21 september 2011

De Bende van Oss

Een belangrijke episode in de Nederlandse misdaadgeschiedenis heeft helaas geen goede film opgeleverd. De Bende van Oss is op de meeste fronten een zwaar teleurstellende rolprent geworden.

Het Nederlandse misdaaddrama De Bende van Oss gaat over de beruchte bende die het Brabantse stadje Oss in de jaren '30 van de vorige eeuw in zijn gewelddadige greep hield. Roof, afpersing en moord waren dagelijkse gang van zaken. De makers hebben hun drama op ware feiten gebaseerd. Ze hebben de tijd gecomprimeerd, de personages zijn fictief, samengesteld uit meerdere bestaande historische figuren.

Regisseurs André van Duren en Paul Jan Nelissen schreven het scenario. Het is een groots opgezette rolprent geworden met veel bekende Nederlandse acteurs. De handeling speelt zich merendeels af rond 1938 in het plaatselijke café gerund door Johanna van Heesch (Sylvia Hoeks). Haar man Ties van Heesch (Matthias Schoenaerts), een crimineel die een gevangenisstraf uitzit, heeft haar in het criminele milieu getrokken.

De kroeg is een verzamelplaats van criminelen geworden. De criminele baas Wim de Kuiper (Marcel Musters) regeert met harde hand. De climax van de vertelling is hoe Johanna probeert te ontsnappen uit dit criminele milieu. Uit het westen wordt de marechaussee op Oss afgestuurd om de orde te handhaven, wat in eerste instantie niet lukt. De film laat zien hoe het wringt tussen de protestantse marechaussee en de plaatselijke katholieke bevolking: de bevolking heeft de kant van de criminelen gekozen. Waarom de bevolking dit deed, wordt in de film niet toegelicht.

Een ander belangrijk geschiedkundig aspect dat onderbelicht blijft, is hoe de onderwereld en de bovenwereld toentertijd verweven waren: de plaatselijke notabelen en de criminelen lagen samen in bed. In een enkele scene komt dit aspect weliswaar aan de orde, maar zeer oppervlakkig. Ook de politieke gevolgen van de kwestie Oss waren destijds groot; het vierde kabinet Colijn viel over deze kwestie. Het hoe en waarom wordt lichtjes aangestipt. Ook de dubieuze rol van de katholieke kerk wordt halfslachtig afgehandeld.

De Bende van Oss is hoofdzakelijk een relatiedrama geworden. De relatie tussen cafébazin Johanna, de criminele baas Wim de Kuiper en een corrupte verzekeringsagent gespeeld door Frank Lammers worden uitvoerig belicht. Gek genoeg is de film als spannende misdaadfilm ook niet geslaagd. Er zit weliswaar geweld in verweven, maar dat doet geen pijn. Vreemd dat zo'n belangrijke historische episode geleid heeft tot een voortkabbelend relatiedrama.

Nochtans waren de ambities van de filmmakers hoog, maar het resultaat valt zwaar tegen. Het is geen meeslepend of spannend drama geworden, te weifelend en voorzichtig vormgegeven. De uitstekende cameraman Piotr Kukla heeft er met zijn palet van uitgebleekte kleuren geen visueel spektakel van gemaakt, de sfeer van de jaren '30 wordt op de een of andere manier niet overtuigend verbeeld.

Waar de film wél mee scoort zijn de acteerprestaties. Sylvia Hoeks, Marcels Musters en Frank Lammers hebben ijzersterke rollen neergezet. De veelbelovende Vlaamse acteur Matthias Schoenaerts maakt grote indruk in zijn rol als psychopathische crimineel. Helaas sneuvelt hij wat al te snel in het verhaal.

Hadden de makers van de Bende van Oss de historische misdaaddrama's van Francesco Rosi maar bestudeerd. Dan hadden ze enig idee gekregen van de briljante mix van feit en fictie, van de banden tussen misdaad, kerk en politiek. Films als Salvatore Guiliano, La mani sulla cità en Cadaveri Eccelenti zijn enkele voorbeelden van zijn geniale misdaadfilms. Feit is dat Nederlandse regisseurs en scenarioschrijvers weinig historisch besef hebben, en zelden verder kijken dan hun eigen wereldje.

Ulrik van Tongeren

De Bende van Oss (Entertainment One), openingsfilm van het Nederlands Film Festival vanaf 29 september in de bioscopen.

● Meer filmrecensies

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Geef je mening:

Oss - September 23, 2011 - 06:16 am
De film is trouwens zeker een bezoekje waard.
Echt een top film!

Oss - September 23, 2011 - 06:13 am
Ossenaren meld je!

Hans - September 23, 2011 - 06:11 am
Persoonlijk, heb ik erg van de film genoten. Een onNederlandse, schitterende film. En Alex, ik heb geen bepaalde belangen bij deze film!

