Uit: Ravage #9 van 27 juni 2004

Kromspraak in Zweedse Eurotop processen

Nederlander ten onrechte verdacht

Op 3 juni om ongeveer half twaalf 's avonds wordt op de Amsterdamse Nieuwendijk een jongeman gearresteerd. Tegen hem loopt al enige tijd een uitleveringsverzoek vanuit Zweden. Dit in verband met de ongeregeldheden tijdens de Eurotop in het Zweedse Göteborg, zomer 2001.

Maarten is een van de tientallen Nederlanders die in de zomer van 2001 afreist naar het Zweedse Göteborg om deel te kunnen nemen aan de protesten tegen de Eurotop. Vroeg in de ochtend van 14 juni arriveert hij met de boot in de havenstad. Hij besluit de nacht door te brengen in de Hvitfeldtska school omdat daar de medewerkers van de Nederlandse kookgroep Rampenplan verblijven.

,,Ik ken een aantal van hen en had gehoord dat deze plek door de gemeente was aangewezen als slaapplaats voor de demonstranten'', vertelt Maarten. Als hij de volgende ochtend wakker wordt, is het gebouw omsingeld door de politie. De reden hiervoor is onduidelijk. Tot dan hadden zich in de stad nog geen ongeregeldheden voorgedaan.

De politie weigert verdere mededelingen te doen dan dat de logees gesommeerd worden in het schoolgebouw te blijven. Na verloop van tijd maakt het politiekordon plaats voor zeecontainers die in een cirkel om het gebouw worden.

Uitbraak

Tijdens een in de middag belegde vergadering in het schoolgebouw wordt besloten om als groep op geweldloze wijze naar buiten te lopen. ,,De politie reageerde op deze geweldloze 'uitbraakactie' door met stalen knuppels op ons in te slaan, en ons met charges te paard terug te drijven. Voorzover mogelijk trokken we ons terug in de school, waarbij enkele stenen werden gegooid. Ik kreeg van deze gebeurtenissen weinig mee, want ik was snel weer teruggekeerd in het gebouw'', aldus Maarten.

Omdat men de inschatting maakt dat de politie alle aanwezigen in het gebouw zal aanhouden, wordt er geprobeerd om in kleine groepjes over de containerwand te klimmen. Anderen verlaten het gebouw om zich 'over te geven'. Om een uur of negen 's avonds gaat het gerucht dat de politie de school zal binnen vallen. Maarten besluit daarop mee te gaan met een groep (achteraf gezien de laatste) die zou proberen om over de containers te klimmen.

Maarten: ,,Ik liep mee naar de containers en klom er bovenop. Vervolgens trok ik anderen .. Na verloop van tijd word ik door een agent, die zich eveneeens op de containers bevindt, gesommeerd aan de binnenzijde van de containerwand naar beneden te springen. Nadat ik daartoe aanstalten maak, geeft die agent mij een duw in de rug waardoor ik van de container val. Vervolgens wordt ik door zo'n vier agenten besprongen. Mijn hoofd wordt hardhandig tegen de grond geduwd en ze 'stampen' op mijn knieën en voeten. Ik krijg (in het Engels) te horen dat ze me dood zullen maken als ik me zou bewegen. Ze laten me ongeveer een half uur zo liggen.''

Vervolgens wordt Maarten samen met anderen in een gereedstaande bus naar het hoofdbureau van politie gebracht. Daar moeten ze de rest van de nacht met tie-rips (plastic handboeien) om in de bussen blijven zitten. De volgende dag worden de meeste arrestanten uit de bussen verwijder en vrij gelaten. Maarten blijft als een van de weinigen achter.

Maarten: ,,Ik werd naar binnen gebracht waar een politieagent in burgerkleding me vertelde dat ik gedeporteerd zal worden. Op mijn vraag waarom antwoordde hij dat ik naar Göteborg gekomen zou zijn om voor problemen te zorgen. Op mijn tegenwerping dat dat niet waar was, zei hij dat het niet uitmaakte en dat ik toch zou worden uitgezet naar Nederland. Hierop werd ik naar een deportatiecentrum gebracht waar ik de nacht doorbracht. Op 16 juni werd ik via Hamburg naar Schiphol gevlogen. In Amsterdam aangekomen zeiden ze me dat ik vrij was om te gaan.''

Aanklacht

Terug in Nederland besluit Maarten een klacht in te dienen tegen de Zweedse justitie. Dit omdat hij zonder reden in de school was vastgehouden om vervolgens te worden gedeporteerd. Terwijl anderen de volgende ochtend weer vrij werden gelaten. De Zweedse justitie laat vervolgens weten dat de klacht niet in behandeling zal worden genomen.

