Uit: Ravage #13 van 10 oktober 2003

Jachtseizoen op dierenbevrijders geopend?

Kamer: Dierenactivist is terrorist

Sinds de moord op Fortuyn wordt het radicale dierenactivisme in toenemende mate vereenzelvigd met een fundamentalistische strijd. Politiek Den Haag is het zat en eist daadkracht van justitie. De aanpak zou eenvoudiger worden indien de activisten het label 'terrorist' krijgen opgeplakt. Dierenorganisaties houden hun hart vast.

Na afloop van de commissievergadering gaven Wien van den Brink (LPF), Gertjan Oplaat (VVD) en Arie van den Brand (GroenLinks) elkaar een schouderklopje. Ze hadden iets te vieren, als boerenjongens onder elkaar. Want alle fracties drongen er die middag eendrachtig bij minister Donner van Justitie op aan haast te maken met de aanpak van het 'terroristisch dierenactivisme'.

Hein Donner moest met de billen bloot. Van diverse kanten komt forse kritiek op het falen van justitie inzake de opsporing van radicale dierenactivisten. Sinds 1999 heeft de geheime dienst AIVD 357 incidenten geregistreerd waarvan er in elk geval 318 rechtstreeks in verband worden gebracht met dierenactivisme. Geen enkel incident is opgelost.

De aard van de incidenten loopt nogal uiteen; van het bekladden van objecten, het loslaten van nertsen, het bezetten van bedrijven tot aan het in brand steken van wagens en bedrijven en het intimideren van personen toe. De laatste tijd kunnen de radicale dierenvrienden in elk geval rekenen op een verhoogde aandacht van media en politiek.

Afgrijzen

Er worden tegenwoordig zelfs speciale commissievergaderingen aan het onderwerp dierenactivisme gewijd. Zoals op 1 oktober waar vertegenwoordigers van de fracties hun afgrijzen uitten over de ogenschijnlijke vrijheid die dierenactivisten genieten in dit land. De recente brandstichting van een slachterij in Breukelen en de 'overval' op klaarlichte dag bij een pelsdierfokker in Putten vormden de directe aanleiding voor het debat.

De Tweede Kamer kan moeilijk verkroppen dat zo lang niets is gedaan tegen de ,,terreur'' die dierenactivisten hebben uitgeoefend, met name tegen boeren. GroenLinks-kamerlid Van den Brand, zelf afkomstig uit het boerenmilieu, toonde zich diep geschokt dat ,,lieden die zich zogenaamd iets van dierenleed aantrekken'' in staat zijn tot deze daden.

Nog niet eerder distantieerde een GroenLinks-kamerlid zich zo duidelijk van het werk van activisten. ,,Het wordt mij als boerenventje koud om het hart om te horen dat zij mensenlevens hebben bedreigd en zelfs kinderen van boeren niet hebben ontzien. Ik ben tegen het houden van pelsdieren, maar de misdaden van dierenactivisten vind ik stuitend. Het is een bedreiging van de rechtsstaat'', aldus Van den Brand.

Oud-rechter Wolfsen (PvdA) vroeg de minister hoe het ,,in vredesnaam mogelijk is dat er nog nooit een zaak is opgelost.'' ,,Ja, wat zijn uw obstakels om in te grijpen?'', vulde Van den Brand (GroenLinks) hem aan. ,,Zijn uw armpjes soms te kort?'', schamperde Van den Brink. De onorthodoxe LPF-er riep al eerder minister Donner op ,,niet langer te kakelen maar eindelijk eens eieren te gaan leggen.''

Sympathie

Volgens minister Donner had de houding van politie en justitie in het verleden te maken met de sympathie die de activisten genoten. ,,De wijze waarop we als geïndustrialiseerde maatschappij omgaan met onze dieren is zeer omstreden, laten we dat niet vergeten'', aldus Donner.

Veelal werd na een gewelddadige actie niet eens sporenonderzoek gedaan. Dit tot ongenoegen van menig nertsenfokker en slachter. Donner gaf ook toe dat de Haagse politiek te weinig oog heeft gehad voor de menselijke drama's die de activisten hadden veroorzaakt.

Tegelijk moest de bewindsman erkennen dat de activisten tot nu toe slimmer zijn geweest dan de sterke arm. Als het aan hem ligt niet lang meer. Sinds enkele maanden doet de nationale recherche in opdracht van de minister onderzoek naar dierenactivisten. Na het moslimfundamentalisme is het de belangrijkste onderzoekstaak die het opsporingsapparaat heeft, meldde Donner.

