Ravage
#5, 4 april 2003
AFA
terug bij af?
'Anti-fascisme
is niet voorbehouden aan pubers met bivakmutsen'
Anti-fascisten
van de AFA hebben er voor gezorgd dat een demonstratie van het neo-nazistische
Comité Kusters/Malcoci in Apeldoorn alsnog werd verboden.
Een succes? Paul Kraaijer vindt van niet. Door haar radicale strijdmethode
lijkt de AFA de ingeslagen weg naar verbreding te hebben afgesloten.
In
de tweede week van februari werd bekend dat het Comité Kusters/Malcoci,
een verlengstukje van de extreem-rechtse Nederlandse Volks Unie
(NVU), op zaterdag 8 maart wilde gaan demonstreren in Apeldoorn.
Onder het mom van 'Asielzoekersstop nu' wilde de NVU'ers volgens
een bericht in de Apeldoornse Courant een "legale en vreedzame demonstratie"
houden. Tegelijkertijd wilde Kusters als lijsttrekker voor de NVU
in Gelderland de straat op in verband met de Provinciale Statenverkiezingen
van 11 maart.
Direct
na het bekend worden van de deze plannen, kondigde de Apeldoornse
afdeling van de jongerenorganisatie van GroenLinks, Dwars, aan een
tegendemonstratie te houden. Dit initiatief werd snel gevolgd door
de Anti-Fascistische Aktie (AFA) in Nijmegen, die via de lokale
media bekend maakte ook een demonstratie te willen gaan houden.
Middels een "geweldloze, doch weerbare" demonstratie wilde de AFA
duidelijk maken dat het Comité Kusters/ Malcoci, net als
de NVU, bestaat uit "Hitlerfetisjisten".
De
aankondiging van de AFA is opmerkelijk omdat zij bij de voorlaatste
legale demonstratie van het duo Kusters en Malcoci, op 18 mei 2002
in Harderwijk, verrassend genoeg liet weten niet de straat op te
gaan. De AFA was bang dat sympathisanten zouden worden opgepakt
door de politie. Kennelijk werd die angst nu terzijde geschoven
of heeft de AFA een nieuw actie-elan binnen haar geledingen gekregen,
die een harde, confronterende actielijn voorstaat tegen rechts-extremisten
en neo-nazi's en hun activiteiten.
Verboden
Burgemeester
De Graaf (VVD) van Apeldoorn zag geen reden de NVU betoging te verbieden.
Volgens een woordvoerder van de gemeente zijn demonstraties wettelijk
toegestaan en was er geen middel om de NVU-kopstukken tegen te houden.
De dreiging van een eventuele confrontatie met anti-fascisten werd
door de gemeente niet zwaar meegewogen omdat er officieel geen tegendemonstratie
bij de gemeente was aangemeld. De vermeende tegendemo van de AFA
Nijmegen was alleen aangekondigd via de lokale pers.
Op
6 maart, twee dagen voor de betogingen, maakte de gemeente bekend
dat de demonstratie van de AFA werd verboden omdat zij de gemeente
"onvoldoende informatie" zou hebben verstrekt over het karakter
van haar demo. Bij monde van woordvoerder Jeroen Bosch van de AFA
werd dat in de lokale krant ontkend. Ondanks het verbod bleef de
AFA mobiliseren. Het tegenprotest van DWARS mocht wel en deze zou
's morgens rond elf uur gehouden worden.
De
beslissing van de gemeente om de NVU betoging te gedogen was begrijpelijk.
Preventief een demonstratie verbieden op grond van de te verwachten
ongeregeldheden c.q. verstoring van de openbare orde is, gelet op
eerdere gerechtelijke uitspraken, haast onmogelijk geworden. Pas
wanneer tijdens de demonstratie bijvoorbeeld discriminerende leuzen
worden gescandeerd en verboden neonazi-symboliek zichtbaar is, kan
de overheid optreden.
Intimiderend
Zaterdag
8 maart was het 's morgens rond half tien nog rustig rond het NS-station
in Apeldoorn. Een groepje 'herkenbare' antifa's hing er wat rond,
gadegeslagen door een handvol agenten. De neo-nazi's van de NVU
zouden om twee uur verzamelen. Schuin voor het station stonden enkele
politievoertuigen en in de stad waren op kruisingen agenten geposteerd
om later die ochtend het verkeer te regelen.
Drie
oude touringcarbussen arriveerden bij het station, gevuld met tegendemonstranten.
