Uit: Ravage #13 van 10 oktober 2003

Het beloofde land

Een recensent van de The New York Times beschrijft films over illegale immigranten als angstaanjagendste actiefilms. 'In This World', van de Britse regisseur Michael Winterbottom is hiervan een mooi voorbeeld. Maar ook Dirty Pretty Things komt in deze richting.

Met een aantal digitale videocamera's, een script geschreven door Toni Grisoni en een kleine crew ging regisseur Winterbottom op pad met twee jonge Afghaanse vluchtelingen, Jamal Udin Torabi en Enayatullah, die min of meer zichzelf spelen in het semi-documentaire drama.

De twee verlaten een vluchtelingenkamp in Peshawar, Pakistan, om met behulp van mensensmokkelaars via Iran, Turkije, Italië, het beruchte Sangatte vluchtelingenkamp in Noord-Frankrijk naar Londen te reizen. Gedurende deze nachtmerrieachtige helletocht in verstikkende vrachtwagencontainers wordt de kijker met behulp van een voice-over en digitale landkaartjes op de hoogte gehouden waar beide hoofdpersonen zich exact bevinden.

De landschappen tussen Pakistan en Turkije lijken onderling inwisselbaar, bergen, onmetelijke woestijnvlaktes, een ware hel op aarde. De trillende digitale videobeelden geven de film een emotionele kracht waar de kijker zich moeilijk van los kan rukken.

Dat de film, winnaar van de Gouden Beer op het Filmfestival van Berlijn dit jaar, niet zozeer een politiek traktaat over de rechten van asielzoekers is, maar eerder een verdediging van het recht op een menswaardig bestaan, stemt extra tot nadenken. De tragische vondst van 58 dode Chinese immigranten in een vrachtwagencontainer in Dover in juni 2000 was voor regisseur Winterbottom en zijn scenarist een stimulans om de complexe problemen rond illegale immigratie te ontrafelen.

Je kan dan niet om de hypocrisie heen dat illegale immigranten worden onderverdeeld in politieke vluchtelingen en economische migranten. Zo zijn beide hoofdpersonen in de film zowel op de vlucht voor het geweld in Afghanistan, als voor de explosieve situatie van Afghaanse vluchtelingen in Pakistan. Maar zodra ze zich in een Westeuropees land melden worden ze als economisch migrant gezien.

Natuurlijk hebben de families van de jonge mannen het gigantische bedrag voor de mensensmokkelaars niet voor niks voorgeschoten en willen ze meedelen in het gedroomde betere leven in het rijke Westen. Maar of dat beloofde land, Engeland of welk westers land dan ook zo gastvrij is voor deze illegalen is de vraag, want armoede en uitbuiting liggen eerder voor de hand dan het aardse paradijs.

Organen

Dirty Pretty Things van de Britse regisseur Stephen Frears begint waar In This World ophoudt. Deze film gaat over de strijd om het bestaan van illegale immigranten in het beloofde land, Engeland. Het is een chique film die veel minder inleefbaar het lot van illegalen weergeeft dan het rauwe, compromisloze In This World.

De handeling speelt zich in en rond een hotel af waar de illegale Nigeriaanse immigrant Okwe, gespeeld door de briljante Chiwetel Ejiofor, als hotelreceptionist betrokken raakt in de lugubere handel van organen in ruil voor valse papieren.

Het meest geslaagde van deze film is dat de makers een parallel universum hebben gecreëerd van een illegale samenleving met eigen wetten en gebruiken. De overduidelijke metafoor van arme sloebers die hun organen, zoals nieren, verkopen voor valse papieren lijkt eerder een slimme scenariotruc dan waarheidsgetrouw. Toch maakt dit horrorscenario de film tot een spannende politieke film, die daarom meer publiek zal trekken, dan het meesterstukje van Michael Winterbottom.

Ulrik van Tongeren

Dirty Pretty Things draait vanaf 9 oktober in de bioscopen

In This World vanaf 16 oktober

Naar boven