Uit: Ravage #14 van 31 oktober 2003

Domper voor gentechindustrie

Een Britse overheidsstudie waarin de teelt van gangbare, chemische onkruidbestrijding werd vergeleken met de teelt van herbicide-resistente, gemanipuleerde planten viel uit in het nadeel van het gentechgewas. Een steun in de rug van tegenstanders van gentechnologie.

"Die Luddieten en eco-terroristen houden wetenschappelijke vooruitgang tegen met hun verzet tegen genetisch gemodificeerde gewassen." Dit soort uitspraken komen we met regelmaat tegen bij voorstanders van de omstreden genetische manipulatie techniek.

Voorstanders zullen even hebben moeten slikken nadat onlangs in Engeland het resultaat bekend werd gemaakt van een drie jaar durende overheidsstudie naar de milieueffecten van genetisch gemanipuleerde koolzaad, suikerbiet en maïs. Een vergelijking tussen de teelt van gangbare, chemische onkruidbestrijding en de teelt van herbicide-resistente, gemanipuleerde planten viel uit in het nadeel van de gentech-industrie.

Bij de gemanipuleerde planten is het mogelijk om de bestrijdingsmiddelen in een later stadium te spuiten dan bij niet gemanipuleerde planten. Het effect hiervan is echter dat dit ten koste gaat van meer onkruid en insecten die een nuttige rol vervullen in het late gedeelte van de teelt, zowel wat betreft ziektebestrijding als biodiversiteit.

Alleen de gemanipuleerde maïs zou milieuvoordeel bieden, maar de geldigheid van die proeven wordt door de onderzoekers zelf in twijfel getrokken. Dat is goed nieuws voor iedereen die al twijfels had over toepassing van genetisch gemanipuleerde organismen (ggo's) in de vrije natuur.

Verbod

Wat door tegenstanders al jaren wordt gesteld, wordt met deze studie bevestigd. "Het lijkt erop dat de industrie tegen ons heeft gelogen", was de pittige reactie van Europees Commissaris Wallstrom van milieu. De gentechindustrie heeft immers jarenlang geroepen dat ggo's milieuvoordeel bieden.

Feitelijk zouden de resultaten van de studie moeten leiden tot een verbod van de teelt van ggo-koolzaad en suikerbiet, maar of dat ook gaat gebeuren is op dit moment nog niet geheel duidelijk. In ieder geval zijn de resultaten een prettige steun in de rug van de Europese Unie in verband met de WTO-klacht die de VS heeft aangespannen over het ggo-beleid van de EU.

Nu valt immers hard te maken dat herbicide resistente ggo's grotere schade aan het milieu veroorzaken. Bovendien hebben de resultaten van de studie er mede toe geleid dat een ander voorstel, de aanwezigheid van ggo's in zaai- en pootgoed, nu veel kritischer bekeken gaat worden.

De gentechlobby doet er inmiddels alles aan om de schade te beperken: "Dit zegt niets over gentech als zodanig, er is eigenlijk alleen een vergelijking gemaakt van de effecten van de verschillende herbiciden. Deze toont aan dat de herbiciden bij ggo's effectiever zijn omdat ze meer onkruid vernietigen. Het gaat er in de landbouw toch niet om om zoveel mogelijk onkruid in het veld te hebben?" Sommigen gaan zelfs geheel voorbij aan de uitkomsten van het onderzoek en stellen dat, nu er grondig onderzoek is gedaan, ze "verder kunnen met de introductie van ggo's".

Het lijkt er echter niet op dat dit zomaar zal gebeuren. De regering Blair is door de uitkomsten redelijk in verlegenheid gebracht. Blair heeft zich de afgelopen jaren ontpopt als een hartstochtelijk pleitbezorger van ggo's, tegen de zin van een overweldigende meerderheid van de Britse bevolking.

De Britse regering kan het zich nu niet veroorloven om gewoon door te gaan met het pushen van ggo's en heeft besloten een beslissing over toelating uit te stellen tot na de verkiezingen van volgend jaar. Voor de goede verstaander betekent dit natuurlijk: "we willen ggo's toestaan maar als we dat voor de verkiezingen zeggen kan dat onze herverkiezing ernstig in gevaar brengen".

Beperkt

Is deze studie nu de nekslag voor ggo's in de EU? Dat zou mooi zijn, maar dat valt niet te verwachten. Voor- en tegenstanders zijn het over één ding wel eens: De studie was te beperkt van opzet. Er is alleen gekeken naar herbicide-resistente gewassen en daarmee is dus niets gezegd over andere soorten ggo's, zoals de insectresistente Bt-gewassen.

Onder andere door Greenpeace wordt gewezen op het feit dat er in de studie geen vergelijking is gemaakt met de biologische landbouw. Er is niet gekeken naar andere milieuaspecten zoals de effecten op het bodemleven en helemaal niet naar aspecten als uitkruising.

Die kritiek is weliswaar terecht maar het blijft prettig nieuws dat de herbicide-resistente ggo's zelfs de vergelijking met de gangbare chemische landbouw niet doorstaan. Men kan zich wel afvragen of die proeven echt nodig waren om dat aan te tonen. De ervaring in Canada laat al jaren zien wat voor ramp de herbicide resistente koolzaad aanricht. Koolzaad waarin door uitkruising verschillende herbicide resistenties zijn terechtgekomen, hebben geleid tot een superonkruid met ernstige problemen in de bestrijding ervan.

Ggo-maïs heeft door uitkruising tot serieuze besmetting in Mexico geleid evenals de Bt-katoen dat in India lijkt te doen. Wat betreft de effecten van herbicide resistente gewassen is Argentinië waarschijnlijk het beste voorbeeld wat betreft dramatische effecten.

Wytze de Lange

Naar boven