Het aantal betogers groeide in de loop van de ochtend gestaag aan
tot zo'n driehonderd antifa's. Diverse demonstranten liepen rond
met bivakmutsen en sjaals voor de gezichten: onherkenbaar. Het zorgde
voor een dreigende en intimiderende aanblik. Bij enkele eerdere
tegen-demonstraties werd door gemeenten in demonstratievoorwaarden
vastgelegd dat het dragen van bivakmutsen en sjaals verboden was.
Kennelijk had de gemeente Apeldoorn een dergelijke voorwaarde vooraf
niet gesteld.
Maar
waarom menen diverse demonstranten hun gezichten te moeten verbergen?
Naast het afschrikwekkende karakter werkte het in Apeldoorn ook
nog eens op de lachspieren omdat het winkelend publiek opgeroepen
werd zich aan te sluiten bij de demonstratie. Geen weldenkende Apeldoorner
sloot zich natuurlijk aan bij het over het algemeen dreigende zwarte
blok.
Skinheads
Tussen
elf uur en half twaalf ging de tegendemonstratie van Dwars van start.
Deze leek echter, vooral door een groot AFA-spandoek, een heuse
AFA-demonstratie. Terwijl díe juist door de burgemeester
was verboden. Later maakten diverse media dan ook melding van een
AFA-demonstratie. Dwars werd door de AFA haast letterlijk uit beeld
geveegd en zij liet dat toe.
De
demonstratie verliep rustig en gemoedelijk, maar voor de AFA was
het hiermee natuurlijk nog niet afgelopen. Zij was vastberaden om
de neonazi's het demonstreren in Apeldoorn onmogelijk te maken.
Weer
terug in de nabijheid van het NS-station bleef de groep demonstranten
staan voor een grote spoorwegovergang. Inmiddels was de omgeving
van het station blauw gekleurd, maar opmerkelijk genoeg liet het
lokale bestuur de antifa's ongemoeid. De Dwars-demo was immers beëindigd
en ook via de megafoon in die zin afgekondigd.
Toen
plots een handjevol skinheads werd waargenomen aan de zuidzijde
van het station, zette een horde antifa's het op een rennen. De
skinheads sloegen op de vlucht en renden de NS-fietsenstalling schuin
tegenover het station in. Daar werden zij later door de politie
ontzet, beschermd, in busjes gedreven en afgevoerd. Het leverde
mooie plaatjes op voor de aanwezige persfotografen.
Gewone
Apeldoorners die in de jacht verzeild raakten, reageerden verschrikt.
Vrouwen en kinderen waren angstig en probeerden hun weg te vervolgen.
De 'vreedzame' tegen-demonstranten hadden geen oog voor het gewone
omstanders-'publiek'. Enkele winkeliers sloten uit voorzorg toch
maar de deuren.
Nazi-jacht
Dit
ouderwetse 'nazi-jagen' door antifa's mist werkelijk ieder doel.
Met het achterna zitten onder dreiging van geweld wordt een organisatie
als de NVU of een groepje als het Comité Kusters/Malcoci
niet monddood gemaakt, integendeel. Daarenboven leidt dit gedrag
door tegenstanders van fascisten snel tot het onafwendbare publieke
beeld dat de antifa's zélf dubieuze methoden gebruiken om
tegenstanders 'uit te schakelen'.
Stuitend
was het dat dagen na de demonstratie via ingezonden brieven in onder
andere de Apeldoornse Courant, AFA-demonstranten durfden te beweren
dat het jagen op het groepje skinheads alleen gebeurde door enkele
allochtone lokale jongeren. AFA trachtte haar handen in onschuld
te wassen; zij is immers geweldloos?
Uit
vele ingezonden brieven, van vooral Apeldoorners, bleek een grote
aversie tegen en afkeuring van de AFA en de wijze waarop de tegendemonstranten
zich meenden te moeten 'manifesteren'. Slechts een enkeling liet
zich daarover positief uit.
De
ongeregeldheden waren voor loco-burgemeester Van der Tas aanleiding
om de neonazi demonstratie die middag alsnog te verbieden. Een begrijpelijke
reactie, maar het getuigt niet van goed doordacht bestuur. Rechterlijke
uitspraken, uitgelokt door nota bene Constant Kusters, wijzen er
op dat het lokale bestuur moet zorgdragen voor het handhaven van
de openbare orde door inzet van politie. Deze politie-inzet was
in Apeldoorn duidelijk onvoldoende aanwezig. Mogelijk was het aantal
tegendemonstranten van Dwars, lees de AFA, door de gemeente vooraf
verkeerd ingeschat.
