weer te snel af. Zij moest fluiten naar het voorkeursrecht van koop voor dit haventerrein. Althans, dat beweerde de gemeente.

Maar in notulen van de gemeenteraad uit 1997 zegt de directeur van het gemeentelijk Havenbedrijf dat het ADM-terrein werd teruggenomen waarna het aan Lüske zou zijn doorverkocht. De ene gemeentelijke dienst kocht hem uit en de andere dienst gaf hem een strategisch belangrijk stuk haven in eigendom. Een actie waar de gemeente jaren later veel spijt van zou krijgen.

Dragline

Nadat het ADM-terrein eind '97 gekraakt werd, begon een nieuwe strijd tussen Lüske en de Amsterdamse krakers. Dit keer sloeg Bertus op 'ouderwetse' wijze terug: met een grote dragline begon hij aan de sloop van de panden terwijl de krakers op enkele meters afstand van de gevel lagen te slapen. De brokstukken beton vlogen in het rond. Na een jarenlang juridisch gevecht kwam hij uiteindelijk weg met een lichte straf voor mishandeling. Lüske had een kraker in het gezicht geslagen.

Ook na die aanval moesten de bewoners continu op hun hoede blijven. Onlangs was er weer een dragline op bezoek die het terrein bouwrijp wilde maken. Even daarvoor bevond Lüske zich op het terrein in gezelschap van enkele bankiers en de voormalige Amsterdamse VVD-wethouder Ton Hooijmaaijers, tegenwoordig lid van de Provinciale Staten.

Een rechtszaak die Lüske tegen de gemeente aanspande om de bestemming van het terrein te mogen wijzigen, werd vorige maand door hem in hoger beroep verloren. Met dit verlies liep hij miljoenen extra inkomsten mis en kwam zijn planvorming helemaal vast te zitten. De banken werden waarschijnlijk al zenuwachtig.

Na ruim twintig jaar is aan de strijd tussen de kraakbeweging en Lüske vroegtijdig een einde gekomen. Maar het SPOK kijkt vooruit en vraagt zich af wie zijn bezit zal overnemen. Zijn vrouw Jannie Bos? De hypotheekbanken? Andere Amsterdamse penoze?

Die banken en andere schuldeisers zullen het deze dagen wel druk hebben om hun financiële positie veilig te stellen door een eindeloze rij beslagen op de panden te leggen. Van het ADM tot de Openbare Bibliotheek aan de Prinsengracht.

GJ & Ox
Spekulatie Onderzoeks Kollektief