Uit: Ravage #15 van 21 november 2003

Stop de uitverkoop van Irak

Volgens Naomi Klein moet een beweging die het recht op zelfbeschikking van de Irakezen serieus neemt, niet alleen het einde van de militaire bezetting eisen, maar ook het eind van de economische kolonialisering.

"Haal Haliburton naar huis". "Verbreek de contracten". "Ditch the deals. Rip up the Rules". Een paar ideeën voor slogans die kunnen helpen om de groeiende beweging tegen de bezetting van Irak te verenigen.

Tot dusver draait het anti-oorlogsdebat onder activisten om de vraag of een complete terugtrekking van het leger moet worden geëist, of dat de VS de macht moet overdragen aan de VN. Het belangrijkste wordt daarbij over het hoofd gezien. Zelfs als elke soldaat zich morgen terugtrekt uit Irak en een onafhankelijke regering de macht krijgt, is Irak nog steeds bezet: door de wet die is opgesteld in het belang van een ander land; door buitenlandse bedrijven die de belangrijkste voorzieningen in handen hebben; door een werkloosheid van 70 procent als gevolg van de ontslagen in de publieke sector.

Een beweging die het recht op zelfbeschikking van de Irakezen serieus neemt, moet niet alleen het einde van de militaire bezetting eisen, maar ook het eind van de economische kolonialisering. Dat betekent het terugdraaien van de shocktherapie-hervormingen, door het hoofd van de Coalition Provisional Authority (CPA) Paul Bremer bedrieglijk omschreven als 'reconstructie', en het afzeggen van alle privatiseringscontracten die uit de hervormingen voortvloeien.

Droom

Hoe is zo'n ambitieus doel te bereiken? Heel eenvoudig: door aan te tonen dat de hervormingen van de Amerikaanse gezant Paul Bremer illegaal zijn. Ze zijn duidelijk in strijd met de internationale regels zoals vastgelegd in Den Haag 1907 en de Geneefse Conventie van 1949 (beide ondertekend door de VS), en in strijd met de eigen oorlogsvoorschriften van het Amerikaanse leger.

Volgens de Haagse regels moet een bezettende macht "de wetgeving van dat land resepcteren, tenzij dat absoluut onmogelijk wordt gemaakt". De Iraakse grondwet verbiedt het privatiseren van de voornaamste staatsbezittingen en sluit het bezit van Iraakse bedrijven door buitenlanders uit. De CPA kan onmogelijk aanvoeren dat hen een strobreed in de weg is gelegd bij het gehoor geven aan deze wet. Toch werden ze twee maanden geleden door de CPA unilateraal verworpen.

Op 19 september voerde Bremer de inmiddels beruchte Order 39 in. Daarin werd aangekondigd dat 200 Iraakse staatsbedrijven zullen worden geprivatiseerd en dat buitenlandse bedrijven 100 procent eigenaar van Iraakse banken, mijnen en fabrieken kunnen zijn. Ook is het hen toegestaan om 100 procent van de winst mee het land uit te nemen. The Economist riep de nieuwe regelgeving uit tot de "kapitalistische droom".

Vruchtgebruik

Order 39 is in meerdere opzichten in strijd met de internationale regelgeving. Volgens de Conventie moet de bezettingsmacht worden beschouwd als "uitsluitend adminstratoir en vruchtgebruiker van overheidsgebouwen, onroerend goed, bossen en landgoederen die eigendom zijn van de vijandige staat, die zijn gesitueerd in het bezette land. Het moet het kapitaal van dit bezit beschermen en beheren overeenkomstig de regels van het vruchtgebruik."

Bouvier's Law Dictionary definieert vruchtgebruik als een regeling waarbij de ene partij het recht van gebruik van de opbrengsten van het bezit van de andere heeft, "zonder de essentie te wijzigen". Met andere woorden, als je op iemands huis past, kun je uit de koelkast eten, maar je kunt niet het huis verkopen en verbouwen tot koopappartementen. En dat is precies wat Bremer doet: Hoe kun je openbaar bezit ingrijpender veranderen dan er particulier bezit van te maken?

