Uit: Ravage #10 van 19 juli 2003

Het sprookjesbos slaat terug

GroenFront! bezet Entenwoud

Actiegroep GroenFront! heeft een bos naast de Efteling bezet uit protest tegen plannen om er hotels en huisjes te bouwen. Het lijkt misschien een lastig karwei om te protesteren tegen 's lands meest bekende en 'groene' pretpark, maar het protest wordt breed gedragen.

Er was eens in het jaar 1944 een speeltuin annex trapveld. Elektriciteit krijgt de speeltuin, dat de Efteling heet, via een naburige woning. In ruil daarvoor krijgen de bewoners gratis toegang en een extra vergoeding. Op een dag wordt de zesjarige zoon van de familie, Marinus, de toegang geweigerd. Een nieuwe kaartjesverkoper herkent hem niet. Huilend komt Marinus thuis. Uit woede trekt z'n moeder de stekker er uit en de Efteling zit zonder stroom.

We reizen 59 jaar verder in de tijd. Het is 30 juni 2003. Twee bazen van sprookjespark de Efteling wandelen door het bos bestemd voor een nieuw te bouwen hotelpark met twee kastelen, landhuizen en oudhollands uitziende huisjes. Het bos kochten zij tientallen jaren geleden van de familie Mommers, Tilburgse leerlooiers met een stoffabriek en veel geld. Al jaren dromen ze van een Droomland, waarmee de Efteling het hele jaar door open kan zijn.

Aangekomen bij het deel van het oude heidegebied, waar de eerste bomen meer dan honderd jaar geleden werden geplant, vallen de heren om van verbazing. Ze lopen langs een actiekamp, kijken hun ogen uit en lopen even later via een andere kant nog eens terug. De verbazing wordt er niet minder van. Ze zien hamers en baco's, een toilet, drie boomhutten en ruim twintig actievoerders die bouwen, lopen, slapen en klimmen.

Entenwoud

Zondagnacht twee uur zijn de milieuactivisten aan de bouw van het actiekamp begonnen. De eerste bus met klimmers vertrekt vanaf de verzamelplek richting de Efteling bij Kaatsheuvel. Gedurende het voorafgaande weekend waren de laatste voorbereidingen getroffen: doorspreken van het plan, website en persverklaringen opstellen, spandoeken maken, hout verzamelen en op de juiste dikte en grote zagen, enzovoorts.

De tweede en derde groep vertrekt anderhalf uur later, met twee busjes waarvan er een afgeladen is met hout, spandoeken en ander actiemateriaal. Eerder waren de bomen al uitgekozen: een open ruimte met drie oudere bomen. Voor elke boom is er een klimploeg en een grondploeg om het hout . te krijgen. Het is even schrikken als een van de klimmers onbeveiligd uit de eerste boom valt. Een tak breekt, terwijl hij bezig is het touw in de boom te krijgen. Gelukkig blijft hij ongedeerd.

Het bezette bos wordt omgedoopt tot het Entenwoud. GroenFront! zegt te zijn uitgenodigd door de 'Leflaven', een beweging verwant aan het 'Volk van Laaf' dat in de Efteling is gestrand na een tunnelreis uit de Noordpool. De Leflaven bezetten het bos tegen de hotelbouw en houtkap ten behoeve van de portemonnee van de vizier (baas in Laventaal) van de Efteling.

Lang niet alle bomen zullen worden gekapt, maar de Leflaven zeggen te vrezen voor ernstige verstoring van het leven in het bos als er dagelijks meer dan drieduizend bezoekers zullen verblijven in de te bouwen bungalows van het pretpark. Het Entenwoud is niet voor niets een belangrijke ecologische verbinding tussen twee natuurgebieden.

Wildkampeerders

De volgende dag, dinsdag 1 juli, loopt het storm met journalisten van diverse pluimage. Het nieuws verspreidt zich snel via de radiozenders. Een reactie van de Efteling blijft echter uit. Loon op Zand, waar de Efteling en het dorp Kaatsheuvel onder vallen, reageert vrijdag pas. Ze vraagt of de Efteling binnen zes weken de "wildkampeerders" laat vertrekken. Op de vraag wat de gemeente doet als GroenFront! niet vertrekt, antwoordt een woordvoerder: "Daar is niet over nagedacht".

