Ravage #5, 4 april 2003

Vredeswakes in EverQuest

Mogelijkheden voor digitaal activisme?

In deze wereld waarin het kapitalisme haar positie razendsnel verstevigt en verdedigt is het moeilijk aangrijpingspunten te vinden voor verzet. Vaak bieden domeinen waarbinnen het kapitalisme nog niet zo sterk ontwikkeld is nieuwe perspectieven. De digitale spelgemeenschappen bijvoorbeeld waaraan duizenden mensen deelnemen. Of is het al te laat?

Dagelijks spelen vele duizenden mensen achter hun computer een spel op internet. Misschien om even te ontsnappen aan de werkelijkheid. Of om bekende medespelers te ontmoeten en samen spannende avonturen te beleven. Bij EverQuest, het meest populaire role-playing-game in de VS, zijn op ieder moment van de dag 85 duizend spelers actief. Bij het spel Lineage hebben 4 miljoen actieve spelers zich ingeschreven.

Digitale gemeenschappen zijn niet alleen een vrijblijvende aangelegenheid, er blijkt ook tijd te zijn voor het organiseren van verzet. Al sinds internet buiten de speelruimte van defensie en wetenschappers werd gehaald en min of meer toegankelijk werd voor westers publiek, is het een plek geweest voor verzet.

Hackers proberen websites plat te leggen van multinationals, tactische media collectieven gebruiken het net om hun informatie te verspreiden en vele activisten gebruiken het net om contacten te onderhouden en netwerken in de reële wereld te verstevigen of uit te breiden.

Uit protest tegen de dreigende oorlog met Irak werden eind februari nog tienduizenden telefoontjes, faxen en emails verstuurd naar het Witte Huis en de senaat. Dit werd bestempeld als de eerste virtuele protestmars.

Met het toenemen van goedkope breedband verbindingen neemt het spelen van online spelletjes toe. Ook dit virtuele domein wordt de laatste tijd steeds vaker gebruikt voor verzet. In de digitale gemeenschap There.com hebben spelers een vredesdemonstratie georganiseerd tegen het Amerikaanse beleid ten aanzien van Irak. Verschillende spelers hebben hun digitale karakters van vredessymbolen voorzien.

In EverQuest werden na de aanslagen van 11 september wakes met kaarsjes en zelfs rouwdiensten gehouden. Ook wordt er verzet gepleegd tegen minder politieke aangelegenheden zoals software storingen in Lineage, waar honderden spelers tegen protesteerden.

Gemakkelijk

Een belangrijk voordeel van het organiseren van online demonstraties of andere acties is dat je lekker in je stoel achter de computer kan blijven zitten. Van alle gemakken voorzien hoef je niet in de regen een rondje door de stad te lopen met het risico door politie in elkaar gemept te worden. Reële lichamen worden bij online acties niet ingezet. Virtuele lichamen echter wel, en daar zouden wel eens risico's aan vast kunnen zitten.

Hiermee samenhangend kan de organisatie van acties snel verlopen. Allerlei fysieke benodigdheden zoals spandoeken, bakfietsen, geluidsinstallaties, posters en flyers zijn niet nodig. Virtuele varianten hiervan zijn, voor een beetje programmeur, veel sneller en goedkoper te maken. Eveneens is het heen en weer slepen van fysieke goederen volledig overbodig geworden, en dus een enorme tijdsbesparing.

Het belangrijkste voordeel van activisme in een digitale gemeenschap is misschien wel de basis van de gemeenschap zelf. Op het internet kies je zelf tot welke gemeenschap je wilt behoren. Uit het brede aanbod kiest iedereen iets wat hem of haar aanspreekt. Bovendien denk ik dat mensen meer idealen hebben over digitale gemeenschappen dan reële gemeenschappen. Mensen kiezen niet voor niets een specifieke gemeenschap uit, en zullen deze gemeenschap volgens een zeker ideaal willen blijven zien en gebruiken.