Volgens de minister moet alles op alles worden gezet om het dierenactivisme de kop in te drukken. ,,Als we dit toelaten, is dat een uitnodiging aan iedereen die zijn zin wil doordrijven om z'n eigen privéoorlogje te beginnen.'' Met name de anarchistische structuur baarde hem zorgen. ,,De activisten lappen de regels van onze rechtsstaat aan hun laars, infiltratie is nagenoeg onmogelijk.'' Naar nu de nationale recherche zich ermee bezighoudt, kunnen volgens Donner ,,patronen worden ontrafeld.''

Terroristen

Voorafgaande deze commissievergadering bleken verschillende politici er aardig in te zijn geslaagd het vuurtje flink aan te wakkeren. Nog voordat de bijeenkomst plaatsgevonden had, meldde het ANP dat een kamermeerderheid voornemens was dierenactivisten als terroristen op te sporen en te vervolgen.

,,Justitie hoeft dan niet meer af te wachten tot deze mensen toeslaan, maar ze kan preventief optreden. Ook kan de hele groep worden aangepakt'', aldus Annie Schreijer-Pierik (CDA) in het Reformatorisch Dagblad. Volgens het CDA is artikel 388 van de nieuwe terrorismewet prima van toepassing op de preventieve aanpak van dierenactivisten.

Ze denkt ook aan het optreden van de woordvoerder van het Dierenbevrijdingsfront in diverse tv-programma's. ,,Erik de Gier zegt openlijk dat hij en zijn maten boven de wet staan. Ik krijg daar de rillingen van. Als het aan mij ligt, pakken ze zo iemand meteen op. Deze mensen hebben heel lang vrij spel gehad en denken nu dat ze alles mogen.''

Niet geheel toevallig heeft Schreijer-Pierik met haar man zelf een bedrijf met intensieve veehouderij, terwijl haar man ook nog eens jaagt. ,,In de periode dat ik in de Kamer kwam, kreeg ik wel eens het gevoel dat ik werd beschouwd als iemand uit het criminele circuit. Dierenactivisten werden daarentegen gezien als milieubeschermers.''

De poging van een kamermeerderheid van CDA, VVD en LPF om dierenactivisme tot terrorisme te bestempelen, stuitte bij minister Donner op bezwaren. Van terrorisme is volgens hem sprake als de acties zich richten op mensen die niet direct betrokken zijn bij het doel dat men nastreeft. Dierenactivisten richten zich op ondernemers in de sector.

,,Het is geen normale criminaliteit en ik zie terdege de risico's ervan in vanwege de fundamentalistische aspecten'', zo meende Donner. Toch sluit Donner niet uit dat bij de behandeling van de nieuwe wetgeving die de bestrijding van terrorisme gemakkelijker moet maken, deze kwestie wordt meegenomen. De eerstvolgende kamerbijeenkomst over dit onderwerp vindt plaats op 3 november.

Hetze

,,De dierenactivisten bedreigen nertsenfokkers en steken hun huizen in brand'', meldt de presentatrice van het tv-programma NOVA. Onderwijl wordt de kijker geconfronteerd met brandende vrachtwagens toebehorend tot de vleesverwerkende industrie. Bij mijn weten is er in Nederland door dierenactivisten nog nooit een woonhuis in brand gestoken.

De aandacht voor het radicale dierenactivisme in de media kenmerkt zich vooral door een korte golfbeweging. Maandenlang is het stil, totdat een of ander medium weer eens flink uithaalt waarna collega-journalisten, veelal bij gebrek aan ideeën, niet achter willen blijven. Kennelijk uit angst iets cruciaals mis te zullen lopen.

Zo berichtte het Agrarisch Dagblad begin augustus dat de Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV) de ruim honderd slachterijen in dit land had gewaarschuwd voor aanslagen. In tegenstelling tot een doorsnee aanslag kon dit bericht rekenen op veel aandacht in de media. De COV kon of wilde overigens niet aangeven waarop de waarschuwing was gebaseerd.

Van de vele hetzerige publicaties van de laatste tijd springt het artikel 'Beesten van mensen', afgedrukt in Elsevier (28 juni 03), er bovenuit. Ook hier wordt Van der Graaf, de moordenaar van Fortuyn, als voornaamste oppenent van de radicale dierenwereld naar voren gehaald. "Nederland wordt geplaagd door een nieuwe vorm van terrorisme, namelijk doorgedraaide dierenliefhebbers. Dat er door deze aanslagen slechts één dode is gevallen (Fortuyn) is toeval", schrijft het weekblad.