Enige tijd later krijgt Maarten van de Zweedse arrestantengroep (een club die zich belangeloos inzet voor het lot van arrestanten -red.) te horen dat er een aanklacht tegen hem was ingediend wegens 'våldsamt upplopp', vrij vertaald: 'deelname aan een gewelddadig oproer', en openbare geweldpleging .

Maarten: ,,Ik liet de aanklacht vertalen en het bleek echt flauwekul. Ik zou met een grote stok op de containers zijn geklommen en vervolgens een agent op de achterkant van zijn hoofd hebben geslagen. Uit videobeelden die ik heb verzameld blijkt dat dit onzin is. Er is duidelijk te zien dat ik me alleen bezig heb gehouden met het . trekken van mensen. Ik had geen stok in mijn handen en heb niemand geslagen.''

Ook gezien de getuigenverklaringen lijkt de kans groot dat Maarten goede kans maakt om deze zaak te winnen. De eerste getuige, de agent die op zijn hoofd zou zijn geslagen, heeft niet gezien wie dat gedaan zou hebben. De tweede getuige is een andere agent. Hij beschrijft de persoon die de klap zou hebben uitgedeeld als volgt: blauwe jeans en sprietig, piekig haar. Maarten had ten tijde van het gebeuren een zwarte broek aan en was helemaal kaalgeschoren. Ook bij een latere foto-confrontatie herhaalt de agent dat hij denkt dat het Maarten is, maar dat de persoon die de agent sloeg meer haar had. Een derde agent verklaart dat de persoon die hij arresteerde (omdat er geroepen werd dat deze een agent had geslagen) halflang haar had.

Daarnaast zijn er nog videobeelden gemaakt van Maarten op de containers bij de Hvitfeldtska school. Op deze beelden is te zien dat hij niet voldoet aan de (nogal uiteenlopende) persoonsbeschrijvingen en dat hij bovendien geen stok in zijn hand heeft. Ook is te zien dat hij uit de buurt blijft van de agenten (die ook op de containers staan) en slechts bezig is andere mensen op de containers te helpen. Dit alles gaat op een rustige manier en de agenten die op een paar meter afstand staan, wekken niet de indruk er net een van hen met een stok op zijn hoofd is geslagen.

Hoge straffen

Op het eerste gezicht lijkt het een eenvoudig te winnen zaak, daar elk bewijs voor de aanklacht ontbreekt. Maar de rechtszaken van de ruim zestig personen die eerder werden veroordeeld voor hun (vermeende) aandeel in de rellen tijdens de Eurotop in Göteborg zijn niet bepaald toonbeelden van objectieve rechtspraak.

Zo werd er voorafgaande elke rechtszaak een videocompilatie van de rellen in Göteborg getoond, ook als de zaak van de verdachte daar niks mee te maken had. Daarnaast werden er standaard straatstenen voor de rechters op de tafel gelegd als 'bewijsmateriaal', zelfs in geval verdachte niet werd verdacht van het gooien van stenen. De toon was daarmee in elk geval gezet.

Ook werden er voor Zweedse begrippen buitensporig hoge straffen uitgedeeld, die gemiddeld tien maal hoger uitvielen dan de straffen die voor vergelijkbare vergrijpen in Zweden worden gegeven. Voor 'våldsamt upplopp' lag dit zelfs zeventien keer hoger. Daarnaast werden personen waarvan bekend was dat ze politiek actief waren voor een zelfde delict hoger gestraft dan 'niet-politieke' verdachten.

In diverse rechtszaken rees op z'n minst het vermoeden dat politie en justitie met bewijsmateriaal hadden geknoeid, bewijsmateriaal zouden hebben laten verdwijnen of domweg geweigerd hebben materiaal af te geven. In een aantal zaken is dit zelfs onomstotelijk aangetoond.

Vervalst bewijs

Het meest schrijnende voorval is de zaak van Hannes Westberg. Hij werd tijdens een van de demonstraties door een politieagent in zijn buik geschoten. Tijdens de behandeling van zijn zaak liet de politie videobeelden zien waaruit zou moeten blijken dat de politieagent die op Westberg zou hebben geschoten hiertoe gerechtigd was. De rechtbank veroordeelde Westberg op grond van deze beelden tot acht maanden cel.

