Uit: Ravage #16 van 19 december 2003

Medisch advies voor illegalen

Zo af en toe komen ook de krakers even langswippen bij Co van Melle, arts voor mensen zonder verblijfspapieren en verzekering. Van Melle houdt samen met z'n assistent 'street medic Mike' elke dinsdagmiddag spreekuur in het kraakpand Houtsma aan de Tweede Kostverlorenkade in Amsterdam.

Ze noemen het de 'Houtsma Kliniek', al vindt Co van Melle (62) het woord 'kliniek' wat overdreven. Hij kreeg de ruimte aangeboden door de krakers van het bedrijfsgebouw. Mike (25), z'n assistent, is aan komen waaien. Ze leven van de wind. Op de tafel bevindt zich een spaarpot waarin de patiënten een vrijwillige bijdrage kunnen achterlaten.

Samantha is deze middag een van de bezoekers. De Amerikaanse vernam van de alternatieve kliniek via een flyer. Omdat ze gehandicapt is, ontvangt ze in Amerika een uitkering. Echter, zodra ze de VS verlaat, heeft ze hier geen recht meer op. Ze is op bezoek bij haar vriendin in Nederland maar heeft bewust geen visum aangevraagd. Dat zou immers betekenen dat haar uitkering geblokkeerd wordt.

Ze is onlangs gevallen en in het gips gezet op de eerste hulp van het OLVG ziekenhuis. Maar de breuk heelt niet vanzelf en zij moet worden geopereerd waarbij een stuk bot moet worden verplaatst. Een dergelijke ingreep is vrij kostbaar. Nu komt ze Van Melle vragen hoe het verder moet, want geld heeft ze niet. Hij informeert bij de Kerkeraad die waarschijnlijk de rekening wél kan betalen.

Verwijzer

Co van Melle ziet zichzelf dan ook meer als een verwijzer dan een dokter. ,,Als het op ingrepen aankomt, stuur ik ze al snel door naar de EHBO. Maar ik kan wel luisteren, mensen geruststellen die bang zijn voor een dokter. De meeste bezoekers durven vanwege hun illegaliteit nauwelijks naar een reguliere huisarts of het ziekenhuis toe.''

De cliënten komen veelal op het spreekuur aan de Tweede Kostverlorenkade terecht via een verwijzing van een kerkelijke instelling. Verder delen Co en Mike frequent flyers uit op strategische plekken. Bezoekers komen van heinde en verre. Zoals Nigel, een jonge uitgeprocedeerde Nigeriaan die na talloze omzwervingen in de Houtsma Kliniek terecht kan. Hij blijkt verschillende medische problemen te hebben, onder andere aan z'n hart.

Van Melle probeert telefonisch de man ergens vooraan op de wachtlijst van de EHBO geplaatst te krijgen. ,,Je moet huilen bij de EHBO'', adviseert hij Nigel. ,,Vertel ze dat je nu last hebt van je hart en niet al maanden geleden.'' Hij weet uit ervaring dat daarmee de kans groter is dat je als illegaal snel en adequaat onderzocht wordt.

Praktiserend

Voordat Van Melle voor illegalen en onverzekerden ging werken, werkte hij bij een toxocologisch laboratorium van de UVA. Hij is nooit huisarts geweest, volgde wel een opleiding tot kinderarts, maar heeft die niet afgemaakt. ,,Ik noem mijzelf dan ook liever praktiserend arts.''

Eind jaren tachtig sloot hij zich als vrijwilliger aan bij de Witte Jas, een groep artsen die kosteloos hulp bood aan mensen die aan de zelfkant van de samenleving staan. Later begon hij een eigen spreekuur in Amsterdam-Noord, voor Turkse gastarbeiders uit naai-ateliers.

,,Eigenlijk doe ik dingen die iedere huisarts kan doen'', zegt Van Melle. ,,Daar is een apart geldpotje voor, beschikbaar gesteld door de overheid. Ook een huisarts kan daarvan illegalen helpen en krijgt het consult zelfs vergoed. Desondanks zien artsen in toenemende mate af van deze gesubsidieerde vorm van hulpverlening.''

Witte illegalen

Van Melle heeft ook de witte illegalen begeleid die begin dit jaar in hongerstaking zijn gegaan voor een verblijfsvergunning omdat ze al vijf jaar of langer in Nederland werken. ,,De autoriteiten sturen hen met een kluitje in het riet'', zegt hij verbolgen. ,,De witte illegalen hebben heel sterk het idee benadeeld te zijn en komen nauwelijks meer van die gedachte af. Ze blijven zo in de slachtofferrol hangen.''

Van Melle vraagt zich af of dat wel zo gezond is. ,,Je kunt ook zeggen: Ik ga nu als echte illegaal leven. Werk zoeken, het zal niet veel zijn, maar de kraakbeweging is er ook nog. De witte illegalen leven tenslotte al hun hele leven met hun gezin onder zware omstandigheden. Dan kunnen ze ook wel in een kraakpand overleven.''

Co en Mike draaien ook spreekuur in de Bijlmer. Het gaat vooral om daklozen uit zwarte gebieden. ,,De daklozen zitten in een volle zaal van 's morgens tien tot 's avonds tien naar de televisie te kijken. Daarvan zijn ook een heleboel mensen niet lekker, ziek. Mijn assistent en ik bezoeken hen op vrijdag.''

Irene Kosman

De Houtsma Kliniek is gevestigd aan de 2e Kostverlorenkade 105 in Amsterdam. Elke dinsdag geopend van 14 tot 16 uur en soms telefonisch bereikbaar via tel. 020 6313051. Bij geen gehoor: 06 18448045.

Naar boven