Daling

Is het dan zo uit de hand gelopen, zoals diverse media en politici ons doen geloven? Een blik op de statistieken maakt duidelijk dat het met het aantal gewelddadige incidenten de laatste tijd eigenlijk wel meevalt. Het aantal brandstichtingen bij vleesverwerkende bedrijven is de laatste twee jaar aanzienlijk gedaald ten opzichte van de periode 1998-2001. Dat geldt ook voor het loslaten van nertsen in dit land.

Dit jaar is er, voor zover bekend, enkel brand gesticht bij een slachterij in Breukelen en een medicijnfabrikant in Leiderdorp. Hoe minder aanslagen hoe groter de ophef, kun je concluderen. Maar logisch is het niet. Daarentegen is het aantal meldingen van kleinschalige vernielingen flink toegenomen, alsmede de intimidatiepogingen van personeel dat werkzaam is bij proefdiercentra en hieraan gerelateerde ondernemingen.

Hoewel het uiten van een dreigement op zich een buitensporig pressiemiddel is, met terrorisme heeft het niets van doen. Desalniettemin moet je er ook weer niet al te raar van opkijken indien het als een vorm van terreur wordt gezien. De moord op Fortuyn, alsmede de stroom van dreigementen aan het adres van politici, heeft de tolerantiegrens voor intimidatie en geweld in brede lagen van de bevolking flink doen dalen. Vroeg of laat wordt dit politiek vertaald.

Tijdsgeest

Dat vindt ook politicoloog Anton van der Heijden, gespecialiseerd in het doen en laten van sociale bewegingen. Hij denkt dat de tijdsgeest een belangrijke factor speelt voor het criminaliseren van de dierenbeweging. ,,Maar ook het feit dat Volkert van der Graaf een milieuactivist was heeft daar iets mee te maken. Daar komt bij dat politici tegenwoordig graag scoren met een nieuwe, flinke houding, waarmee het lijkt alsof ze een daad stellen'', zegt hij in De Gelderlander.

Van der Heijden vreest het ergste als de Kamer haar zin krijgt en dierenactivisten als terroristen zullen worden behandeld. ,,Dit leidt alleen maar tot verharding. Daarnaast bestaat het risico dat het Nederlandse overlegmodel, waarbij ook gematigde dierenorganisaties meepraten met de politiek, op de helling gaat. Ook zij krijgen dan een stempel dat ze niet verdienen.''

Om die reden protesteren dierenorganisaties dan ook fel tegen de aanpak van radicale dierenactivisten met een terrorismewet. Bont voor Dieren en de Partij voor de Dieren zijn bang dat alle dierenactivisten door zo'n wet worden gecriminaliseerd.

Voorzitter Thieme van de Partij voor de Dieren waarschuwt voor het 'big brother-effect' en 'stigmatiseren'. ,,Bij terreuracties denk ik aan het naar binnenvliegen van het World Trade Center en niet aan het loslaten van een paar duizend fretten'', aldus Lieke Keller van Bont voor Dieren.

,,De discussie in de Tweede Kamer speelt in op de onderbuikgevoelens, angst, van mensen'', aldus Keller. Volgens de Partij voor de Dieren is er sprake van 'een heksenjacht'. De vereniging Proefdiervrij spreekt over 'een hype'.

Alex van Veen

Nationale recherche

Het onderzoek naar de aanslagen op de vleesverwerkende sector werd aanvankelijk door de regionale politiekorpsen uitgevoerd. In de periode 2001-2002 hield een speciaal bovenregionaal rechercheteam, genaamd Escape, zich bezig met het onderzoek naar de brandstichtingen bij vleesverwerkende bedrijven. Wegens gebrek aan bewijs werd dit team na een jaar opgeheven.

In mei van dit jaar werd het onderzoek overgeheveld naar de nationale recherche en de eenheid terrorismebestrijding van het Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD). De veiligheidsdienst AIVD werkt nauw met deze diensten samen bij het in kaart brengen van de actievoerders.

De nationale recherche bestaat uit de huidige zes kernteams, het Landelijk rechercheteam, de Unit Synthetische Drugs, de Unit Mensensmokkel en de XTC-teams. Het beheer van deze nieuwe organisatie is in handen van het KLPD. De belangrijkste taak van de nationale recherche is de bestrijding van zware en georganiseerde misdaad met een landelijk of internationaal karakter.

Minister Donner maakte onlangs bekend dat tien rechercheurs van de nationale recherche zich bezighouden met de opsporing en het in de gaten houden van dierenactivisten. Als eerste winstpunt noemde hij het verijdelen van enkele acties die dierenactivisten van plan waren uit te voeren tijdens de onlangs gehouden Animal Gathering in Amsterdam.

Naar boven