4 augustus 2012

Slowakije is het arme deel van het vroegere Tsjecho-Slowakije. Maar ook daar slaat de moderne tijd toe. De vermolmde maatschappijstructuren moeten plaats maken voor iets nieuws. Het katholieke Slowakije worstelt met de nieuwe tijd, de jonge mensen richten hun blik op het welvarende Westen. De oudere generaties blijven hangen in hun tradities en religie, daar ligt het generatieconflict in besloten.

De Slowaakse film Dom (Huis) belicht de generatiekloof tussen vader en dochter. Imrich (Miroslav Krobot) bouwt een huis voor zijn jongste dochter Eva (Judith Bárdos). De springerige Eva staat voor haar eindexamen en wil de wijde wereld in, als au pair aan de slag in Londen. Vader bouwt het huis om haar zo onder controle te kunnen houden. De oudste dochter is eerder al het ouderlijk huis ontvlucht en met een nietsnut getrouwd.

Het fascinerende speelfilmdebuut van regisseuze Zuzana Liová zit vol metaforen over veranderende tijden. De grimmige en enigszins tirannieke vader wil toch het beste voor zijn dochter. Die heeft echter andere plannen, is uitgekeken op het troosteloze dorp waar ze is opgegroeid. Met stiekeme baantjes en een affaire met een oudere man probeert Eva te ontsnappen aan de kleinburgerlijkheid.

Dom is een tragikomisch familiedrama, maar vertelt ook over de veranderingen die plaatsvinden in Oost-Europa. Met het wegvallen van de grenzen willen jonge Oost-Europeanen een beter leven voor zichzelf, het liefst in West-Europa. Vader Imrich staat symbool voor de ouderen die wanhopig vasthouden aan het verleden. Omdat ze geen grip krijgen op het nieuwe, op een mogelijk onzekere toekomst.

Liová heeft een subtiele film gemaakt die ingetogen de familieverhoudingen toont. Wat in aanleg een eendimensionaal drama had kunnen zijn, is door het slim opgebouwde scenario een verrassend gelaagde vertelling geworden. Met name doordat niet alles wordt uitgelegd; er wordt veel meer gesuggereerd dan getoond. Dat past ook goed bij de onbeholpen wijze waarop de personages met elkaar omgaan. Ze kunnen niet werkelijk verwoorden wat hen dwars zit.

Toch is de stormachtige band tussen vader en dochter onmiskenbaar en overtuigend verbeeld. Bárdos en Krobot acteren ingehouden en subtiel dit pijnlijke generatieconflict, zonder in loos melodrama te vervallen. Dat is knap. Slowaakse en Tsjechische films bevatten meestal de typische humor uit die contreien. Dat maakt de films, hoe zwaar de thematiek ook zijn kan, aangenaam lichtvoetig. Dom zit vol zwarte humor die het drama verteerbaar maakt.

Eigenlijk zou er een vervolg op Dom moeten komen, de film maakt nieuwsgierig naar het lot van Eva in het westen. Ja, het gras lijkt elders groener. Maar zal Eva kunnen aarden in de bikkelharde materialistische westerse samenleving? Zou ze niet beter thuis kunnen blijven om mee te werken aan de noodzakelijke vernieuwing van het vermolmde Oost-Europa? Dom roept prangende vragen op.

Ulrik van Tongeren

Dom (Contact Film, 2012), nu in de bioscoop.

- Deel deze filmrecensie op FB en Twitter.


● Meer filmrecensies uit 2012

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Geef je mening:

Home