Uit:
Ravage #1 van 10 januari 2003
'Armoedeprobleem
verdient een offensieve benadering'
Coördinator
XminY naar de SP
De
SP heeft op haar partijcongres een aantal nieuwe kandidaten gepresenteerd,
waaronder Hans van Heijningen van XminY. Van Heijningen stond aan
de basis van tal van buitenparlementaire activiteiten en stapt onverwachts
over naar de politiek. ,,Ik streef een politisering van ontwikkelingssamenwerking
na vanuit radicaal-links perspectief.''
Tijdens
het verkiezingscongres van de Socialistische Partij (SP) van eind
november werd Hans van Heijningen door de aanwezige leden van de
partij met warm applaus begroet als Kamer-kandidaat nummer 13. Naar
eigen zeggen had hij tot voor kort niets met deze partij. ,,Parlementaire
politiek? Doe me een lol zeg!'', kreeg je dan gekscherend te horen.
Tot
eind oktober, toen Jan Marijnissen hem vroeg of hij voor de SP aan
ontwikkelingssamenwerking wilde gaan werken. Van Heijningen was
direct enthousiast over het idee en zei na vier dagen wikken en
wegen 'ja'. ,,Ik had de SP wel hoog zitten, laat ik daar eerlijk
over zijn. Met name de manier waarop de partij uitwerking geeft
aan het globaliseringsverhaal vind ik sterk.''
Sandinisten
Hans
van Heijningen (49) groeit op als tuinderszoon in het Westland.
Na een kortstondige bestuursfunctie bij de soldatenvakbond VVDM
en gewerkt te hebben bij de Jeugdhavens in Amsterdam, vertrekt hij
in 1984 naar Nicaragua. Gedurende zijn achtjarige verblijf in Midden-Amerika
werkt hij onder meer als beleidsadviseur voor de Sandinistische
regering.
Sinds
1998 is Van Heijningen coördinator van XminY Solidariteitsfonds
in Amsterdam. Vanuit deze organisatie is hij betrokken bij de oprichting
van Attac-Nederland, dat deel uitmaakt van een wereldwijd netwerk
dat actie voert tegen de neoliberale globalisering. Verder stond
Van Heijningen aan de wieg van de platforms Tegen de Nieuwe Oorlog
en Keer het Tij.
Z'n
eerste kennismaking met SP-partijleider Jan Marijnissen vond december
vorig jaar plaats. Uit een onderzoek binnen de achterban van de
SP kwam naar voren dat de leden van de partij de ongelijkheid tussen
arm en rijk in de wereld als grootste probleem beschouwen. ,,Op
dit terrein heeft de partij een gebrek aan kennis en politieke ervaring'',
aldus Van Heijningen.
Sinds
december vorig jaar voerde hij een aantal naar eigen zeggen boeiende
gesprekken met Marijnissen en Harry van Bommel over onder andere
de economische globalisering. ,,Zonder dat beide heren het van elkaar
wisten, hebben ze me zitten polsen of ik niet geschikt was voor
de partij'', denkt Van Heijningen nu.
De
SP heeft in het verleden al eerder activisten uit het radicaal-linkse
milieu de partij binnengehaald. Zoals antmilitariste Krista van
Velzen, en onlangs de mensenrechtenactiviste Alejandra Slutzky.
Op
scherp
Nu
de SP in de prognoses flink groeit, is de kans groot dat Van Heijningen
een zetel krijgt in de Tweede Kamer. Tijd om oud-collega's als Van
Velzen en Wijnand Duyvendak, die vanuit een radicaal-linkse achtergrond
inmiddels enige ervaring in de Kamer hebben opgedaan, te raadplegen
had hij niet.
,,Ik
heb hun advies ook niet nodig. Mensen als jij en ik hebben al zoveel
politieke ervaring opgedaan binnen de buitenparlementaire oppositie,
dat dit voldoende moet zijn voor het werk in de Kamer'', zegt hij
resoluut.
In
het gesprek dat hij had met de SP-kiescommissie kwam naar voren
dat de partij dringend behoefte heeft aan mensen die de zaak ,,op
een verantwoorde manier op scherp kunnen zetten''. Daarom acht de
SP het van belang dat Van Heijningen zich naast het Kamerwerk blijft
richten op buitenparlementaire activiteiten. De overstap is dan
ook minder groot als ze lijkt.
Van
Heijningen heeft de afgelopen jaren druk aan de weg getimmerd vanuit
XminY. Leuke initiatieven, opgezet vanuit de basis van de samenleving.
Is hij niet bang om binnen het parlement stuk te lopen op het verstikkende
klimaat, in de hand gewerkt door de bureaucratie?
