Uit: Ravage #1 van 10 januari 2003

Dieren krijgen een stem

Belangenpartij wil actievoeren in de Kamer

Binnen een maand tijd was de kandidatenlijst rond en presenteerde de Partij voor de Dieren haar partijprogramma. De kiezer kan bij de komende verkiezingen zijn stem uitbrengen voor de dieren. Ravage sprak met lijsttrekker Marianne Thieme en peilde de reacties onder dierenbeschermers over dit opmerkelijke initiatief.

Ze zijn het wachten meer dan beu bij de Partij voor de Dieren (PvdD). Nederland telt meer dan één miljard dieren, maar hun stem wordt in politiek Den Haag niet of nauwelijks gehoord. Onder aanvoering van lijsttrekker Marianne Thieme, beleidsmedewerker bij stichting Bont voor Dieren, wil de onlangs opgerichte partij het dierenwelzijn terugbrengen op de politieke agenda.

De kandidatenlijst bestaat voornamelijk uit kenners en specialisten op het gebied van dierenwelzijn. Zoals Diana Saaman (biologische varkenshoudster en landbouwjournaliste), Bert Stoop (webredacteur van actiegroep Animal Freedom), en wat lager op de lijst Hans Bok (de predikant die tijdens de MKZ crisis met een marathon-kerkdienst een ruiming probeerde te voorkomen) en Marcel Bertsch (directeur van het internationaal dierenfonds IFAW).

Directe aanleiding voor de oprichting van de Partij voor de Dieren was het beleid van het huidige demissionaire kabinet, vertelt Thieme. ,,In een paar maanden tijd werden dierenwelzijnsmaatregelen, geïnitieerd door het vorige kabinet, met één pennenstreek van tafel geveegd.'' Zoals het terugdraaien van het verbod op legbatterijen, het nertsenfokverbod en de verruiming van de Flora en Faunawet waardoor het jagen op vossen, herten, reeën, ganzen en andere dieren weer mogelijk wordt.

Als lobbyist voor Bont voor Dieren zag Thieme met lede ogen aan hoe al het werk dat de afgelopen twintig jaar door de dierenrechtenbeweging is verzet, zomaar ten prooi kan vallen aan politieke willekeur. Na de recente val van het kabinet Balkenende nam zij haar kans waar en richtte samen met personen betrokken bij de organisaties Wakker Dier en Proefdiervrij een dierenpartij op.

Doel is om bij de komende verkiezingen ,,een flink aantal zetels'' binnen te halen. ,,In plaats van langs de zijlijn te roepen om aandacht voor de dieren, willen wij ons nu rechtstreeks in de politieke arena begeven. Dáár waar het beleid wordt gemaakt. Het moet nu eens tot de politiek doordringen dat ze dieren en dierenwelzijn serieus moeten nemen!'', aldus Thieme.

Naast de reeds genoemde organisaties neemt ook de Faunabescherming deel aan het initiatief. De Dierenbescherming, goed voor 200.000 donateurs, hield zich afzijdig. De organisatie wenst ,,politiek neutraal'' te blijven. ,,Het was voor ons best een lastige beslissing'', zegt woordvoerder Maaike Wermer. ,,Maar om onze donateurs stemadvies te gaan geven, gaat ons een stap te ver.''

De Partij voor de Dieren beschouwt zichzelf vooral als een emancipatiebeweging, zoals ooit de Partij voor de Arbeid is begonnen als emancipatiebeweging voor de arbeiders. ,,In wezen willen we 365 dagen in het jaar actievoeren in de Tweede Kamer'', zegt Thieme. ,,Elke beslissing die het nieuwe kabinet neemt, wordt door ons getoetst aan het dierenwelzijn. Deze belangen mogen niet worden vergeten. Dát is emancipatie.''

De dierenpartij wil hiervoor allereerst een Grondwetsartikel in het leven roepen dat de belangen van dieren behartigt. Verder dient er volgens de PvdD een kamerbrede werkgroep Dierenwelzijn te komen en moet de bestaande wet- en regelgeving beter worden gehandhaafd. Andere prioriteiten zijn onder andere het nertsenfokverbod, verbod op de legbatterij, en een einde aan de plezierjacht en het hengelen.

