10 oktober 2011

De kat van Melatti is qua vormgeving en spel mooi en grandioos. Theater
Lakon speelt met de Indonesische wajang, poppenspel, toneeltechnieken en
voordrachtkunst.

door Martin Broek

Afgeladen vol zat het Amstelveens Poppentheater tijdens de première begin oktober. Kinderen vanaf drie tot een jaar of tien met ouders, opa's en oma's. In het tv-tijdperk kwamen ze af op een vorm van verhalen vertellen die ouder is dan de oudste beeldschermen. Die middag speelde De kat van Melatti, een verhaal over water, verteld door Jet Smeets en Ista Putranto van Theater Lakon.

Al eerder zag ik Oom Gong van hetzelfde gezelschap. Het was een voorstelling die me verbaasde omdat de grens tussen poppen en spelers, tussen echt en onecht, geheel vervaagde. Theater Lakon speelt met de Indonesische wajang (maskerspel), poppenspel, toneeltechnieken en voordrachtkunst. De kat van Melatti is gemaakt in Nederland, al is de muziek afkomstig uit Indonesië. Het stuk ademt de uitwisseling tussen Indonesië en Nederland.

De voorstelling vertelt het verhaal van een 8-jarig meisje dat sinds een tsunami ziek in bed ligt en steeds zieker wordt. Ze woont bij haar oma, die ze tijdens diezelfde tsunami redde, in een traditioneel huisje aan het water. Melatti wordt steeds overvallen door angstdromen waarin de tsunami terugkeert: vissen zweven over het podium en achter de twee grootbeeld wajangschermen, beelden verschuiven en verkleuren van hel licht tot diepblauw en de muziek bereikt zijn hoogtepunt in koortsachtig gitaarspel.

Melatti's ouders werken in de stad bij een flessenfabriek. Ze bellen af en toe om te vragen hoe het met hun dochter gaat. Dat leidt iedere keer weer tot een moeizaam gebruik van het mobieltje. Het is een van de terugkerende grappen die tot gelach vanuit de zaal leidde. Oma doet het huishouden en geeft Melatti toverwater uit een bron die ouder is dan zijzelf. De bron blijkt aan het eind van het verhaal vervuild te zijn door de flessenfabriek. Het is de kat die dit uitvindt tijdens een fraai vormgegeven zoektocht, en die daar met recht bijzonder trots op is.

Het stuk doet me denken aan de manier waarop Indonesische activisten naar dorpen trekken om de bevolking uit te leggen waar de oorzaken van een probleem gezocht moeten worden. Een verschijnsel dat met een mooi Indonesisch woord advokasi wordt genoemd. Ik herinner me een betoog van een Indonesische vrouw over de vervuiling door een papierfabriek die zijn afvalwater loosde in de rivier en financiering ervan door Westerse overheden. Mensen in de wijde omgeving werden ziek van de chemicaliën. Er was nauwelijks een woord dat ik van haar verhaal verstond, maar ik werd meegesleept door haar voordrachtskunst waar woorden, klank en mimiek zo'n belangrijke rol in speelden.

Van agitatie is bij De kat van Melatti geen sprake. Het draait vooral om de vertelkunst, om het spel. Maar er is ook een niet opdringerige duidelijke boodschap: water is belangrijk, maar er kan mee gesjoemeld worden. Wat mij betreft wordt het verhaal daarover net iets te gemakkelijk afgerond door de kat die zo trots als een pauw zijn visies op water en over zijn eigen heldendaad vertelt.

De voorstelling mondt daarmee uit in een boodschap aan Nederlandse kinderen in de huiselijke situatie: 'laat de kraan niet lopen' en 'water, wees er zuinig mee'. Deze voorstelling heeft zoveel kracht, diepgang en is zo kunstig verteld dat een iets ingewikkelder en verder-van-mijn-bed slot ook mogelijk zou zijn geweest. Volgens de dramaturg van de voorstelling, Jan Smeets, is dat de taak voor ouders en onderwijzers.

Het poppenspel van Theater Lukon doet meer dan een verhaal vertellen: er wordt gebruik gemaakt van de poëzie van de Indonesische taal. Oma praat nu en dan in het bahasa Indonesia, waardoor je uit Nederland weg kan dromen en wat de voorstelling groter maakt. De zaal reageerde nauwelijks met onbegrip op de voor de meesten onverstaanbare woorden (ze worden terloops vertaald door de kat of Melatti).

Voor me zaten kinderen die steeds opmerkten dat de poppen bewogen werden door mensen en handen: “Ze kunnen er niets van”, hoorde ik ze zeggen. Het grootste deel van de zaal ging wel mee met de overtuigend neergezette karakters en het verhaal. Het werd stil in de zaal bij de onzekerheid over het welzijn van Melatti: dood of levend?

Een zaal vol volwassenen en kinderen die naar een verhaal over schoon drinkwater, een ziek meisje en vervuiling kijken. Menig ngo zou jaloers zijn op zoveel aandacht. Het poppentheater laat hier zijn grote kracht zien. De kat van Melatti is mooi en grandioos qua vormgeving en spel. En, als je iets moois vertelt dan krijg je mensen mee. Of zullen in ieder geval naar je luisteren.

titel: De kat van Melatti

theatergezelschap: Theater Lakon

gezien: Amstelveens poppentheater, 8 oktober

speellijst: http://bit.ly/mZPPYX

spel en poppen: Ista Putranto en Jet Smeets

regie: Trudie Lute

script: i.s.m. Florian Kullberg

muziek: Doni Wijanarko

decor: i.s.m. Dodig Soeseno

dramaturgie: Jan Smeets

● Meer achtergrond

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Geef je mening:

mammeloe - October 11, 2011 - 05:32 pm
geen wajong maar wajangpoppen

Home