,,De gemeente heeft zoiets van: die actievoerders doen maar'', zegt Ninka van GroenFront! ,,Loon op Zand legt het probleem neer bij de Efteling, juridisch eigenaar van de bosgrond. Maar de Efteling heeft denk ik toch meer te zeggen dan de gemeente. Dus er zullen wel wat een-tweetjes worden uitgevoerd.''

Even gaat de schrik door het kamp als een regionale krant schrijft dat de milieuactivisten een verkeerd deel van het bos bezet houden. In het bezette deel van het bos zou zich een dassenburcht bevinden en de Efteling begint in een ander deel met bouwen. Dit laatste is geen ramp, want het huidige kamp dient slechts als basiskamp en verzamelplaats. Maar dat er zich dassen in het bezette perceel bevinden, is nieuw.

De natuurvereniging Das en Boom wordt uitgenodigd voor een onderzoek, waaruit blijkt dat het kamp geen grote verstoring vormt voor het leven van de das. Onderzoek naar een tweede burcht loopt nog.

Bezoek

Na een week komt de inmiddels 65-jarige Marinus langs in het Entenwoud om de GroenFront-ers een hart onder de riem te steken. In de krant had hij gelezen over het nieuwe actiekamp, maar hij is verbaasd dat ze echt in boomhutten wonen.

,,Er komen ongeveer twintig bezoekers per dag langs'', vertelt Ninka. ,,De meesten zijn verbaasd en verklaren ons voor gek. 'Straks vriezen jullie nog dood', zeggen ze dan omdat ze weten dat we hier zolang mogelijk blijven zitten. Dat vinden ze tof. Een aantal komt steun, geld, eten of materiaal brengen.''

Vaak maken de mensen een extra ommetje. Sommigen, zoals Marinus, hebben hele verhalen. Zo ook een medewerker van milieuwerkgroep Loon op Zand. Het wordt almaar duidelijker dat de Efteling een geschiedenis van klein en groot verzet kent. Maar ook dat de relatie tussen de Efteling en de dorpsbewoners en de politiek in de loop der jaren erg veranderd is.

Om steeds meer geld te scoren moest het pretpark groeien en uitbreiden. Het groeide snel, en werd zó belangrijk voor de lokale politiek dat een burgemeester verklaarde dat de "belangen van de Efteling de toepassing van de wet in de weg staan". Dit speelde onder andere in de jaren zeventig toen er lokale protesten waren tegen de bouw van de Python, een "oneftelingse" attractie.

De oude vizieren van de Efteling namen dit sprookje vrij letterlijk en onthielden zich ook niet van intimidatie van inwoners van Kaatsheuvel en Loon op Zand. Er werd zelfs gecontroleerd wie er demonstreerde voor het stadhuis tegen de bouw van de Python. De mensen die demonstreerden wilden natuur, een rustig dorp en een goed leefmilieu. Lokale politieke machthebbers (CDA) en de Efteling roken geld en toerisme.

Afhankelijkheid

Was de Efteling in de jaren veertig afhankelijk van de naburige huizen, tegenwoordig zijn de rollen omgedraaid. Veel mensen hebben er een baan. De Efteling zorgt voor werkgelegenheid. Een van de lokale bakkers in Kaatsheuvel vond de GroenFront!-actie wel sympathiek, maar hoopte eigenlijk op een snelle komst van het nieuwe vakantiepark, zodat zij mogelijk meer brood zou verkopen aan bezoekers.

Maar, zoals de bezoekers aan het Entenwoud weten te vertellen, dit kan wel eens een drogredenering zijn. Vroeger hadden de lokale patatboeren, ijsverkopers en broodjesverkopers eigen ruimte in het pretpark. Tegenwoordig heeft de Efteling dit in zelfbeheer en zijn er contracten met bedrijven als ABN-Amro en Coca-Cola. Men vermoedt dat het met Droomrijk, zoals het te bouwen Eftelinghotelcomplex wordt genoemd, net zo zal gaan.

Ditzelfde geldt voor de bouw van het vakantiecomplex. Bouwfraudebedrijf Heijmans, ABN-Amro en vakantiebedrijf Roompot werken samen met de Efteling in de realisering van het hotelparadijs in "sprookjesstijl". Van de gemeente Loon op Zand krijgen ze alle ruimte voor hun "boze plannetjes". Lokale en regionale milieuorganisaties zijn daartegen wel in protest gegaan, maar hebben nooit echt het gevoel gehad serieus genomen te worden.