Voor het geval dit detail de CPA nog niet duidelijk genoeg is, vermeldt de Wet van Landoorlogsvoering van de VS dat "de bezetter niet het recht heeft (non-militaire) eigendommen te verkopen of op ongekwalificeerd gebruik."

Dat is niet ingewikkeld: iets bombarderen geeft je nog niet het recht het te verkopen. Er zijn volop bewijzen dat de CPA goed op de hoogte is van de wetteloosheid van zijn privatiseringsplan. In een uitgelekt memo, geschreven op 26 maart 2003, waarschuwt de Britse minister van Justitie, Lord Goldsmith, Tony Blair dat het "opleggen van ingrijpende economische hervormingen niet zal worden bekrachtigd door het internationaal recht".

Renationalisatie

Tot dusver ontstond de meeste controverse over de reconstructie van Irak rond de verspilling en de corruptie bij het toekennen van contracten. Daarmee wordt de reikwijdte van de schending ernstig tekort gedaan. Zelfs al geschiedde de uitverkoop van Irak met volledige transparantie en per openbaar opbod, dan was het nog illegaal om de simpele reden dat Irak geen bezit is dat Amerika kan verkopen.

Het erkennen van de Brits-Amerikaanse bezettingsmacht door de Veiligheidsraad geeft geen juridische dekking. De VN-resolutie die in mei werd aangenomen riep de bezettingsmacht specifiek op "volledig te voldoen aan de verplichtingen zoals vastgelegd in het internationaal recht, waaronder in het bijzonder de Geneefse conventie van 1949 en de Haagse regels van 1907".

Volgens een groeiend aantal internationale juridische experts houdt dat in dat als de volgende Iraakse regering besluit geen dochteronderneming van Bechtel en Halliburton te willen zijn, zij krachtige juridische gronden heeft voor de renationalisatie van bezit dat dankzij verordeningen van de CPA werd geprivatiseerd.

Judith Blanch, hoofd van energie- en internationale arbitratie voor de grote internationale advocatenkantoor Norton Rose, zegt dat, omdat Bremer's hervormingen direct in strijd zijn met de Iraakse grondwet, deze "internationale wetten schenden en waarschijnlijk niet kunnen worden opgelegd". Blanch stelt dat de CPA "niet de volmacht heeft of in staat is om die privatiseringscontracten te tekenen".

Een soevereine Iraakse regering een heeft dus een "redelijk serieus argument voor renationalisatie zonder compensatie". Voor bedrijven die met dergelijke onteigening te maken krijgen, is "geen juridische remedie".

Opening

De enige uitweg voor de Amerikaanse regering is er zich van te verzekeren dat de volgende regering in Irak allesbehalve soeverein is. Het moet plooibaar genoeg zijn om de illegale wetten van de CPA te bekrachtigen, die dan kunnen worden gevierd als het gelukkige huwelijk tussen vrije mensen en een vrije markt. Als dat gebeurt, is het te laat: de contracten zullen bezegeld worden, de deals gedaan en de bezetting van Irak zal permanent worden.

En daarom moeten alle anti-oorlogskrachten deze snel sluitende opening gebruiken om te eisen dat de volgende Iraakse regering niet gebonden zal zijn aan deze hervormingen. Het is te laat om de oorlog tegen te houden, maar het is niet te laat om de indringers de ontelbare beloningen te ontnemen waar ze deze oorlog oorspronkelijk om begonnen zijn. Het is niet te laat om de contracten af te zeggen en de afspraken te vernietigen.

Naomi Klein

Dit artikel verscheen eerder in The Guardian




Naar boven

 

 






Ravage
Archief
Overzicht 2003
Overzicht #15

..