Uit: Ravage #1 van 10 januari 2003

'Armoedeprobleem verdient een offensieve benadering'

Coördinator XminY naar de SP

De SP heeft op haar partijcongres een aantal nieuwe kandidaten gepresenteerd, waaronder Hans van Heijningen van XminY. Van Heijningen stond aan de basis van tal van buitenparlementaire activiteiten en stapt onverwachts over naar de politiek. ,,Ik streef een politisering van ontwikkelingssamenwerking na vanuit radicaal-links perspectief.''

Tijdens het verkiezingscongres van de Socialistische Partij (SP) van eind november werd Hans van Heijningen door de aanwezige leden van de partij met warm applaus begroet als Kamer-kandidaat nummer 13. Naar eigen zeggen had hij tot voor kort niets met deze partij. ,,Parlementaire politiek? Doe me een lol zeg!'', kreeg je dan gekscherend te horen.

Tot eind oktober, toen Jan Marijnissen hem vroeg of hij voor de SP aan ontwikkelingssamenwerking wilde gaan werken. Van Heijningen was direct enthousiast over het idee en zei na vier dagen wikken en wegen 'ja'. ,,Ik had de SP wel hoog zitten, laat ik daar eerlijk over zijn. Met name de manier waarop de partij uitwerking geeft aan het globaliseringsverhaal vind ik sterk.''

Sandinisten

Hans van Heijningen (49) groeit op als tuinderszoon in het Westland. Na een kortstondige bestuursfunctie bij de soldatenvakbond VVDM en gewerkt te hebben bij de Jeugdhavens in Amsterdam, vertrekt hij in 1984 naar Nicaragua. Gedurende zijn achtjarige verblijf in Midden-Amerika werkt hij onder meer als beleidsadviseur voor de Sandinistische regering.

Sinds 1998 is Van Heijningen coördinator van XminY Solidariteitsfonds in Amsterdam. Vanuit deze organisatie is hij betrokken bij de oprichting van Attac-Nederland, dat deel uitmaakt van een wereldwijd netwerk dat actie voert tegen de neoliberale globalisering. Verder stond Van Heijningen aan de wieg van de platforms Tegen de Nieuwe Oorlog en Keer het Tij.

Z'n eerste kennismaking met SP-partijleider Jan Marijnissen vond december vorig jaar plaats. Uit een onderzoek binnen de achterban van de SP kwam naar voren dat de leden van de partij de ongelijkheid tussen arm en rijk in de wereld als grootste probleem beschouwen. ,,Op dit terrein heeft de partij een gebrek aan kennis en politieke ervaring'', aldus Van Heijningen.

Sinds december vorig jaar voerde hij een aantal naar eigen zeggen boeiende gesprekken met Marijnissen en Harry van Bommel over onder andere de economische globalisering. ,,Zonder dat beide heren het van elkaar wisten, hebben ze me zitten polsen of ik niet geschikt was voor de partij'', denkt Van Heijningen nu.

De SP heeft in het verleden al eerder activisten uit het radicaal-linkse milieu de partij binnengehaald. Zoals antmilitariste Krista van Velzen, en onlangs de mensenrechtenactiviste Alejandra Slutzky.

Op scherp

Nu de SP in de prognoses flink groeit, is de kans groot dat Van Heijningen een zetel krijgt in de Tweede Kamer. Tijd om oud-collega's als Van Velzen en Wijnand Duyvendak, die vanuit een radicaal-linkse achtergrond inmiddels enige ervaring in de Kamer hebben opgedaan, te raadplegen had hij niet.

,,Ik heb hun advies ook niet nodig. Mensen als jij en ik hebben al zoveel politieke ervaring opgedaan binnen de buitenparlementaire oppositie, dat dit voldoende moet zijn voor het werk in de Kamer'', zegt hij resoluut.

In het gesprek dat hij had met de SP-kiescommissie kwam naar voren dat de partij dringend behoefte heeft aan mensen die de zaak ,,op een verantwoorde manier op scherp kunnen zetten''. Daarom acht de SP het van belang dat Van Heijningen zich naast het Kamerwerk blijft richten op buitenparlementaire activiteiten. De overstap is dan ook minder groot als ze lijkt.

Van Heijningen heeft de afgelopen jaren druk aan de weg getimmerd vanuit XminY. Leuke initiatieven, opgezet vanuit de basis van de samenleving. Is hij niet bang om binnen het parlement stuk te lopen op het verstikkende klimaat, in de hand gewerkt door de bureaucratie?