Nadat de cameraman, die deze beelden had gemaakt, het in de rechtszaal vertoonde 'bewijsmateriaal' onder ogen kwam, constateerde hij dat ermee was geknoeid. De politie had de beelden van stenen gooiende gemaskerde personen, die waren gemaakt op een ander moment, plaats en tijdstip, erin gemonteerd. Verder bleken er beelden van het politiegeweld uit de film te zijn verwijderd en werden er ook gescandeerde leuzen uit een andere demonstratie gebruikt.

Uit ongemanipuleerde beelden van de gebeurtenis bleek vervolgens dat Westberg weliswaar op knullige wijze een steen gooide, maar dat er absoluut geen sprake was - zoals de politie wilde doen geloven - van een agressieve menigte die de politie aanviel. De rechtbank vond het vervalsen van de videobeelden echter geen reden om de zaak te heropenen.

Een ander voorbeeld van kromme rechtspraak is dat van een twintigjarige jongeman die op grond van verklaringen van een undercover agent werd opgepakt. Volgens de agent had de jongen op een bijeenkomst voorafgaand aan de top anderen opgejut. Hij 'moedigde anderen op agressieve toon aan om te gaan vechten' en 'verklaarde dat er problemen zouden komen als de "klote smeris" hen zou proberen tegen te houden', aldus de agent.

Deze bijeenkomst (inclusief de undercover agent) werd echter gefilmd. Uit de beelden blijkt dat de verdachte niet gesproken heeft over vechten, nooit termen als 'klote smeris' heeft gebruikt en alleen sprak over de plannen van de zogenaamde 'witte overalls' om symbolisch en geweldloos de Eurotop te bestormen. De rechtbank vond het ook hier echter niet nodig om de zaak te herzien.

Uitlevering

De Zweedse solidariteitsgroep, die zich bezig houdt met de nasleep van de ongeregeldheden, ontraadde op een gegeven moment mensen om een klacht in te dienen of als getuige op te treden. Het risico om, net als Maarten, vervolgens zelf te worden aangeklaagd zou immers te groot zijn.

Zo werd een Noorse jongen bij de inval in een andere school, de Schillerska school, ernstig mishandeld door een speciale politie-eenheid. Toen hij na lang aarzelen een klacht indiende, kreeg hij prompt een aanklacht aan zijn broek. Het zelfde overkwam mensen die optraden als getuige voor aangeklaagde activisten.

Het staat dus helemaal niet vast dat Maarten een eerlijk proces krijgt en dat het allemaal wel los zal lopen. Want hoewel de Hoge Raad in enkele zaken besloot tot lagere straffen, een door de regering ingestelde commissie zeer kritisch oordeelde over het politieoptreden, en er aantoonbaar geknoeid is met bewijsmateriaal, zag de rechtbank in Göteborg geen reden om nog eens kritisch naar haar eigen werk te kijken.

Men zag geen aanleiding om reeds gedane zaken te heropenen en de rechtbank ging, ook na de uitspraken van de Hoge Raad, gewoon door met het uitdelen van bijzonder hoge straffen. Naar eigen zeggen zou het anders oneerlijk zijn geweest tegenover de personen die in eerdere rechtszaken hoge straffen kregen opgelegd.

Op de avond van 3 juni wordt Maarten, die door de Nederlandse autoriteiten werd gezocht, in Amsterdam van straat geplukt. Na een kort verblijf in de politiecel en het het afstaan van z'n paspoort wordt hij weer vrij gelaten. Wat er nu met Maartens zaak gebeurt is onduidelijk.

,,In eerste instantie wilde ik proberen mijn proces in Nederland te laten voeren, want ik heb weinig vertrouwen in de Zweedse rechtbanken'', zegt Maarten. ,,Maar Nederland levert haar onderdanen echter erg makkelijk uit, zodat een proces hier onwaarschijnlijk lijkt. De Zweedse openbaar aanklager heeft tegen mijn advocaat gezegd dat Zweedse politieagenten mij eerst in Nederland willen verhoren, voordat het tot een (mogelijk) proces komt. Ik heb mijn paspoort ingeleverd en moet me beschikbaar houden voor onderzoek.''

Steungroep Maarten

Nadat Maarten op 3 juni werd aangehouden, hielden vijftig sympathisanten die nacht een lawaaiactie bij het politiebureau. Maarten kwam enkele dagen later vrij. Inmiddels is er een solidariteitsgroep voor de man in het leven geroepen, welke een brochure heeft uitgegeven en informatie over de zaak op de volgende website beschikbaar heeft gesteld: www.steunmaarten.org

 

 



Naar boven

 

 



Ravage
Archief
Overzicht 2003
Overzicht #9

..