Ravage #5, 4 april 2003

AFA terug bij af?

'Anti-fascisme is niet voorbehouden aan pubers met bivakmutsen'

Anti-fascisten van de AFA hebben er voor gezorgd dat een demonstratie van het neo-nazistische Comité Kusters/Malcoci in Apeldoorn alsnog werd verboden. Een succes? Paul Kraaijer vindt van niet. Door haar radicale strijdmethode lijkt de AFA de ingeslagen weg naar verbreding te hebben afgesloten.

In de tweede week van februari werd bekend dat het Comité Kusters/Malcoci, een verlengstukje van de extreem-rechtse Nederlandse Volks Unie (NVU), op zaterdag 8 maart wilde gaan demonstreren in Apeldoorn. Onder het mom van 'Asielzoekersstop nu' wilde de NVU'ers volgens een bericht in de Apeldoornse Courant een "legale en vreedzame demonstratie" houden. Tegelijkertijd wilde Kusters als lijsttrekker voor de NVU in Gelderland de straat op in verband met de Provinciale Statenverkiezingen van 11 maart.

Direct na het bekend worden van de deze plannen, kondigde de Apeldoornse afdeling van de jongerenorganisatie van GroenLinks, Dwars, aan een tegendemonstratie te houden. Dit initiatief werd snel gevolgd door de Anti-Fascistische Aktie (AFA) in Nijmegen, die via de lokale media bekend maakte ook een demonstratie te willen gaan houden. Middels een "geweldloze, doch weerbare" demonstratie wilde de AFA duidelijk maken dat het Comité Kusters/ Malcoci, net als de NVU, bestaat uit "Hitlerfetisjisten".

De aankondiging van de AFA is opmerkelijk omdat zij bij de voorlaatste legale demonstratie van het duo Kusters en Malcoci, op 18 mei 2002 in Harderwijk, verrassend genoeg liet weten niet de straat op te gaan. De AFA was bang dat sympathisanten zouden worden opgepakt door de politie. Kennelijk werd die angst nu terzijde geschoven of heeft de AFA een nieuw actie-elan binnen haar geledingen gekregen, die een harde, confronterende actielijn voorstaat tegen rechts-extremisten en neo-nazi's en hun activiteiten.

Verboden

Burgemeester De Graaf (VVD) van Apeldoorn zag geen reden de NVU betoging te verbieden. Volgens een woordvoerder van de gemeente zijn demonstraties wettelijk toegestaan en was er geen middel om de NVU-kopstukken tegen te houden. De dreiging van een eventuele confrontatie met anti-fascisten werd door de gemeente niet zwaar meegewogen omdat er officieel geen tegendemonstratie bij de gemeente was aangemeld. De vermeende tegendemo van de AFA Nijmegen was alleen aangekondigd via de lokale pers.

Op 6 maart, twee dagen voor de betogingen, maakte de gemeente bekend dat de demonstratie van de AFA werd verboden omdat zij de gemeente "onvoldoende informatie" zou hebben verstrekt over het karakter van haar demo. Bij monde van woordvoerder Jeroen Bosch van de AFA werd dat in de lokale krant ontkend. Ondanks het verbod bleef de AFA mobiliseren. Het tegenprotest van DWARS mocht wel en deze zou 's morgens rond elf uur gehouden worden.

De beslissing van de gemeente om de NVU betoging te gedogen was begrijpelijk. Preventief een demonstratie verbieden op grond van de te verwachten ongeregeldheden c.q. verstoring van de openbare orde is, gelet op eerdere gerechtelijke uitspraken, haast onmogelijk geworden. Pas wanneer tijdens de demonstratie bijvoorbeeld discriminerende leuzen worden gescandeerd en verboden neonazi-symboliek zichtbaar is, kan de overheid optreden.

Intimiderend

Zaterdag 8 maart was het 's morgens rond half tien nog rustig rond het NS-station in Apeldoorn. Een groepje 'herkenbare' antifa's hing er wat rond, gadegeslagen door een handvol agenten. De neo-nazi's van de NVU zouden om twee uur verzamelen. Schuin voor het station stonden enkele politievoertuigen en in de stad waren op kruisingen agenten geposteerd om later die ochtend het verkeer te regelen.