Oprit
Een
woedende Kusters hoorde van het demonstratieverbod op de verzamellokatie
van de NVU bij restaurant De Somp langs de A50 tussen Arnhem en
Apeldoorn. Samen met zijn handlangers - waaronder een aantal Duitse
neonazi's - besloot hij alsnog een demonstratie te houden op de
oprit naar de A50.
Terwijl
het overige verkeer, afkomstig van het restaurant en het erbij gelegen
pompstation er niet door kon, hield Kusters een toespraak. Voor
niets en niemand stonden zo'n vijftig paar kistjes, hoge pijpen
en bomberjacks, kale koppen en diverse nazistische tatoeages in
het gras, terwijl het verkeer over de A50 langs raasde. Kusters
liep er als een 'ware' leider, met een witte armband om een van
zijn armen, rond. De aanwezige ME liet deze zielige vertoning gewoon
toe, maar wist te voorkomen dat de groep de snelweg kon blokkeren.
Was
er wel formeel toestemming verleend voor het houden van deze manifestatie
langs de A50? Waarom werd dit toegestaan? En waar waren de antifa's?
Die hadden toch genoeg tijd gehad om ook vanuit Apeldoorn naar het
restaurant langs de A50 te komen. Nu kon het Comité Kusters/Malcoci
alsnog een manifestatie houden... en dat wilden de AFA en Dwars
toch voorkomen?
Tevreden?
Terwijl
Kusters diezelfde dag aankondigde op 22 maart alsnog in Apeldoorn
te gaan demonstreren onder de noemer "Geen geld voor links geweld
& AFA verbieden" (waar de gemeente overigens geen toestemming
voor gaf) liet de AFA weten tevreden te zijn over het verloop van
'haar' actiedag.
Hoe
kon de AFA nu beweren tevreden te zijn? Een meisje raakte gewond
door een rondvliegende steen, een vrouw in het centrum werd omvergelopen.
De politie trad hardhandig tegen hen op, elf antifa's werden gearresteerd
en het Comité Kusters/Malcoci heeft alsnog kunnen demonstreren,
langs de A50 wel te verstaan.
De
AFA lijkt weer terug bij af. Het inslaan van de radicalere weg,
zoals in Apeldoorn, breekt bijzonder veel opgebouwd krediet af bij
andere anti-racisme en -fascisme organisaties. De AFA lijkt weer
ineen te schrompelen tot een klein, krampachtig, gesloten, afstotend,
(be-)dreigend en intimiderend zwart antifa-blokje.
En
dat terwijl in het verleden binnen de AFA hard is gewerkt aan verbreding
van haar potentiële achterban door af te stappen van al te
confronterende acties en uiterlijkheden. In plaats hiervan heeft
ze achter de schermen veel tijd besteed aan het beïnvloeden
van de besluitvorming om te komen tot een verdere inperking van
allerlei extreem-rechtse activiteiten, uitingen, en dergelijke.
Als gesprekspartner heeft de AFA zich na de 8e maart onmogelijk
gemaakt.
Het
'nazi-jagen' is niet echt zinvol. Er wordt niets mee bereikt, behalve
het criminaliseren van de eigen organisatie en een brokje egoïstische
zelfvoldoening. Zo heeft het ook geen zin telkenmale als actiegroep
te reageren op activiteiten van extreem-rechts, dat geeft blijk
van zwakte.
Legale
tegendemonstraties zijn en blijven een belangrijk wapen in de strijd
tegen aangekondigde extreem-rechtse demo's, maar hiervoor zou breed
moeten worden gemobiliseerd. De gewone man en vrouw die bereid zouden
zijn om te demonstreren tegen extreem-rechts en neo-nazisme, sluiten
zich niet aan bij een zwart antifablok, dat is een illusie.
Anti-fascisme
is niet voorbehouden aan pubers met Palestina-sjaals en zwarte bivakmutsen.
Maak anti-fascisme tot een serieus, breed ondersteund, politiek
doel en niet tot een - voor een beperkte groep toegankelijke - ordinaire
jacht- en kloppartij op skinheads.
Paul
Kraaijer
De
aangekondigde betoging van 22 maart in Eindhoven, tegen de plaatselijke
neonazi-kazerne, werd door de AFA twee dagen van tevoren afgelast.
De vredesdemonstratie in Amsterdam diezelfde dag werd hiervoor als
belangrijkste reden aangevoerd.
Naar
boven |