De partij schaart zich tevens achter de 'Universele Verklaring voor de Rechten van het Productiedier' (inclusief een internationaal gerechtshof voor dierenrechten), opgesteld door filosoof en VVD-prominent Paul Cliteur, en wil dat Nederland zich hard maakt om dit onderwerp hoger op de agenda van de VN te krijgen.

Als het aan de Partij voor de Dieren ligt komt er in dit land ook een einde aan het ritueel slachten van dieren. ,,Voor ons houdt godsdienstvrijheid op daar waar dierenleed begint. Die dieren hebben al zo'n ellendig leven achter de rug.''

De biologische landbouw daarentegen dient te worden gestimuleerd, terwijl de bio-industrie verder moet worden ontmoedigd. De partij gaat niet zover dat de vleesindustrie per direct wordt afgeschaft. Thieme: ,,We willen dat de politiek de ethische discussie over het eten van vlees verder aanwakkert. Door bijvoorbeeld het gebruik van plantaardig voedsel te stimuleren en de vleesindustrie op te dragen zich uitsluitend op de lokale markt te richten, waardoor dieronvriendelijke transporten kunnen worden afgeschaft.''

Voor de organisatie Een Dier Een Vriend (EDEV), die het initiatief van de PvdD op zich ,,mooi meegenomen'' vindt, gaat dit standpunt niet ver genoeg. ,,Het doodmaken van dieren voor welke doelstelling dan ook is ethisch verwerpelijk. Zelfs al zijn ze in de biologische veehouderij grootgebracht'', reageert woordvoerder Geoffrey Deckers van EDEV.

Ook op het gebied van dierproeven - de PvdD wil (in eerste instantie) slechts meer geld voor alternatieven voor dierproeven, een einde aan het verplicht testen van nieuwe etenswaren en medicijnen op dieren en een verbod op genetische manipulatie van dieren - scoort de partij wat Deckers betreft zwaar onvoldoende. ,,Dieren zijn geen mensen en reageren anders op medicijnen en behandelmethodes. Dierproeven zijn niet alleen wreed, maar ook zinloos'', aldus Deckers. De PvdD zou in zijn ogen dan ook een volledige ban op dierproeven moeten eisen.

Als het aan de PvdD ligt kan het apenproefdiercentrum BPRC in Rijswijk in elk geval wél fluiten naar zijn jaarlijkse overheidssubsidie. Het omstreden centrum dient zo snel mogelijk te worden gesloten, vindt de partij.

Dat de PvdD op haar website een link heeft aangebracht met de Sophia Vereeniging, een organisatie die in het verleden middels een gift voor verbetering van de huisvesting van de apen het faillissement van het noodlijdende BPRC mede heeft helpen uitstellen, doet volgens Thieme niet ter zake. ,,Wij hebben geen geld van, noch banden met deze organisatie. Die link is slechts een serviceverlening.''

De PvdD staat overigens afwijzend ten opzichte van radicale acties, zoals het loslaten van nertsen. ,,We geloven niet dat deze manier van actievoeren ergens toe leidt. Hoewel wij natuurlijk de bezorgdheid en wanhoop delen over de traagheid der verandering, kiezen wij voor de legale weg om de positie van dieren te verbeteren.''

Als lobbyist bij Bont voor Dieren is het Marianne Thieme opgevallen dat er in de Tweede Kamer geen beleid wordt gemaakt op basis van radicale dierenacties, ook niet door de diervriendelijke oppositie. ,,Er wordt daar zelfs zeer onsympathiek tegenaan gekeken'', zegt Thieme.

Gertjan van der Deure, woordvoerder van de werkgroep Dierenrechten Nu! van GroenLinks, laat weten dat zijn partij inderdaad geen geweld voorstaat en daar ook niet mee geassocieerd wenst te worden. Toch laat GroenLinks zich wel degelijk beïnvloeden door geluiden vanuit de samenleving. ,,Die proberen we politiek te vertalen'', aldus Van der Deure.