McDonald's

Te verwachten valt dat mensen meer energie en daadkracht over hebben voor dingen die hun spelletje of digitale gemeenschap bedreigen, dan voor bedreigingen van reële gemeenschappen. De invasie van het reële leven door kapitalistische motieven is zo normaal geworden dat het organiseren van verzet nauwelijks meer bij mensen op lijkt te komen.

Daarentegen is een bedreiging van een digitale gemeenschap nog niet zo gewoon en stimuleert dus verzet. In de nieuwe digitale gemeenschap Sims Online van Electronic Arts werd er bijvoorbeeld een protestactie georganiseerd tegen het besluit een McDonald's vestiging in het spel te bouwen.

In dergelijke elektronische gemeenschappen zijn kapitalistische motieven nog minder sterk aanwezig. Bovendien is er nog nauwelijks regelgeving of wetgeving op het gebied van digitale gemeenschappen. Het zijn vaak ruimtes waarin de makers van het spel weliswaar de spelregels hebben bepaald, maar meestal veel ruimte open laten voor omgangsregels. McDonald's zal niet zomaar een soort digitale politie in kunnen schakelen om het digitale protest de mond te snoeren, in ieder geval nóg niet.

In Brussel wordt er al flink aan de weg getimmerd om vormen van 'cyberterrorisme' strafbaar te maken. Op 28 februari werd er door de vijftien Europese ministers een 'raamwerk beslissing' genomen waarin het onderscheid tussen online protesten en spam of cyberterrorisme is verdwenen. Toch is er in vergelijking met de reële wereld nog heel veel mogelijk in het virtuele domein.

Spel

Natuurlijk zijn er ook nadelen te bedenken van politiek activisme binnen virtuele werelden en gemeenschappen. Hoe groot is bijvoorbeeld het bereik van een actie? Stel dat er in EverQuest een protest wordt georganiseerd die iedereen in deze spelwereld kan aanschouwen, dan zijn er dus op elk moment 85 duizend mensen. Dergelijke aantallen toeschouwers worden slechts bij de grootste demonstraties gehaald, en dan alleen wanneer de reguliere media zin hebben om mee te werken.

Echter niet elke online gemeenschap is zo groot, en niet iedere speler zal zich iets van de actie aantrekken. Activisten zullen zich goed af moeten vragen in welke gemeenschap zij een actie organiseren en wat ze ermee kunnen bereiken.

Een tweede nadeel is het virtuele karakter van een protest. Het is gemakkelijk een link te leggen naar reële gebeurtenissen zoals gebeurde met de online protesten tegen het VS beleid ten aanzien van Irak. Toch zal het vaak minder sterk overkomen dan een actie met lichamen van vlees en bloed. Een spel kan voor veel spelers een spel blijven en protestacties kunnen als een interessante doch niet voor het reële leven relevante gebeurtenissen worden gezien.

Democratie

Een serieuzer nadeel is de macht van de makers van de virtuele gemeenschap over de spelers. Vaak vraag ik me af hoe het toch kan dat mensen zich in virtuele werelden zo gemakkelijk overgeven aan het totalitaire regime van de makers. De makers bepalen hoe de wereld er voor een groot deel uit ziet, welke bedrijven er hun produkten kunnen verkopen en aan welke wetten en regels spelers zich dienen te houden.

Er is geen democratische besluitvorming over veranderingen in het spel of de wereld. Mogelijk maakt, in tegenstelling tot in de reële wereld, de vrije keuze je te onderwerpen aan een willekeurige reeks regels de onderwerping acceptabel. Bovendien lijkt het allemaal niet zo serieus, maar slechts een spelletje.

Helaas worden deze spelletjes ontdekt door bedrijven die er hun produkten proberen te slijten. Virtuele gemeenschappen zijn nieuwe markten die voor een groot deel nog veroverd moeten worden. Hoe lang zal het nog duren voordat elke virtuele gemeenschap volledig gecontroleerd wordt en haar bestaansrecht haalt uit de aanwezigheid van bedrijven.

