25 juni 2012

Het huidige linkse levensgevoel is door gevestigde belangen onafscheidelijk geworden van het populisme.

door Ron Kretzschmar

Programma's van politieke partijen, van zowel links als rechts, zijn ideologisch nauwelijks van elkaar te onderscheiden. Alleen op procenten is er verschil, schrijft socioloog Willem Schinkel in zijn boek De Nieuwe Democratie (2012). Politiek in ons land zou je hooguit nog probleemmanagement kunnen noemen. Principiële tegenstellingen worden 'democratisch' verdoezeld of 'gedepolitiseerd' tot 'deelproblemen', waarna er een manager op wordt losgelaten. Met populisme tot gevolg. Het Nederlandse politieke bestel ruikt naar rottend vlees, beweert Schinkel dan ook.

Het is duidelijk dat de oude politiek van het midden, met haar tactiek van 'verdeel en heers' om de bestuurlijke macht, kraakt in haar voegen. Vooral de PvdA en het CDA hebben er electoraal last van. Niet alleen vanwege hun banencarrousel voor hoger opgeleide partijtijgers, ook de zelfverrijking in de publieke sector wordt ze aangerekend.

Bert Brussen van weblog GeenStijl schrijft in de Volkskrant dat de elite vooral oog heeft voor haar eigen positie en denkt dat de 'PVV en SP splinterpartijen zouden zijn gebleven als de sociaaleconomische elite niet aan het graaien was geslagen'. Zijn pijlen richt hij daarbij geregeld op de PvdA, de partij met haar grote linkse geweten.

Morele superioriteit

Wat is er nog over van het linkse ideaal? Het maandblad voor uitkeringsgerechtigden MUG, ontstaan uit het linkse actiewezen, kan als voorbeeld dienen om het linkse levensgevoel en het broertje populisme te onderzoeken. Is het kleine MUG dan verantwoordelijk voor het ontstaan van het populisme? Welnee, dat zou te ver te gaan. Maar de gedachtegang van de redactieleden over de gure rechtse storm die ons land teistert en de angst voor het populisme kan ons meer vertellen over deze fenomenen, die onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden.

In februari verzuchtte redacteur Jos Verdonk bijvoorbeeld in een filosofische overpeinzing: 'Het valt niet mee links te blijven in rechtse tijden. In de jaren '80 was het eenvoudig om jong en links te zijn; iedereen op school was links. Behalve Martin Bosma' [ideoloog van de Partij voor de Vrijheid]. 'Maar nu ís links het establishment'. Te denken geeft een opmerking die daar op volgt: 'Daar komt bij dat ik veel mensen ken die links zijn omdat het voor hen zelf goed uitkomt'.

Hoofdredacteur Joop Lahaise, tevens deelraadpoliticus voor de PvdA en naar eigen zeggen 'onafhankelijk journalist die de macht kritisch volgt', klaagt bijna maandelijks over de rechtse revolte. 'Een anonieme medewerker van de Dienst Werk en Inkomen roept zelfs op tot verzet tegen dit kabinet', schreef hij in maart, en met wie hij het hartstochtelijk eens is. Want zo kan het immers niet langer. Daarnaast draait ook zijn journalistieke hart er geregeld van om.

In december beweerde hij op de opiniewebsite Joop.nl dat het weblog GeenStijl weinig te maken heeft met journalistiek: 'Een clown met een microfoon is geen journalist'. Daarbij verwees hij naar zijn partijgenoot minister Ella Vogelaar (PvdA), hoe onheus zij in 2008 werd bejegend door het pseudojournalistieke internetgajes.

Hoe zat dat ook al weer? Er werd haar een vraag gesteld over een mediastrateeg (PvdA) die zij en haar collega minister Kramer (PvdA) hadden gehuurd voor 187,50 euro per uur om hun politieke boodschap beter over te brengen in de media. Vogelaar ontkende dat ze een spindoctor had en liep toen weg van de interviewer, die haar volgde om te weten te komen of het belastinggeld wel goed besteed werd. Het tafereel wat toen volgde is tenenkrommend. Later verklaarde ze op de radio dat ze 'de interviewer beter met haar handtas had kunnen wegslaan'.