,,Ik
zie het als een uitdaging om mijn ideeën en opvattingen uit
te dragen in de Kamer. Tot er uiteindelijk verschuivingen zichtbaar
worden'', aldus Van Heijningen. De tijd wijst uit of dat reëel
is of dat hij na een jaar tot de conclusie komt dat hij zot is geweest.
,,Maar ik ga ervoor, vind het ongelooflijk spannend.''
Wereldbank
Hans
van Heijningen is van mening dat het armoedeprobleem in de wereld
anders benaderd dient te worden dan men tientallen jaren lang heeft
gedaan. ,,We moeten erkennen dat ons land en de EU onderdeel zijn
van het probleem en niet van de oplossing. In de parlementaire politiek
blijft het debat steken in geneuzel over een staatssecretaris of
een minister voor ontwikkelingssamenwerking. We dienen in het offensief
te gaan, door duidelijk te maken wat er mis is met de tweedeling
in de wereld en hoe we denken dat op te kunnen lossen.''
Concrete
voorstellen heeft hij al. ,,Die paar miljard die we jaarlijks beschikbaar
stellen aan ontwikkelingssamenwerking dient anders te worden besteed.
Een kwart van dit bedrag geven we nu uit aan de IMF/Wereldbank en
dat soort instituties. Voormalig minister Herfkens ziet de Wereldbank
als een deel van de oplossing voor de armoede. Voor mij zijn deze
instituties juist onderdeel van het probleem.''
Als
het aan Van Heijningen ligt, wordt de financiering van instituties
als de Wereldbank op z'n minst aan zware condities gebonden, ,,zodat
ze bijvoorbeeld niet langer landen in het Zuiden kunnen chanteren.''
Sinterklaas
Hij
denkt in de Kamer ook voor Sinterklaas te kunnen gaan spelen door
baanbrekende initiatieven in de samenleving te belonen en te ondersteunen
voor het werk wat ze doen. Volgens Van Heijningen worden er in Nederland
tal van interessante initiatieven ontplooid door organisaties die
de vinger op de zere plek weten te leggen.
Naar
zijn overtuiging dienen desbetreffende organisaties voor hun werk
en inzet beloond te worden. ,,Formeel komen clubs als het Transnational
Institute maar mondjesmaat in aanmerking voor financiering vanuit
ontwikkelingssamenwerking. Dat komt omdat ontwikkelingssamenwerking
nog steeds gericht is op 'goed doen in den vreemde'. Ik streef een
politisering van ontwikkelingssamenwerking na vanuit een radicaal-links
perspectief.''
Hij
vindt het belangrijk om in eigen land de strijd aan te gaan tegen
bedrijven die ,,de emancipatie en ontwikkeling van mensen in het
Zuiden in de weg staan.'' Als voorbeeld van zo'n bedrijf noemt hij
de ING, die het opneemt voor transnationale ondernemingen die werden
tegengewerkt bij hun pogingen om de watervoorziening in Cochabamba
(Bolivia) in handen te krijgen. Maar ook de ABN-AMRO, die tot voor
kort de productie van clusterbommen financierde.
Zwart?Werk
Over
links perspectief gesproken. Hans van Heijningen zet zich ook in
voor het uitzendbureau Zwart?Werk. Bij dit initiatief kunnen uitgeprocedeerde
vluchtelingen terecht voor tijdelijk werk, waarmee ze in hun eigen
onderhoud kunnen voorzien. Het uitzendbureau is omstreden en heeft
binnen de Kamer al herhaaldelijk tot discussie geleid.
Van
Heijningen is van mening dat de visie van de SP over illegalen niet
eens zo gek veel afwijkt van die van radicaal-links. Zo maakt de
partij zich sterk voor de legalisering van witte illegalen. De lokale
afdeling van de SP in Amsterdam steunt het initiatief van Zwart?Werk
zelfs.
De
partij gaat ervan uit dat illegalen die in ons land verblijven menswaardig
behandeld moeten worden. In het actieprogramma stelt de SP anderzijds
dat illegalen en uitgeprocedeerden het land dienen te verlaten.
Over hoe dat dient te gebeuren rept men overigens met geen woord.
Deze materie ligt gevoelig binnen de partij.
Ook
Van Heijningen geeft toe dat de migratie-paragraaf van de SP voor
hem de meeste twijfels oplevert. ,,Mijn motto is altijd geweest
dat de grenzen open moeten en dat iedereen zich in dit land vrij
moet kunnen vestigen. Voor de SP leidt een open grenzen beleid tot
een vorm van ontregeling van de samenleving die maakt dat het vraagstuk
niet langer beheersbaar is.''