Zo worden er bijvoorbeeld al virtuele voorwerpen, die een speler in een online spel kunnen bevoordelen, verkocht voor keiharde dollars. Op deze wijze kan een leuk spelletje vervallen tot een strijd waarin de rijkste speler de machtigste positie kan verkrijgen en zodoende de meeste invloed uitoefent op de spelomgeving.

Online actiegroepen

De relatieve vrijheid die er nog bestaat in het virtuele domein, maakt het geschikt als werkgebied voor politiek activisten. Zolang wetten en regels nog zeer minimaal ontwikkeld zijn valt er weinig te vrezen van repercussies. De marges waarbinnen actie gevoerd kan worden zijn nog vrij ruim.

Zo zullen de meest online spellen niet een soort cyberpolitie hebben die demonstraties uit elkaar slaan, of protestborden vernietigen. Binnen deze marges is een hoop mogelijk. Radicalere acties zoals het hacken van websites hebben wel negatieve gevolgen voor het reële bestaan en dragen daardoor veel grotere risico's met zich mee.

Het lijkt me een uitdaging eens te proberen met een groep activisten het virtuele domein te verkennen en te analyseren. Vervolgens kunnen acties verzonnen en uitgevoerd worden op strategische plekken en momenten. Ik denk dat actievoeren in het virtuele domein zelfs noodzakelijk wordt om de toenemende controle van bedrijven en overheden op het internet te remmen.

Waarschijnlijk zijn de resultaten van dergelijke acties gemakkelijker te meten dat die van reële acties vanwege de grootschalige registratie van digitale activiteiten. Natuurlijk kunnen protesten in de reële wereld niet vervangen worden, maar nieuwe domeinen kunnen nieuwe en verrassende mogelijkheden bieden tot verandering.

Open source

Naast het zich eigen maken van spel-werelden en gemeenschappen zouden politieke activisten ook kunnen experimenteren met het opzetten van virtuele werelden in eigen beheer. Er kan een alternatief geboden worden voor de vaak totalitaire spel-werelden door de spelers meer invloed te geven op de wereld waarin ze vertoeven. Door te proberen mensen de gelegenheid te geven hun idealen in de virtuele wereld te stoppen, zouden ze de behoefte kunnen krijgen dit ook in de reële wereld te willen doen. Ook hier geldt dat virtuele vrijheden nooit reële vrijheden kunnen vervangen.

Er zou bijvoorbeeld gewerkt kunnen gaan worden aan een open source virtuele wereld. Door de code openbaar te maken kan iedereen er dingen aan toe voegen. Een voordeel van een virtuele wereld is dat deze zo groot is als de geheugen capaciteit van de server, en dat kan heel groot zijn. Er is in theorie onbeperkte ruimte, in tegenstelling tot in de reële wereld.

Binnen een dergelijke wereld kunnen spelers zich organiseren in kleinere gemeenschappen en hierin hun idealen proberen te verwezenlijken. Alleen al de discussies die zullen ontstaan zijn de moeite waard. In een dergelijke virtuele wereld hebben we niet te maken met bestaande structuren zoals landen, volken, gebouwen, wetten en regels. Alles moet opnieuw bedacht en besloten worden. Een hele klus natuurlijk, maar de moeite van het proberen waard.

De vrijheid op het internet komt steeds meer in het gedrang. Vormen van protest zijn nodig om de oprukkende commercialisering van het virtuele domein tegen te gaan. Virtuele gemeenschappen zouden een aangrijpingspunt kunnen zijn voor dergelijk verzet. Eveneens zouden virtuele gemeenschappen een podium kunnen zijn voor kritiek op en protest tegen ontwikkelingen in de reële wereld. Ik ben benieuwd naar de resultaten van experimenteren met politiek activisme in online spel-werelden en andere virtuele gemeenschappen.

Herman van Wietmarschen
Werkplaats Linkse Analyse Biopolitiek

Bron
Nick Wadhams, 'Online games increasingly a place for protest, social activism', Canadian Press 7-2-2003.

 



Naar boven

 

 



Ravage
Archief
Overzicht 2003
Overzicht #5

..