Uit:
Ravage #10 van 19 juli 2003
Het
sprookjesbos slaat terug
GroenFront!
bezet Entenwoud
Actiegroep
GroenFront! heeft een bos naast de Efteling bezet uit protest tegen
plannen om er hotels en huisjes te bouwen. Het lijkt misschien een
lastig karwei om te protesteren tegen 's lands meest bekende en
'groene' pretpark, maar het protest wordt breed gedragen.
Er
was eens in het jaar 1944 een speeltuin annex trapveld. Elektriciteit
krijgt de speeltuin, dat de Efteling heet, via een naburige woning.
In ruil daarvoor krijgen de bewoners gratis toegang en een extra
vergoeding. Op een dag wordt de zesjarige zoon van de familie, Marinus,
de toegang geweigerd. Een nieuwe kaartjesverkoper herkent hem niet.
Huilend komt Marinus thuis. Uit woede trekt z'n moeder de stekker
er uit en de Efteling zit zonder stroom.
We
reizen 59 jaar verder in de tijd. Het is 30 juni 2003. Twee bazen
van sprookjespark de Efteling wandelen door het bos bestemd voor
een nieuw te bouwen hotelpark met twee kastelen, landhuizen en oudhollands
uitziende huisjes. Het bos kochten zij tientallen jaren geleden
van de familie Mommers, Tilburgse leerlooiers met een stoffabriek
en veel geld. Al jaren dromen ze van een Droomland, waarmee de Efteling
het hele jaar door open kan zijn.
Aangekomen
bij het deel van het oude heidegebied, waar de eerste bomen meer
dan honderd jaar geleden werden geplant, vallen de heren om van
verbazing. Ze lopen langs een actiekamp, kijken hun ogen uit en
lopen even later via een andere kant nog eens terug. De verbazing
wordt er niet minder van. Ze zien hamers en baco's, een toilet,
drie boomhutten en ruim twintig actievoerders die bouwen, lopen,
slapen en klimmen.
Entenwoud
Zondagnacht
twee uur zijn de milieuactivisten aan de bouw van het actiekamp
begonnen. De eerste bus met klimmers vertrekt vanaf de verzamelplek
richting de Efteling bij Kaatsheuvel. Gedurende het voorafgaande
weekend waren de laatste voorbereidingen getroffen: doorspreken
van het plan, website en persverklaringen opstellen, spandoeken
maken, hout verzamelen en op de juiste dikte en grote zagen, enzovoorts.
De
tweede en derde groep vertrekt anderhalf uur later, met twee busjes
waarvan er een afgeladen is met hout, spandoeken en ander actiemateriaal.
Eerder waren de bomen al uitgekozen: een open ruimte met drie oudere
bomen. Voor elke boom is er een klimploeg en een grondploeg om het
hout . te krijgen. Het is even schrikken als een van de
klimmers onbeveiligd uit de eerste boom valt. Een tak breekt, terwijl
hij bezig is het touw in de boom te krijgen. Gelukkig blijft hij
ongedeerd.
Het
bezette bos wordt omgedoopt tot het Entenwoud. GroenFront! zegt
te zijn uitgenodigd door de 'Leflaven', een beweging verwant aan
het 'Volk van Laaf' dat in de Efteling is gestrand na een tunnelreis
uit de Noordpool. De Leflaven bezetten het bos tegen de hotelbouw
en houtkap ten behoeve van de portemonnee van de vizier (baas in
Laventaal) van de Efteling.
Lang
niet alle bomen zullen worden gekapt, maar de Leflaven zeggen te
vrezen voor ernstige verstoring van het leven in het bos als er
dagelijks meer dan drieduizend bezoekers zullen verblijven in de
te bouwen bungalows van het pretpark. Het Entenwoud is niet voor
niets een belangrijke ecologische verbinding tussen twee natuurgebieden.
Wildkampeerders
De
volgende dag, dinsdag 1 juli, loopt het storm met journalisten van
diverse pluimage. Het nieuws verspreidt zich snel via de radiozenders.
Een reactie van de Efteling blijft echter uit. Loon op Zand, waar
de Efteling en het dorp Kaatsheuvel onder vallen, reageert vrijdag
pas. Ze vraagt of de Efteling binnen zes weken de "wildkampeerders"
laat vertrekken. Op de vraag wat de gemeente doet als GroenFront!
niet vertrekt, antwoordt een woordvoerder: "Daar is niet over nagedacht".