,,Ik zie het als een uitdaging om mijn ideeën en opvattingen uit te dragen in de Kamer. Tot er uiteindelijk verschuivingen zichtbaar worden'', aldus Van Heijningen. De tijd wijst uit of dat reëel is of dat hij na een jaar tot de conclusie komt dat hij zot is geweest. ,,Maar ik ga ervoor, vind het ongelooflijk spannend.''

Wereldbank

Hans van Heijningen is van mening dat het armoedeprobleem in de wereld anders benaderd dient te worden dan men tientallen jaren lang heeft gedaan. ,,We moeten erkennen dat ons land en de EU onderdeel zijn van het probleem en niet van de oplossing. In de parlementaire politiek blijft het debat steken in geneuzel over een staatssecretaris of een minister voor ontwikkelingssamenwerking. We dienen in het offensief te gaan, door duidelijk te maken wat er mis is met de tweedeling in de wereld en hoe we denken dat op te kunnen lossen.''

Concrete voorstellen heeft hij al. ,,Die paar miljard die we jaarlijks beschikbaar stellen aan ontwikkelingssamenwerking dient anders te worden besteed. Een kwart van dit bedrag geven we nu uit aan de IMF/Wereldbank en dat soort instituties. Voormalig minister Herfkens ziet de Wereldbank als een deel van de oplossing voor de armoede. Voor mij zijn deze instituties juist onderdeel van het probleem.''

Als het aan Van Heijningen ligt, wordt de financiering van instituties als de Wereldbank op z'n minst aan zware condities gebonden, ,,zodat ze bijvoorbeeld niet langer landen in het Zuiden kunnen chanteren.''

Sinterklaas

Hij denkt in de Kamer ook voor Sinterklaas te kunnen gaan spelen door baanbrekende initiatieven in de samenleving te belonen en te ondersteunen voor het werk wat ze doen. Volgens Van Heijningen worden er in Nederland tal van interessante initiatieven ontplooid door organisaties die de vinger op de zere plek weten te leggen.

Naar zijn overtuiging dienen desbetreffende organisaties voor hun werk en inzet beloond te worden. ,,Formeel komen clubs als het Transnational Institute maar mondjesmaat in aanmerking voor financiering vanuit ontwikkelingssamenwerking. Dat komt omdat ontwikkelingssamenwerking nog steeds gericht is op 'goed doen in den vreemde'. Ik streef een politisering van ontwikkelingssamenwerking na vanuit een radicaal-links perspectief.''

Hij vindt het belangrijk om in eigen land de strijd aan te gaan tegen bedrijven die ,,de emancipatie en ontwikkeling van mensen in het Zuiden in de weg staan.'' Als voorbeeld van zo'n bedrijf noemt hij de ING, die het opneemt voor transnationale ondernemingen die werden tegengewerkt bij hun pogingen om de watervoorziening in Cochabamba (Bolivia) in handen te krijgen. Maar ook de ABN-AMRO, die tot voor kort de productie van clusterbommen financierde.

Zwart?Werk

Over links perspectief gesproken. Hans van Heijningen zet zich ook in voor het uitzendbureau Zwart?Werk. Bij dit initiatief kunnen uitgeprocedeerde vluchtelingen terecht voor tijdelijk werk, waarmee ze in hun eigen onderhoud kunnen voorzien. Het uitzendbureau is omstreden en heeft binnen de Kamer al herhaaldelijk tot discussie geleid.

Van Heijningen is van mening dat de visie van de SP over illegalen niet eens zo gek veel afwijkt van die van radicaal-links. Zo maakt de partij zich sterk voor de legalisering van witte illegalen. De lokale afdeling van de SP in Amsterdam steunt het initiatief van Zwart?Werk zelfs.

De partij gaat ervan uit dat illegalen die in ons land verblijven menswaardig behandeld moeten worden. In het actieprogramma stelt de SP anderzijds dat illegalen en uitgeprocedeerden het land dienen te verlaten. Over hoe dat dient te gebeuren rept men overigens met geen woord. Deze materie ligt gevoelig binnen de partij.

Ook Van Heijningen geeft toe dat de migratie-paragraaf van de SP voor hem de meeste twijfels oplevert. ,,Mijn motto is altijd geweest dat de grenzen open moeten en dat iedereen zich in dit land vrij moet kunnen vestigen. Voor de SP leidt een open grenzen beleid tot een vorm van ontregeling van de samenleving die maakt dat het vraagstuk niet langer beheersbaar is.''

