12 september 2012

Na American History X (1998) is Detachment de tweede film van de Britse weerbarstige regisseur Tony Kaye. Met zijn weinig subtiele maar onweerstaanbaar meeslepende comeback film neemt hij het Amerikaanse onderwijssysteem stevig op de korrel.

Ergens in New York begint docent Henry Bathes (Adrian Brody) als invaller aan zijn klus. De man heeft een missie, namelijk zijn leerlingen zien te inspireren. En dat in een tijdsbestek van een paar weken. In eerste instantie moet hij de bullebakken onder controle zien te krijgen, en dan maar hopen dat ze wat willen leren. Orde proberen te houden is tijdrovend, er blijft nauwelijks tijd over voor echt onderwijs. Ze losweken van hun mobiele telefoon is al een hele opgave.

Het klaslokaal als slagveld is een klassiek thema in de Amerikaanse film. Dat begon al in 1955 met Blackboard Jungle. Het is heel herkenbaar, een leraar die voor een klas staat waar bijna niemand, op een enkele uitzondering na, iets van wil leren. Adrien Brody als Henry is briljant in zijn rol als nobele docent, bijna een heilige. Toch heeft zijn personage een dubbelzinnige lading, want diens compassie kent grenzen. Wanneer er teveel van hem wordt gevraagd, trekt hij zich terug en neemt afstand. Is dat soms zijn manier om te overleven in de jungle van het onderwijs?

De locatie waar Henry werkt is niet eens een echte achterstandsschool en voorzien van allerlei professionele middelen. Alleen jammer dat de leraren totaal overwerkt zijn en dat het schoolhoofd vooral hard is. Het gegeven dat er tijdens een ouderavond geen enkele ouder komt opdagen, levert een fraaie scène op. Dat is meteen de crux van de film: de onverschilligheid van de ouders en de leerlingen maken de taak van de onderwijzers immens moeilijk. Het lijkt erop alsof de leerkrachten de strijd allang opgegeven hebben.

Kaye is bepaald niet vies van melodrama. In één van de sterkste scènes stort een onderwijsmentor mentaal in elkaar nadat ze van een leerlinge te horen heeft gekregen dat die niet geïnteresseerd is in onderwijs maar model wil worden. De aanleiding voor deze ineenstorting lijkt wat overdreven, maar wordt dermate overtuigend geacteerd door Lucy Liu dat haar woede geloofwaardig over komt. Ze haat de onverschilligheid van het meisje, het vreet aan de kern van de samenleving.

De regisseur zet zijn betoog kracht bij door middel van animatie, droomscènes en getuigenissen van echte leraren. In interviews heeft Kaye aangegeven dat Detachment geen film is over het onderwijssysteem, maar een metaforische visie op de rokende puinhoop van de Amerikaanse samenleving. Ondanks de soms karikaturale en melodramatische wijze waarmee de film emoties weet op te roepen, intrigeert deze visie. De film is een woeste aanklacht, maar op de een of andere manier weet Kaye toch de essentie van het probleem aan te kaarten. Dat is knap.

Er zijn de afgelopen jaren indringende documentaires gemaakt over de erbarmelijke staat van het Amerikaanse onderwijs. Waiting for Superman van Davis Guggenheim (2010) is daarvan een van de beteren. In die documentaire wordt de hoopvolle suggestie aangedragen dat de ouders het heft in eigen hand moeten nemen. Kaye echter biedt ons geen hoop. Detachment heeft een pessimistische boodschap die griezelig dicht tegen de dagelijkse realiteit aanschuurt. Kaye toont ons enkel dat een idealistische leerkracht voor korte tijd toch enig verschil kan maken.

Ulrik van Tongeren

Detachment (Wild Bunch, 2011), vanaf 13 september in de bioscoop.

- Deel deze filmrecensie op FB en Twitter.



● Meer filmrecensies uit 2012

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Geef je mening:

Groeneveld - September 16, 2012 - 01:27 pm
....

detachment .. semi-detached ....

The Million-Pound-Semi-Detached ....

Haven't we come a long way .. From newly-weds in our bed-sitter flat? .. We skimped and scraped every penny .. For a down payment on our semi-detached. .. New towns for all the young hopefuls, .. A garden suburb with mortgage attached, .. Oh, look at us now, sale all agreed, now it's time to exchange the contracts .. With the people who sold us a million-pound semi. ....

Straight out of national service, .. Demob suits and short back and sides, .. And saw the bomb sites turned air-raid shelters, .. Where their families lived all of their lives. .. Then the nation built them a utopia, .. With pebbledash on the outside, oh, .. Look at them now, they've come a long way, they are affluent and bursting with pride. .. Soon we'll be sitting inside that million-pound semi-detached, .. Detached, in our million-pound semi-detached. .. Looking back at the past of this million-pound semi. ....

Two up two down, a back garden, that was the dream,
Two children, a cat and a dog, that was the scheme. .. Then the children both grew up and got married and moved out of home, .. Then we were strangers again, together alone. .. Look at us now, what are we like, .. Sitting alone in our million-pound semi-detached? ....

They're all taking early retirement, the sum total of all of their lives. .. Now the country is fat with inflation, immigration has helped us survive. .. Once an Englishman's home was his castle, .. Now it's a freehold investment to buy, oh, .. Look at us now, our debts are all paid, and the Empire has really struck .. back. .. We're the proud owners of a one-million-pound semi-detached, .. So detached in our million-pound semi-detached. .. A new generation is buying and starting anew, .. And learning by all their mistakes the way people do. .. Like all the young hopefuls we're buying the future from you, .. We hope that one day we'll understand what you've both been through. .. Look at us now, what are we like, .. Sitting alone, in our million-pound semi-detached? .. Look at us now, what are we like, .. Sitting alone, in our million-pound semi-detached? ....

....

Home