Now What?.... wat nou!

Now What? is een onderzoek naar de verbeelding van de hoop en fantasie op een betere wereld. De subtitel 'Dreaming a better world in six parts' verwijst naar de opzet van het onderzoek dat verdeeld is in zes delen. Tot en met 14 december zijn de eerste drie delen in Utrecht te zien.

Een man loopt met een aquarium op zijn schouders naar een kale muur van een lege ruimte. Het aquarium wordt gevuld met water. De man haalt adem door een mondstuk en blijft staan als een standbeeld in een galerie. Het is stil, maar langzamerhand hoor je de ademhaling steviger worden.

De mengeling tussen het esthetische beeld en de kracht van het water op het hoofd van de man roept gelijktijdig verschillende reacties op. Op de achtergrond hoor je het geschreeuw van een vrouw. Het blijkt de stem te zijn van Leigh Valentine, een voorgangster van een christelijke gemeente in Amsterdam. Zij gaat maar door met het aanroepen van God en het uitdrijven van kwade geesten bij een van de gemeenteleden.

Hoop

In het eerste deel van Now What? staat hoop centraal, hoop op een betere wereld en toekomst. Religies en politieke bewegingen kunnen niet bestaan zonder hoop, want zonder hoop is er geen toekomst. Maar wat zijn de gevolgen als er niet beantwoord wordt aan de hoop die gegeven wordt?

Met de installatie 'Tuin/Bewegend Landschap' worden planten getoond in containers die normaal gebruikt worden voor het vervoer van planten. Op de containers staan namen van onbekende Europese steden. De planten groeien normaal op droge, schaduwrijke en ontoegankelijke gebieden.

Door deze uitleg in de gids gaat dit werk meer leven en krijgt het een sterke politieke en maatschappelijke lading. Het werk is ontstaan uit de zoektocht naar een betere wereld door migranten en de defensieve reactie van het westen op deze migrantenstroom.

Brandhaarden

In het tweede deel van Now What? wordt de fantasie onderzocht als middel om het verlangen naar verandering in beeld en geluid vorm te geven. Met behulp van de fantasie kun je jezelf aan de huidige neoliberale maatschappij spiegelen.

Tobias Bernstrup verbeeldt in zijn video - die dusdanig gedigitaliseerd is dat het lijkt op een videospel - een overdekt winkelcentrum in Berlijn. De camera neemt je mee en de logo's en reclame-uitingen glijden aan je voorbij. De muziek voert je mee in de beweging maar maakt je ook stil en ongerust.

Het digitaliseren van de werkelijkheid van het winkelcentrum kan worden opgevat als kritiek: de computer zet mensen op afstand van de werkelijkheid en zorgt voor vervreemding. Wellicht wordt de beleving van de werkelijkheid in de toekomst voor een groot deel ervaren door middel van computers.

In de film Branden van Paddy Jolley en Reynold Reynolds steekt een man het bed van een schone slaapster in brand. Zelf vat hij ook vlam, evenals het huis waarin hij zich bevindt. De bewoners van het huis gaan echter door met de dingen waar zij mee bezig zijn: De man leest de krant, slaat hiermee naar de vlammen om zich heen alsof het lastige vliegen zijn, om vervolgens weer in zijn krant te duiken. De hitte hindert hem niet. Hij merkt het op, maar gaat door met zijn gewone leventje.

Is deze film een sprookje die ons vertelt dat de brandhaarden in de wereld die via de tv en krant onze huiskamers binnenkomen ons niets meer doen?

Zoet koekje

Vragen en nog eens vragen. De curatoren en deelnemende kunstenaars hebben een lijst opgesteld van belangrijke denkers van deze tijd. Die werden tijdens een eendaagse openbare performance gebeld met de vraag welke vraag voor de betrokkenheid bij en kennis over deze wereld belangrijk is. Een van de antwoorden was de vraag of de oorlog tegen het terrorisme gewonnen kan worden.

Deze performance is geïnspireerd op het World Question Center van James Lee Byars uit 1969. Byars stelde in zijn tijd dezelfde vraag aan belangrijke denkers en kunstenaars, zoals Simon Vinkenoog en John Cage. Hij was ervan overtuigd dat vragen mensen verder helpen en impulsen geven om verder te onderzoeken. Antwoorden daarentegen verlammen en zetten mensen stil.

Klopt dit wel? Naar mijn idee is dat afhankelijk van de vraag, het antwoord en hoe mensen reageren op vragen en antwoorden. Een wedervraag kan je onzeker maken, want je hoopt was gevestigd op het antwoord van de ander. Is een antwoord waar? Is degene die de vraag beantwoordt capabel genoeg om de vraag te beantwoorden? Of slikken we het antwoord als een zoet koekje en zijn we gerustgesteld door het antwoord dat we ontvangen hebben?

Het vierde deel van Now What? bestaat uit gesprekken tussen kunstenaars, historici en wetenschappers over de droom van een betere wereld. Deel 5 zal is een krant welke over geheel Europa bij culturele instanties verspreid zal worden en het laatste deel is een boek met teksten van kunstenaars dat in april 2004 verschijnt.

Jan Kees Helms

Now What? Tot en met 14 december op diverse lokaties in Utrecht. Woensdag t/m zondag van 13 tot 17 uur. Passe partout incl. gids met teksten over de kunstenaars: 3 euro. Organisatie: BAK, Lange Nieuwstraat 4, Utrecht. Website: www.bak-utrecht.nl

Naar boven