,,De
gemeente heeft zoiets van: die actievoerders doen maar'', zegt Ninka
van GroenFront! ,,Loon op Zand legt het probleem neer bij de Efteling,
juridisch eigenaar van de bosgrond. Maar de Efteling heeft denk
ik toch meer te zeggen dan de gemeente. Dus er zullen wel wat een-tweetjes
worden uitgevoerd.''
Even
gaat de schrik door het kamp als een regionale krant schrijft dat
de milieuactivisten een verkeerd deel van het bos bezet houden.
In het bezette deel van het bos zou zich een dassenburcht bevinden
en de Efteling begint in een ander deel met bouwen. Dit laatste
is geen ramp, want het huidige kamp dient slechts als basiskamp
en verzamelplaats. Maar dat er zich dassen in het bezette perceel
bevinden, is nieuw.
De
natuurvereniging Das en Boom wordt uitgenodigd voor een onderzoek,
waaruit blijkt dat het kamp geen grote verstoring vormt voor het
leven van de das. Onderzoek naar een tweede burcht loopt nog.
Bezoek
Na
een week komt de inmiddels 65-jarige Marinus langs in het Entenwoud
om de GroenFront-ers een hart onder de riem te steken. In de krant
had hij gelezen over het nieuwe actiekamp, maar hij is verbaasd
dat ze echt in boomhutten wonen.
,,Er
komen ongeveer twintig bezoekers per dag langs'', vertelt Ninka.
,,De meesten zijn verbaasd en verklaren ons voor gek. 'Straks vriezen
jullie nog dood', zeggen ze dan omdat ze weten dat we hier zolang
mogelijk blijven zitten. Dat vinden ze tof. Een aantal komt steun,
geld, eten of materiaal brengen.''
Vaak
maken de mensen een extra ommetje. Sommigen, zoals Marinus, hebben
hele verhalen. Zo ook een medewerker van milieuwerkgroep Loon op
Zand. Het wordt almaar duidelijker dat de Efteling een geschiedenis
van klein en groot verzet kent. Maar ook dat de relatie tussen de
Efteling en de dorpsbewoners en de politiek in de loop der jaren
erg veranderd is.
Om
steeds meer geld te scoren moest het pretpark groeien en uitbreiden.
Het groeide snel, en werd zó belangrijk voor de lokale politiek
dat een burgemeester verklaarde dat de "belangen van de Efteling
de toepassing van de wet in de weg staan". Dit speelde onder andere
in de jaren zeventig toen er lokale protesten waren tegen de bouw
van de Python, een "oneftelingse" attractie.
De
oude vizieren van de Efteling namen dit sprookje vrij letterlijk
en onthielden zich ook niet van intimidatie van inwoners van Kaatsheuvel
en Loon op Zand. Er werd zelfs gecontroleerd wie er demonstreerde
voor het stadhuis tegen de bouw van de Python. De mensen die demonstreerden
wilden natuur, een rustig dorp en een goed leefmilieu. Lokale politieke
machthebbers (CDA) en de Efteling roken geld en toerisme.
Afhankelijkheid
Was
de Efteling in de jaren veertig afhankelijk van de naburige huizen,
tegenwoordig zijn de rollen omgedraaid. Veel mensen hebben er een
baan. De Efteling zorgt voor werkgelegenheid. Een van de lokale
bakkers in Kaatsheuvel vond de GroenFront!-actie wel sympathiek,
maar hoopte eigenlijk op een snelle komst van het nieuwe vakantiepark,
zodat zij mogelijk meer brood zou verkopen aan bezoekers.
Maar,
zoals de bezoekers aan het Entenwoud weten te vertellen, dit kan
wel eens een drogredenering zijn. Vroeger hadden de lokale patatboeren,
ijsverkopers en broodjesverkopers eigen ruimte in het pretpark.
Tegenwoordig heeft de Efteling dit in zelfbeheer en zijn er contracten
met bedrijven als ABN-Amro en Coca-Cola. Men vermoedt dat het met
Droomrijk, zoals het te bouwen Eftelinghotelcomplex wordt genoemd,
net zo zal gaan.
Ditzelfde
geldt voor de bouw van het vakantiecomplex. Bouwfraudebedrijf Heijmans,
ABN-Amro en vakantiebedrijf Roompot werken samen met de Efteling
in de realisering van het hotelparadijs in "sprookjesstijl". Van
de gemeente Loon op Zand krijgen ze alle ruimte voor hun "boze plannetjes".
Lokale en regionale milieuorganisaties zijn daartegen wel in protest
gegaan, maar hebben nooit echt het gevoel gehad serieus genomen
te worden.