Zo is het Brabants Milieuplatform (provinciale afdeling van Natuur en Milieu) niet akkoord gegaan met de plannen. Volgens de organisatie gaat er veel unieke flora en fauna verloren door de bouw van Droomrijk. Zij eisen een zeer ruime vergoeding in de vorm van natuurcompensatie als wisselgeld voor de plannen. De Efteling voldoet aan niet meer dan de helft van deze eisen, en ziet zelfs uitbreiding van de golfbaan en de sloop van een oud, niet langer in gebruik zijnde bungalowpark als 'nieuwe natuur'.

Onderhandelen

De lokale milieuwerkgroep Loon op Zand heeft al langer ervaring met de Efteling. Een vertegenwoordiger meent dat onderhandelen met de Efteling onmogelijk is. ,,We hebben geleerd dat je niet met ze moet onderhandelen. Bied je ze een vinger aan, dan nemen ze de hele hand. Ze namen niet alleen wat ze wilden, maar ook het alternatief dat je ze bood.''

GroenFront! en de hier genoemde milieuorganisaties verzetten zich niet tegen eventuele uitbreiding van de Efteling en het idee dat mensen in een bosrijke omgeving moeten kunnen verblijven. Maar GroenFront! vindt dat de Efteling de bestaande akkers en open gebieden, bijvoorbeeld het parkeerterrein, daarvoor moet gebruiken en daar 'nieuwe natuur' tot ontplooiing moet laten komen. Dat vindt ook de milieuwerkgroep van Loon op Zand.

Onderhandelen met de Efteling zit er voor GroenFront! echter niet in. Het bos moet behouden blijven. Voor de rest zoekt de Efteling het maar uit. De Efteling heeft zich tot nu toe overigens zeer op de vlakte gehouden. De gemeente Loon op Zand heeft ze gedwongen op te treden tegen de 'wildkampeerders', maar verder dan een zogenaamde "oprotbrief", gebruikelijk in de wereld van het kraken, zal de Efteling niet komen. Eventueel kunnen ze bij de rechter ontruiming afdwingen en een dwangsom opleggen. Maar het is onduidelijk hoe de juridische kaart eruit ziet, en of de gemeente tot ontruiming over mag gaan zonder tussenkomst van een rechter.

Acties

Wel wil de Efteling alvast stappen nemen tegen de copyrightschendingen op de website van GroenFront! en Entenwoud.nl. Dat bericht zorgde weer voor extra publiciteit voor de actie en het website-adres was een dag lang te lezen op teletekst van TV Noord-Brabant, dat tot dan toe het webadres van GroenFront! nog niet had durven vermelden op hun eigen website.

Het vermoeden lijkt terecht dat een eventuele poging tot ontruiming pas na september zal plaatsvinden. Dan is er ook een uitspraak van de Raad van State over het beroep van de Brabantse Milieufederatie op grond van Flora en Faunawetgeving. Tot die tijd gaat GroenFront! flink uitbreiden in het bos. Her en der zullen nieuwe boomhutten verschijnen.

,,Er is veel behoefte aan materiaal'', zegt Ninka. ,,Eerst hadden we te weinig hout. Nu hebben we te weinig zeil. En straks zullen we weer een tekort aan touw hebben. Zo gaat het cirkeltje steeds rond.''

Naast het bouwen van boomhutten willen de Leflaven en GroenFront!-ers andere acties voeren. Zo zijn er kostuums gemaakt en tienduizenden flyers. Met straattheater wil men de bezoekers van de Efteling - soms meer dan twintigduizend per dag - bewust maken van de natuurafbrekende plannen die het 'groene pretpark' heeft.

Ook zijn er andere ludieke en geweldloze acties gepland en zullen er regelmatig open dagen zijn, waarvan de eerste op zondag 13 juli goed werd bezocht. Hiermee wil GroenFront! de banden met lokale groeperingen, organisaties en bewoners aanhalen.

Om haar vriendelijke imago te behouden zal de Efteling haar best moeten doen. Ook andere bedrijven en overheden zullen een volgende keer langer nadenken voordat ze natuur vernietigen, zo hoopt GroenFront!. Nieuwe actievoerders genoeg in ieder geval, zo lijkt het. Vooral vanuit Brabant komen jongeren naar het Entenwoud. Zij zien directe actie tegen vernieling van de natuur voor winstbejag wel zitten.

Robin van Stokrom



Naar boven

 

 



Ravage
Archief
Overzicht 2003
Overzicht #10