Uit: Ravage #2, 31 januari 2003

Geweld in de sloppenwijk

De film 'City of God' heeft in Brazilië tot verhitte debatten geleid. Op overtuigend realistische wijze toont het de armoede en het geweld in de Braziliaanse sloppenwijken. Misschien dat daar nu eindelijk wat aan wordt gedaan.

City Of God (Cidade De Deus) van de Braziliaanse regisseur Fernando Meirelles is een explosief voorbeeld van de bloeiende nieuwe Latijns-Amerikaanse cinema. De film volgt twintig jaar lang het leven van een aantal personages in een favela (sloppenwijk) in Rio de Janeiro. Deze favela's zijn geconstrueerd door de overheid om de armen ver weg te houden van het stadscentrum en de goddelijke stranden. Gewelddadige bendes maken er de dienst uit.

De film is meer dan een weergave van de Braziliaanse werkelijkheid. Ook in onze zogenaamd beschaafde westerse samenleving zijn dergelijke rafelrand-samenlevingen in opkomst, achterstandsbuitenwijken in Parijs, Brussel en Amsterdam bewijzen dat. Wat te denken van de jeugdbende die Amsterdam-West terroriseert en ongrijpbaar blijft voor de politie. Deze jongens hebben inmiddels, evenals de bendes in City of God, een bijna mythische status gekregen.

City of God is zeer gewelddadig, maar verheerlijkt het geweld niet. Het geweld is niet om te amuseren, daarvoor is het te realistisch en worden de ontzielde lichamen van de jonge geweldslachtoffers te uitvoerig in beeld gebracht. Bovendien geeft de film een uitmuntende analyse van de machocultuur onder de vuurwapen dragende (extreem) jonge jongens. Law and order is in de favela, evenals in de sloppenwijken van Gangs of New York, afwezig. Alsof de mensenlevens in de favela minder waarde hebben.

City of God is gebaseerd op een autobiografisch boek van Paulo Lins en bestaat uit een serie korte verhalen waarin de speciale aandacht uitgaat naar twee jongens: Rocket die ervan droomt fotograaf te worden en zijn vriend Ze die groot wil worden in de wereld van de georganiseerde misdaad.

Voor elk van drie verschillende tijdvakken gebruikt cameraman Cesar Charlone een andere visuele stijl. Zijn nerveuze camerawerk met behulp van handcamera's zorgt voor een nieuw soort sociaal-realisme. Het feit dat de film gedraaid is in een bestaande favela, zorgt voor een zeer overtuigend realisme.

In de echte City of God kon niet worden gefilmd, daarvoor is deze te gevaarlijk. Een alternatieve lokatie werd gevonden. De gangsterbaas van die lokatie zat in de gevangenis maar wist er vanachter de tralies voor te zorgen dat de filmmakers veilig konden werken. De 200 acteurs werden uit diverse sloppenwijken gerekruteerd en een half jaar getraind. Dit alles heeft geleid tot een tomeloze authenticiteit.

City of God heeft tot verhitte debatten geleid in Brazilië en tot het besef dat er wat gedaan moet worden aan de schokkende armoede in de sloppenwijken van Rio. Er zijn weinig films die zoiets bewerkstelligen. Hopelijk is de productie van Fernando Meirelles geen visitekaartje voor Hollywood, laat hem doorgaan met zijn bevlogen sociaal-realisme.

Ulrik van Tongeren

...................

Wurgende actie

Het indrukwekkende 'Bloody Sunday' van regisseur Paul Greengrass is een controversiële reconstructie van de slachtpartij op 30 januari 1972 in het Noord-Ierse Derry. De film is gebaseerd op verklaringen van zowel demonstranten als soldaten, weergegeven in Don Mullan's 'Eyewitness Bloody Sunday'.

James Nesbitt speelt subliem ingehouden de mensenrechtenactivist Ivan Cooper, een protestant uit de middenklasse en gekozen parlementslid, die oproept tot een mars voor gelijke rechten. Cooper probeert beide zijden van de religieuze scheidslijn in het gareel te houden. De Engelse generaal Ford gebruikte het militaire optreden om de controle over het gebied te houden, zoals in de film wordt getoond.

Historici zullen heel wat af te dingen hebben op de weergave van de feiten. Zoals het verbijsterende moment wanneer een para een zwaargewonde man in de rug schiet. Volgens het onderzoek stond de soldaat verder weg. Het feit van de laffe daad blijft.

Zulke dichterlijke vrijheden zijn inherent aan het dramatiseren van waar gebeurde gebeurtenissen. Ondanks de 100 miljoen pond kostende parlementaire-enquête van Lord Saville blijft de grote vraag overeind waarom deze demonstratie uitliep op een 'Killing Fields' slachtpartij?

De hyperdocumentaire stijl van de film met de uitgebleekte kleuren en de wobbelende handcamera heeft al tot beschuldigingen van manipulatie geleid. Maar hoe zou het anders gefilmd kunnen zijn dan op deze wijze? Regisseur Greengrass gooit de kijker middenin de wurgende actie zonder sentimentele ballast, zodat je mee kan leven met het vreselijke lot van de demonstranten.

Duidelijk is dat de regisseur en zijn team Gillo Pontecorvo's meesterwerk Battle of Algiers als voorbeeld hebben gebruikt voor hun enscenering. Evenals deze film slaagt Bloody Sunday erin om niet alleen de chaos en emotie van de geweldexplosie te tonen, maar ook de complexiteit van het politieke conflict. (UvT)



Naar boven

 

 



Ravage
Archief
Overzicht 2003
Overzicht # 2

..