Een clown wegslaan met een handtas? Het is bekend dat politici niet van het televisiescherm zijn af te slaan, zoals Lahaise, zelf communicatieadviseur, moet weten. De andere gasten aan de praattafel worden vooraf beoordeeld, opdat zich onverhoeds geen publicitaire rampen kunnen voordoen in de vorm van geruzie of ordinaire scheldpartijen. Een adviseur neemt de vragen door om 'de baas' zo voordelig mogelijk uit te laten komen. De hoofdredacteur had dus evengoed kunnen beweren dat de dominante cultuur van communicatieadviseurs wel dwingt tot andere journalistieke methoden.

Probleemmanagement en partijbelangen

Populisme wordt eveneens veroorzaakt door de wijze waarop politiek en wetenschap met elkaar verstrengeld zijn geraakt. Wanneer politici beslissingen moeten nemen die gevoelig liggen, besteden ze deze taak uit aan de wetenschap, waardoor politiek verwordt tot probleemmanagement: 'De feiten wijzen nu eenmaal in die richting'. Zoals men al jaren achter de neoliberale computermodellen van de economische wetenschap aanloopt die, in combinatie met deregulering, een economische crisis en grote werkloosheid tot gevolg had.

Bij deze optocht loopt ook de Raad voor Werk en Inkomen in de pas. De Raad, die bestaat uit vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers en gemeenten en werd voorgezeten door Jan van Zijl (PvdA) en Pieter Jan Biesheuvel (CDA), produceerde zo'n 130 rapporten en was betrokken bij ontelbare externe publicaties. Veel van de rapporten die zich richten op de onderkant van de arbeidsmarkt zijn partijdig te noemen waardoor geleidelijk een hardvochtig beleid ingevoerd kon worden, met louter afschrikking als doel. Hoe beschreef het maandblad voor uitkeringsgerechtigden deze ontwikkeling? Afgezien van enkele persberichten van de Raad werd hier geen aandacht aan besteed.

De verslaggeving in MUG over het debâcle van de Noord-Zuidlijn was niet veel beter. In november 2009 en december 2010 werden er wel geteld twee columns aan gewijd. Dat kon niet anders, want MUG is een Amsterdams blad en de landelijke media berichtten dagelijks uitgebreid over de zin en onzin van de metroverbinding. De overschrijding van 1,4 miljard tot 3,1 miljard als gevolg van spelletjes van aannemers die het zwakke openbaar bestuur (VVD, PvdA, CDA en D66) met een kluitje in het riet stuurde, groeide uit tot wereldnieuws. Maar een artikel dat helder uitlegde hoe de zaak in elkaar stak en wat de gevolgen zouden kunnen zijn voor mensen met een uitkering, kwam er niet van. Het bleef bij herkauwen van het nieuws: 'Ja, het is crisis en we moeten bloeden voor de Noord-Zuidlijn'.

Het kan erger. Een oorverdovend zwijgen deed zich voor in 2011 toen de miljoenenstrop met het muziekcentrum [MuzyQ] in stadsdeel Oost bekend werd. Dat zou tot forse bezuinigingen leiden. Een 'bestuurssoap' die een wethouder (PvdA) de kop kostte. Ook de stadsdeelvoorzitter (PvdA)trad af; ze hadden gelogen over de financiële risico's. Later keerden ze doodleuk terug op hun post. In MUG geen woord, laat staan enige uitleg over de gevolgen voor de lezers die behoren tot de economisch zwakkeren. GeenStijl nam daarentegen de journalistieke verantwoordelijkheid en zag kans om geheime documenten van het stadsdeel te bemachtigen om die vervolgens openbaar te maken.

● Meer achtergrond 2012

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Geef je mening:

ron - June 27, 2012 - 07:47 am
Keest, het voorbeeld van MUG was misschien ten overvloede, maar ik probeerde te laten zien hoe dit mechanisme in het groot werkt.

De politieke partijen die na de verkiezingen (waarschijnlijk) verder gaan, hebben de problemen voor een groot deel veroorzaakt. Of zij die kunnen oplossen?

Na de verkiezingen gaan we net als Peter over tot de orde van de dag: zelfgenoegzaam gapen en klagen dat alles blijft zoals het is.

Peter - June 26, 2012 - 10:20 am
Gaap. Wat een suf artikel.

keest - June 25, 2012 - 11:02 pm
Nog een poging dan: je weet denk ik niet goed wat 'links' betekent. Hier heb je het alleen over het sociaaldemocratische partijgebeuren in het parlementaire wereldje.

Hans - June 25, 2012 - 10:28 pm
Heel erg randstedelijk en Amsterdam...

Home