Van Heijningen: ,,Aan de ene kant vindt de SP het logisch dat mensen als gevolg van de armoede, veroorzaakt door het economische globalisering, naar landen als Nederland trekken in de hoop hier een beter bestaan op te kunnen bouwen. Aan de andere kant zou een radicaal open grenzen-beleid tot een onbeheersbare situatie leiden. Migratie is bij uitstek een thema waarop vanuit een links perspectief moeilijk nationaal beleid te maken valt. Binnen de SP is de discussie daarover ook bepaald nog niet afgerond.''

Regeringsdeelname

Het migratie-standpunt kan voor problemen zorgen als de SP onderdeel uit gaat maken van een nieuwe regeringscoalitie. Van Heijningen zegt ,,gelukkig niet in de partijkringen te zitten, waar de knopen daarover moeten worden doorgehakt na de verkiezingen.'' Hij acht de kans voor regeringsdeelname overigens niet zo groot. ,,We moeten reëel blijven. Als je in ogenschouw neemt hoe momenteel de politieke en maatschappelijke verhoudingen liggen dan is het draagvlak voor een progressief beleid tamelijk beperkt.'' De PvdA is niet langer een linkse partij en GroenLinks heeft zich in zijn ogen de laatste jaren ,,teveel tegen de PvdA aangeschurkt.''

Denkt hij, gelet op de geringe belangstelling van de burger voor wat er zich in het parlement afspeelt, dat er nog toekomst is voor de politiek zoals we die nu kennen? Van Heijningen vindt van wel, maar dan moet wel de dominante rol van de markt stevig worden teruggedrongen.

,,De markt functioneert op basis van vraag en aanbod. Accepteer je de dominantie van de markt binnen de maatschappij, dan is politiek bedrijven irrelevant.'' De politiek houdt zich dan volgens Van Heijningen enkel nog bezig met niet-materiële zaken. ,,Terwijl de politiek zich juist weer bezig moet gaan houden met wezenlijke zaken als de verwaarlozing van de publieke sector en de tweedeling tussen arm en rijk.''

Wortels

Hij beschouwt de neoliberale golf van de afgelopen twintig jaar als de grote boosdoener van de teloorgang van de politiek. ,,Hierdoor heeft de overheid op tal van voor de burger wezenlijke terreinen aan beslissingsbevoegdheid verloren. Tegelijkertijd heeft het echec van het staatssocialisme in Oost-Europa een einde gemaakt aan de mythe dat je van bovenaf de wereld in kan richten en vertimmeren.''

Het is volgens Van Heijningen dan ook logisch dat veel burgers niets meer moeten weten van politiek. ,,Wat er dertig jaar geleden nog was aan lokale verankering van de partijen in steden, bedrijven en vakbonden, is in rook opgegaan. Als er dan partijen zijn die werken op basisniveau vanuit een lokaal perspectief, en dit werk combineren met het aanwezig zijn op parlementsniveau, dan wordt het voor mij een ander verhaal.''

Hij voelt zich om die reden bij de SP ,,als een vis in het water''. ,,De wijze waarop de partij gecompliceerde wereldproblemen weet uit te leggen aan gewone mensen, spreekt mij zeer aan. Op dat punt zijn wij, buitenparlementair radicaal-links, na al die jaren niet veel verder gekomen.''

Wat hem vooral integreert is de manier waarop de SP zich probeert ,,te wortelen'' in de samenleving. ,,Hoe je vanuit de partij bijvoorbeeld een rol kan spelen in het opschudden van de vakbeweging die zichzelf heeft verkocht aan de markt.'' Ook de wijze waarop de partij samenwerkt met buitenparlementaire oppositiegroepen spreekt hem tot de verbeelding.

Campagnes

Van Heijningen acht het van wezenlijk belang dat de SP buiten- parlementaire campagnes ondersteunt, door er bijvoorbeeld geld en expertise in te steken zodat er grote evenementen plaats kunnen vinden. ,,Binnen de SP gelooft men niet dat maatschappelijke vraagstukken en problemen enkel door de politiek opgelost kunnen worden. Daar is ook een maatschappelijke beweging voor nodig.''

Of hij als SP'er door moet gaan met z'n inzet voor campagne- groepen als Keer het Tij, weet hij nog zo net niet. ,,Het brengt me in ieder geval in een andere positie. Politieke partijen en partijvertegenwoordigers hanteren een dubbele agenda. Ze zijn in staat buitenparlementaire initiatieven een bepaalde kant op te sturen. Dat mag gewoon niet gebeuren.'' Voor alle zekerheid zegt hij binnen Keer het Tij inmiddels ,,drie stappen terug'' te hebben gedaan.

Alex van Veen



Naar boven

 

 



Ravage
Archief
Overzicht 2003
Overzicht # 1

..