Van
Heijningen: ,,Aan de ene kant vindt de SP het logisch dat mensen
als gevolg van de armoede, veroorzaakt door het economische globalisering,
naar landen als Nederland trekken in de hoop hier een beter bestaan
op te kunnen bouwen. Aan de andere kant zou een radicaal open grenzen-beleid
tot een onbeheersbare situatie leiden. Migratie is bij uitstek een
thema waarop vanuit een links perspectief moeilijk nationaal beleid
te maken valt. Binnen de SP is de discussie daarover ook bepaald
nog niet afgerond.''
Regeringsdeelname
Het
migratie-standpunt kan voor problemen zorgen als de SP onderdeel
uit gaat maken van een nieuwe regeringscoalitie. Van Heijningen
zegt ,,gelukkig niet in de partijkringen te zitten, waar de knopen
daarover moeten worden doorgehakt na de verkiezingen.'' Hij acht
de kans voor regeringsdeelname overigens niet zo groot. ,,We moeten
reëel blijven. Als je in ogenschouw neemt hoe momenteel de
politieke en maatschappelijke verhoudingen liggen dan is het draagvlak
voor een progressief beleid tamelijk beperkt.'' De PvdA is niet
langer een linkse partij en GroenLinks heeft zich in zijn ogen de
laatste jaren ,,teveel tegen de PvdA aangeschurkt.''
Denkt
hij, gelet op de geringe belangstelling van de burger voor wat er
zich in het parlement afspeelt, dat er nog toekomst is voor de politiek
zoals we die nu kennen? Van Heijningen vindt van wel, maar dan moet
wel de dominante rol van de markt stevig worden teruggedrongen.
,,De
markt functioneert op basis van vraag en aanbod. Accepteer je de
dominantie van de markt binnen de maatschappij, dan is politiek
bedrijven irrelevant.'' De politiek houdt zich dan volgens Van Heijningen
enkel nog bezig met niet-materiële zaken. ,,Terwijl de politiek
zich juist weer bezig moet gaan houden met wezenlijke zaken als
de verwaarlozing van de publieke sector en de tweedeling tussen
arm en rijk.''
Wortels
Hij
beschouwt de neoliberale golf van de afgelopen twintig jaar als
de grote boosdoener van de teloorgang van de politiek. ,,Hierdoor
heeft de overheid op tal van voor de burger wezenlijke terreinen
aan beslissingsbevoegdheid verloren. Tegelijkertijd heeft het echec
van het staatssocialisme in Oost-Europa een einde gemaakt aan de
mythe dat je van bovenaf de wereld in kan richten en vertimmeren.''
Het
is volgens Van Heijningen dan ook logisch dat veel burgers niets
meer moeten weten van politiek. ,,Wat er dertig jaar geleden nog
was aan lokale verankering van de partijen in steden, bedrijven
en vakbonden, is in rook opgegaan. Als er dan partijen zijn die
werken op basisniveau vanuit een lokaal perspectief, en dit werk
combineren met het aanwezig zijn op parlementsniveau, dan wordt
het voor mij een ander verhaal.''
Hij
voelt zich om die reden bij de SP ,,als een vis in het water''.
,,De wijze waarop de partij gecompliceerde wereldproblemen weet
uit te leggen aan gewone mensen, spreekt mij zeer aan. Op dat punt
zijn wij, buitenparlementair radicaal-links, na al die jaren niet
veel verder gekomen.''
Wat
hem vooral integreert is de manier waarop de SP zich probeert ,,te
wortelen'' in de samenleving. ,,Hoe je vanuit de partij bijvoorbeeld
een rol kan spelen in het opschudden van de vakbeweging die zichzelf
heeft verkocht aan de markt.'' Ook de wijze waarop de partij samenwerkt
met buitenparlementaire oppositiegroepen spreekt hem tot de verbeelding.
Campagnes
Van
Heijningen acht het van wezenlijk belang dat de SP buiten- parlementaire
campagnes ondersteunt, door er bijvoorbeeld geld en expertise in
te steken zodat er grote evenementen plaats kunnen vinden. ,,Binnen
de SP gelooft men niet dat maatschappelijke vraagstukken en problemen
enkel door de politiek opgelost kunnen worden. Daar is ook een maatschappelijke
beweging voor nodig.''
Of
hij als SP'er door moet gaan met z'n inzet voor campagne- groepen
als Keer het Tij, weet hij nog zo net niet. ,,Het brengt me in ieder
geval in een andere positie. Politieke partijen en partijvertegenwoordigers
hanteren een dubbele agenda. Ze zijn in staat buitenparlementaire
initiatieven een bepaalde kant op te sturen. Dat mag gewoon niet
gebeuren.'' Voor alle zekerheid zegt hij binnen Keer het Tij inmiddels
,,drie stappen terug'' te hebben gedaan.
Alex
van Veen
Naar
boven |