14 december 2011

Keer terug naar de tijd van de Koude Oorlog met Tinker Tailor Soldier Spy. Een bijna nostalgische blik op een periode vol paranoia en angst, een spannende en labyrintische ontrafeling van verraad in de top van de Britse geheime dienst.

Het vallen van De Muur en het einde van de Koude Oorlog betekenden een grote klap voor de spionagefilm. Filmmakers waren hun belangrijkste vijand zomaar kwijt. De angst voor de Russen was een ideale voedingsbodem voor spannende verhalen vol paranoia en angst. In de James Bond-serie en vergelijkbare films suddert de spionage nog even door, maar echte volbloed spionagefilms zijn zeldzaam geworden.

Zich afspelend in 1973 biedt Tinker, Tailor, Soldier, Spy, de verfilming van het gelijknamige boek van John le Carré uit 1974, een bijna nostalgische terugblik op die bewogen tijd. De veelbelovende Zweedse regisseur Tomas Alfredson (Let the right one in, 2008) heeft een groots opgezette Europese coproductie van deze klassieke spionageroman gemaakt. In 1979 maakte de BBC al een 7-delige tv-serie van het boek, met de geniale Britse karakteracteur Alec Guinness in de hoofdrol als George Smiley.

Met de nieuwe verfilming hebben de makers het boek ingrijpend moeten condenseren om de handeling in ongeveer twee uur te persen. De rode draad van het verhaal is de wijze waarop de ontslagen spion George Smiley de identiteit van een mol (dubbelspion) in de top van de Britse geheime dienst moet zien aan te nemen. Het condenseren heeft evenzeer een ingewikkeld en labyrintisch plot opgeleverd, waarbij de kijker nauwgezet uit de enorme opeenstapeling van details enige essentie moet zien te ontwarren.

Soms lijkt het erop alsof de regisseur meer geïnteresseerd is in het weergeven van de grimmige atmosfeer van paranoia en verraad, dan in de gecompliceerde machinaties van de plot. De beklemmende ruimtes waarin het drama zich afspeelt, geven het geheel een overweldigend claustrofobisch gevoel. En het eindeloos bezig zijn met onbegrijpelijke complotten en intriges tot in de eeuwigheid zorgen voor een tergend gevoel van malaise.

Het grauwe bruin-grijze kleurenpalet maakt van Londen bijna een Oost-Europees land. Het uitgelezen gezelschap van uitnemende Britse acteurs zorgt ervoor dat elke rol genuanceerd voor het voetlicht komt. Soms verdwaalt de toeschouwer in de plot, de climax van de film heeft eigenlijk te weinig punch. Desondanks is het voor een spionagefilm een uiterst pakkende en subtiele ontleding van verraad en intriges. Tinker Tailor Soldier Spy past met het gevoel van malaise en paranoia ideaal in deze onzekere tijd, waar we overgeleverd zijn aan bankiers en politici die schijnbaar niet het beste met ons voor lijken te hebben.

De rol van George Smiley wordt gespeeld door de Britse acteur Gary Oldman. De grote vraag is of Oldman in de buurt kan komen van de grootse Alec Guinness in 1979. George Smiley is een cynische en in zich zelf gekeerde raadselachtige man. Guinness speelde hem gortdroog met een ingetogen pathos, voor die tijd een opmerkelijke en onvergetelijke vertolking. Oldman speelt de rol nog meer ingetogen, hij maakt van Smiley een ondoorgrondelijke sfinx, met een iets scherpere ondertoon. De vertolkingen van beide acteurs liggen dicht bij elkaar.

Ulrik van Tongeren

Tinker Tailor Soldier Spy (Entertainment One Benelux, 2011), vanaf 15 december in de bioscoop.

● Meer filmrecensies

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Geef je mening:

Dell - January 21, 2012 - 01:53 pm
Your anwesr shows real intelligence.

Home