Drie oude touringcarbussen arriveerden bij het station, gevuld met tegendemonstranten. Het aantal betogers groeide in de loop van de ochtend gestaag aan tot zo'n driehonderd antifa's. Diverse demonstranten liepen rond met bivakmutsen en sjaals voor de gezichten: onherkenbaar. Het zorgde voor een dreigende en intimiderende aanblik. Bij enkele eerdere tegen-demonstraties werd door gemeenten in demonstratievoorwaarden vastgelegd dat het dragen van bivakmutsen en sjaals verboden was. Kennelijk had de gemeente Apeldoorn een dergelijke voorwaarde vooraf niet gesteld.

Maar waarom menen diverse demonstranten hun gezichten te moeten verbergen? Naast het afschrikwekkende karakter werkte het in Apeldoorn ook nog eens op de lachspieren omdat het winkelend publiek opgeroepen werd zich aan te sluiten bij de demonstratie. Geen weldenkende Apeldoorner sloot zich natuurlijk aan bij het over het algemeen dreigende zwarte blok.

Skinheads

Tussen elf uur en half twaalf ging de tegendemonstratie van Dwars van start. Deze leek echter, vooral door een groot AFA-spandoek, een heuse AFA-demonstratie. Terwijl díe juist door de burgemeester was verboden. Later maakten diverse media dan ook melding van een AFA-demonstratie. Dwars werd door de AFA haast letterlijk uit beeld geveegd en zij liet dat toe.

De demonstratie verliep rustig en gemoedelijk, maar voor de AFA was het hiermee natuurlijk nog niet afgelopen. Zij was vastberaden om de neonazi's het demonstreren in Apeldoorn onmogelijk te maken.

Weer terug in de nabijheid van het NS-station bleef de groep demonstranten staan voor een grote spoorwegovergang. Inmiddels was de omgeving van het station blauw gekleurd, maar opmerkelijk genoeg liet het lokale bestuur de antifa's ongemoeid. De Dwars-demo was immers beëindigd en ook via de megafoon in die zin afgekondigd.

Toen plots een handjevol skinheads werd waargenomen aan de zuidzijde van het station, zette een horde antifa's het op een rennen. De skinheads sloegen op de vlucht en renden de NS-fietsenstalling schuin tegenover het station in. Daar werden zij later door de politie ontzet, beschermd, in busjes gedreven en afgevoerd. Het leverde mooie plaatjes op voor de aanwezige persfotografen.

Gewone Apeldoorners die in de jacht verzeild raakten, reageerden verschrikt. Vrouwen en kinderen waren angstig en probeerden hun weg te vervolgen. De 'vreedzame' tegen-demonstranten hadden geen oog voor het gewone omstanders-'publiek'. Enkele winkeliers sloten uit voorzorg toch maar de deuren.

Nazi-jacht

Dit ouderwetse 'nazi-jagen' door antifa's mist werkelijk ieder doel. Met het achterna zitten onder dreiging van geweld wordt een organisatie als de NVU of een groepje als het Comité Kusters/Malcoci niet monddood gemaakt, integendeel. Daarenboven leidt dit gedrag door tegenstanders van fascisten snel tot het onafwendbare publieke beeld dat de antifa's zélf dubieuze methoden gebruiken om tegenstanders 'uit te schakelen'.

Stuitend was het dat dagen na de demonstratie via ingezonden brieven in onder andere de Apeldoornse Courant, AFA-demonstranten durfden te beweren dat het jagen op het groepje skinheads alleen gebeurde door enkele allochtone lokale jongeren. AFA trachtte haar handen in onschuld te wassen; zij is immers geweldloos?

Uit vele ingezonden brieven, van vooral Apeldoorners, bleek een grote aversie tegen en afkeuring van de AFA en de wijze waarop de tegendemonstranten zich meenden te moeten 'manifesteren'. Slechts een enkeling liet zich daarover positief uit.

De ongeregeldheden waren voor loco-burgemeester Van der Tas aanleiding om de neonazi demonstratie die middag alsnog te verbieden. Een begrijpelijke reactie, maar het getuigt niet van goed doordacht bestuur. Rechterlijke uitspraken, uitgelokt door nota bene Constant Kusters, wijzen er op dat het lokale bestuur moet zorgdragen voor het handhaven van de openbare orde door inzet van politie. Deze politie-inzet was in Apeldoorn duidelijk onvoldoende aanwezig. Mogelijk was het aantal tegendemonstranten van Dwars, lees de AFA, door de gemeente vooraf verkeerd ingeschat.