Zo
is het Brabants Milieuplatform (provinciale afdeling van Natuur
en Milieu) niet akkoord gegaan met de plannen. Volgens de organisatie
gaat er veel unieke flora en fauna verloren door de bouw van Droomrijk.
Zij eisen een zeer ruime vergoeding in de vorm van natuurcompensatie
als wisselgeld voor de plannen. De Efteling voldoet aan niet meer
dan de helft van deze eisen, en ziet zelfs uitbreiding van de golfbaan
en de sloop van een oud, niet langer in gebruik zijnde bungalowpark
als 'nieuwe natuur'.
Onderhandelen
De
lokale milieuwerkgroep Loon op Zand heeft al langer ervaring met
de Efteling. Een vertegenwoordiger meent dat onderhandelen met de
Efteling onmogelijk is. ,,We hebben geleerd dat je niet met ze moet
onderhandelen. Bied je ze een vinger aan, dan nemen ze de hele hand.
Ze namen niet alleen wat ze wilden, maar ook het alternatief dat
je ze bood.''
GroenFront!
en de hier genoemde milieuorganisaties verzetten zich niet tegen
eventuele uitbreiding van de Efteling en het idee dat mensen in
een bosrijke omgeving moeten kunnen verblijven. Maar GroenFront!
vindt dat de Efteling de bestaande akkers en open gebieden, bijvoorbeeld
het parkeerterrein, daarvoor moet gebruiken en daar 'nieuwe natuur'
tot ontplooiing moet laten komen. Dat vindt ook de milieuwerkgroep
van Loon op Zand.
Onderhandelen
met de Efteling zit er voor GroenFront! echter niet in. Het bos
moet behouden blijven. Voor de rest zoekt de Efteling het maar uit.
De Efteling heeft zich tot nu toe overigens zeer op de vlakte gehouden.
De gemeente Loon op Zand heeft ze gedwongen op te treden tegen de
'wildkampeerders', maar verder dan een zogenaamde "oprotbrief",
gebruikelijk in de wereld van het kraken, zal de Efteling niet komen.
Eventueel kunnen ze bij de rechter ontruiming afdwingen en een dwangsom
opleggen. Maar het is onduidelijk hoe de juridische kaart eruit
ziet, en of de gemeente tot ontruiming over mag gaan zonder tussenkomst
van een rechter.
Acties
Wel
wil de Efteling alvast stappen nemen tegen de copyrightschendingen
op de website van GroenFront! en Entenwoud.nl. Dat bericht zorgde
weer voor extra publiciteit voor de actie en het website-adres was
een dag lang te lezen op teletekst van TV Noord-Brabant, dat tot
dan toe het webadres van GroenFront! nog niet had durven vermelden
op hun eigen website.
Het
vermoeden lijkt terecht dat een eventuele poging tot ontruiming
pas na september zal plaatsvinden. Dan is er ook een uitspraak van
de Raad van State over het beroep van de Brabantse Milieufederatie
op grond van Flora en Faunawetgeving. Tot die tijd gaat GroenFront!
flink uitbreiden in het bos. Her en der zullen nieuwe boomhutten
verschijnen.
,,Er
is veel behoefte aan materiaal'', zegt Ninka. ,,Eerst hadden we
te weinig hout. Nu hebben we te weinig zeil. En straks zullen we
weer een tekort aan touw hebben. Zo gaat het cirkeltje steeds rond.''
Naast
het bouwen van boomhutten willen de Leflaven en GroenFront!-ers
andere acties voeren. Zo zijn er kostuums gemaakt en tienduizenden
flyers. Met straattheater wil men de bezoekers van de Efteling -
soms meer dan twintigduizend per dag - bewust maken van de natuurafbrekende
plannen die het 'groene pretpark' heeft.
Ook
zijn er andere ludieke en geweldloze acties gepland en zullen er
regelmatig open dagen zijn, waarvan de eerste op zondag 13 juli
goed werd bezocht. Hiermee wil GroenFront! de banden met lokale
groeperingen, organisaties en bewoners aanhalen.
Om
haar vriendelijke imago te behouden zal de Efteling haar best moeten
doen. Ook andere bedrijven en overheden zullen een volgende keer
langer nadenken voordat ze natuur vernietigen, zo hoopt GroenFront!.
Nieuwe actievoerders genoeg in ieder geval, zo lijkt het. Vooral
vanuit Brabant komen jongeren naar het Entenwoud. Zij zien directe
actie tegen vernieling van de natuur voor winstbejag wel zitten.
Robin
van Stokrom
Naar
boven |