Uit een onderzoek van Wakker Dier naar de diervriendelijkheid van politieke partijen scoorden GroenLinks en SP opvallend hoog (resp. 9,4 en 9,2). Toch is het dierenwelzijn voor hen slechts bijzaak, meent Thieme. ,,Ze hebben weliswaar een fantastische paragraaf in hun programma, maar het behoort niet tot de speerpunten. Je hoort de lijsttrekkers er nooit over, en tot feitelijk beleid komt het zelden.''

Van der Deure (GroenLinks) reageert verongelijkt. ,,Dierenwelzijn is voor ons heel belangrijk. Wij erkennen de eigenwaarde van dieren, en hebben dit als apart issue opgenomen. Het is dus absoluut geen bijzaak.'' Ook de SP snapt bij monde van Ingrid Dekker niets van de kritiek.,,We hebben onlangs nog, toen de jachtwet op de schop ging, zowel binnen als buiten de Kamer actie gevoerd'', aldus Dekker.

De PvdD is qua doelstelling een exemplarisch voorbeeld van een zogenaamde one-issue partij. Maar Thieme ziet dit wat genuanceerder. ,,Weliswaar hebben we het dierenwelzijn wel als hoofdthema in ons programma opgenomen, maar we realiseren ons wel degelijk dat we ook over andere onderwerpen in de Kamer moeten stemmen. De partij heeft respect voor de allerzwaksten in de samenleving als uitgangspunt. Dat standpunt is terug te vinden op het gebied van het milieu, de WAO of de oorlog.''

Volgens de politicoloog Philip van Praag is er niets mis met een one-issue partij. ,,Het is vrij eenvoudig voor sociale bewegingen om een eigen partij op te richten en een redelijke kans te maken om in de Tweede Kamer te komen. Dat houdt de andere partijen ook scherp'', vindt Van Praag.

Bij de milieuorganisatie Natuur en Milieu denken ze daar beduidend anders over. ,,Wij steunen de gedachte dat dieren en dierenwelzijn in de politiek meer aandacht behoeven, maar vinden niet dat hier een aparte partij voor nodig is'', aldus Wilma Berends van Natuur en Milieu die niets voelt voor een aparte milieupartij. ,,Wij vinden het belangrijk dat politieke partijen het ene belang tegen het andere kunnen afwegen.''

Afgaande op de 700.000 vegetariërs en veganisten in Nederland, gaat de PvdD uit van een kiezerspotentieel van 14 zetels. Thieme spreekt de hoop uit dat veel van deze mensen nu eens zullen overwegen om te kiezen voor een kwalitatief goede zetel. Tegelijkertijd is ze realistisch: ,,Met een paar zetels in de Tweede Kamer kunnen we al heel veel doen. Er is ontstellend veel achterstallig onderhoud te verrichten.''

De door de overheid voor politieke partijen gratis beschikbaar gestelde gratis tv-zendtijd gaat aan de neus van de dierenpartij voorbij. Reden hiervoor is de ongeldigheidsverklaring van de kieslijst voor het district Overijssel. Deze zou niet bijtijds 'in persoon' zijn aangeboden. ,,Een minpuntje voor de democratie'', zo omschrijft Thieme deze gang van zaken.

Mocht de PvdD de Kamer niet halen, dan vindt Thieme het beslist geen verspilde moeite en geld (de borg van 11.500 euro krijg je terug wanneer je minimaal 50.000 stemmen hebt gehaald). ,,We voeren de komende maand campagne. Zodoende brengen we het dierenleed onder de aandacht van een breed publiek en zullen we ervoor zorgen dat lijsttrekkers het niet alleen maar hebben over veiligheid en integratie. Die aandacht hoeft na de verkiezingen niet weg te ebben.''

Philip van Praag ziet nog een ander voordeel. ,,Stel dat de PvdD weliswaar geen zetel haalt, maar toch 30.000 stemmen. Dat zou reden kunnen zijn voor bijvoorbeeld GroenLinks of de PvdA om in het vervolg meer aandacht te besteden aan het onderwerp dierenrechten'', aldus Van Praag.

Lousco Grasman

Naar boven