Oprit

Een woedende Kusters hoorde van het demonstratieverbod op de verzamellokatie van de NVU bij restaurant De Somp langs de A50 tussen Arnhem en Apeldoorn. Samen met zijn handlangers - waaronder een aantal Duitse neonazi's - besloot hij alsnog een demonstratie te houden op de oprit naar de A50.

Terwijl het overige verkeer, afkomstig van het restaurant en het erbij gelegen pompstation er niet door kon, hield Kusters een toespraak. Voor niets en niemand stonden zo'n vijftig paar kistjes, hoge pijpen en bomberjacks, kale koppen en diverse nazistische tatoeages in het gras, terwijl het verkeer over de A50 langs raasde. Kusters liep er als een 'ware' leider, met een witte armband om een van zijn armen, rond. De aanwezige ME liet deze zielige vertoning gewoon toe, maar wist te voorkomen dat de groep de snelweg kon blokkeren.

Was er wel formeel toestemming verleend voor het houden van deze manifestatie langs de A50? Waarom werd dit toegestaan? En waar waren de antifa's? Die hadden toch genoeg tijd gehad om ook vanuit Apeldoorn naar het restaurant langs de A50 te komen. Nu kon het Comité Kusters/Malcoci alsnog een manifestatie houden... en dat wilden de AFA en Dwars toch voorkomen?

Tevreden?

Terwijl Kusters diezelfde dag aankondigde op 22 maart alsnog in Apeldoorn te gaan demonstreren onder de noemer "Geen geld voor links geweld & AFA verbieden" (waar de gemeente overigens geen toestemming voor gaf) liet de AFA weten tevreden te zijn over het verloop van 'haar' actiedag.

Hoe kon de AFA nu beweren tevreden te zijn? Een meisje raakte gewond door een rondvliegende steen, een vrouw in het centrum werd omvergelopen. De politie trad hardhandig tegen hen op, elf antifa's werden gearresteerd en het Comité Kusters/Malcoci heeft alsnog kunnen demonstreren, langs de A50 wel te verstaan.

De AFA lijkt weer terug bij af. Het inslaan van de radicalere weg, zoals in Apeldoorn, breekt bijzonder veel opgebouwd krediet af bij andere anti-racisme en -fascisme organisaties. De AFA lijkt weer ineen te schrompelen tot een klein, krampachtig, gesloten, afstotend, (be-)dreigend en intimiderend zwart antifa-blokje.

En dat terwijl in het verleden binnen de AFA hard is gewerkt aan verbreding van haar potentiële achterban door af te stappen van al te confronterende acties en uiterlijkheden. In plaats hiervan heeft ze achter de schermen veel tijd besteed aan het beïnvloeden van de besluitvorming om te komen tot een verdere inperking van allerlei extreem-rechtse activiteiten, uitingen, en dergelijke. Als gesprekspartner heeft de AFA zich na de 8e maart onmogelijk gemaakt.

Het 'nazi-jagen' is niet echt zinvol. Er wordt niets mee bereikt, behalve het criminaliseren van de eigen organisatie en een brokje egoïstische zelfvoldoening. Zo heeft het ook geen zin telkenmale als actiegroep te reageren op activiteiten van extreem-rechts, dat geeft blijk van zwakte.

Legale tegendemonstraties zijn en blijven een belangrijk wapen in de strijd tegen aangekondigde extreem-rechtse demo's, maar hiervoor zou breed moeten worden gemobiliseerd. De gewone man en vrouw die bereid zouden zijn om te demonstreren tegen extreem-rechts en neo-nazisme, sluiten zich niet aan bij een zwart antifablok, dat is een illusie.

Anti-fascisme is niet voorbehouden aan pubers met Palestina-sjaals en zwarte bivakmutsen. Maak anti-fascisme tot een serieus, breed ondersteund, politiek doel en niet tot een - voor een beperkte groep toegankelijke - ordinaire jacht- en kloppartij op skinheads.

Paul Kraaijer

De aangekondigde betoging van 22 maart in Eindhoven, tegen de plaatselijke neonazi-kazerne, werd door de AFA twee dagen van tevoren afgelast. De vredesdemonstratie in Amsterdam diezelfde dag werd hiervoor als belangrijkste reden aangevoerd.



Naar boven

 

 



Ravage
Archief
Overzicht 2003
Overzicht #5

..