Alex - September 22, 2011 - 04:52 pm
@roeben:

citaat: "krygen we eens een keer een super positieve reaktie op deze website van iemand die bevlogen reageert en dan wordt die persoon prompt in het verdachtenbankje geplaatst.. zo jaag je mensen wel weg van deze site.. "

Weet werkelijk niet waar dit op slaat. Ook deze website is een hangplek voor lieden die het gastenboek misbruiken door een spervuur van infantiele niet ter zake doende meninkjes te uiten, waar ik mij voor schaam. En niet alleen ik. Dát zijn naar mijn bescheiden mening de vervuilers die de bezoekers verjagen, in elk geval uit het gastenboek.

Daarentegen verdenk ik 'Simone' ervan belanghebbende te zijn bij de hierboven besproken film Bende van Oss, daar wijs ik haar en de bezoekers van deze site op. Wat is daar mis mee? Is dat soms niet het doel van een gastenboek? Is Ravage geen kritisch medium meer? Paranoïde? Laat mij niet lachen. Wat heeft dit nu met paranoïa van doen? Maar wellicht heb jij ook bepaalde belangen bij deze film, dat kan natuurlijk.

Alex - September 22, 2011 - 03:27 pm
@film: Ook de kritiek in de NRC van vandaag is genadeloos:

"De klassejustitie en de lijntjes van de notabelen met politiek Den Haag; de rechteloze positie van industriearbeiders; de sympathieën voor de NSB bij een deel van de politiemacht; allemaal zaken die worden aangestipt, maar niet meer dan dat. Bovenal maakt de film de omvang van de misdaadgolf in Oss, die destijds internationaal opzien baarde, niet duidelijk. De bende van Oss bestaat hier vooral uit enigszins kolderieke keuterboeven. Dat had veel harder gemogen."

Alsof Van Tongeren het pseudoniem is van NRC-recensent Peter de Bruijn.

film - September 22, 2011 - 06:11 pm
Ons kent ons in Oss.

Matthijs van Heijningen filmproducent van ‘De Bende van Oss’ kreeg van zijn broer Jacques van Heijningen (directeur RMF: Rotterdam Media fonds) € 100.000 voor deze film.

Raar? Belangenverstrengeling?

In het RMF - filmfonds bestuur zit ook Jos Elbers (D66).
Thats right, die ex-baas van Hogeschool InHolland, waarvan Halbe Zijlstra bijna een miljoen aan rare declaraties wil terugvorderen..
Graai, graai, graai, sluis, sluis, sluis....

En dat De Bende van Oss goede recensies in het NRC handelsblad krijgt.
Tsja..
NRC journalist Mark Duursma zit immers in het Bestuur van het Rotterdam Media Fonds.

Alex - September 22, 2011 - 12:10 am
Gelukkig hebben we de VPRO nog, een van de hoofdsponsoren van het NFF, die vanavond volkomen kritiekloos (hoe toevallig) de Bende van Oss op kosten van de gemeenschap de hemel in mocht prijzen. Commerciële tv ten voeten uit. Met een presentatrice waar ja van gaat huilen, ene Bunskoek, dramatisch gewoon.

roeben - September 21, 2011 - 11:44 pm
krygen we eens een keer een super positieve reaktie op deze website van iemand die bevlogen reageert en dan wordt die persoon prompt in het verdachtenbankje geplaatst.. zo jaag je mensen wel weg van deze site..

Alex - September 21, 2011 - 11:20 pm
@Simone: Jij bent volgens eigen zeggen dus kennelijk een van de gasten die de voorvertoning heeft bijgewoond.

Of je bent een een filmrecensent (wat ik ernstig betwijfel) of een bij de film betrokken persoon die het nodig acht mensen naar de bioscoop te lokken.

Is het niet zinvoller om op de kritiek van Van Tongeren in te gaan, in plaats van een commerciële mededeling te uiten? Dit is niet de Volkskrant, als je begrijpt wat ik bedoel.

Simone - September 21, 2011 - 11:05 pm
Er zijn al verschillende voorvertoningen geweest.

roeben - September 21, 2011 - 10:49 pm
een paranoïde reaktie.. nergens voor nodig..

Alex (tegen spam) - September 21, 2011 - 10:22 pm
Simone, de film 'Bende van Oss' ging vanavond om 20 uur in première op het NFF, en jij bericht een uur later... Hoe kan dat? Kan mij niet aan de indruk onttrekken dat jij een pr-medewerker bent van het betrokken filmbedrijf met als taak iedere wanklank in de kiem te smoren. Of heb ik het mis?

Simone - September 21, 2011 - 09:07 pm
Wat een prachtige film is de Bende van Oss. Ik wil iedereen aanraden om de film te bekijken. De film is meeslepend, humoristisch, afschrikwekkend, spannend, informatief en romantisch. De aankleding van de film is prachtig, de acteurs zijn geloofwaardig, er zitten prachtige shots in, de muziek is meeslepend en de reggie verdient een gouden kalf.

De makers hebben duidelijk aangegeven dat het geen geschiedenisles is. Misschien is het voor jou een goed idee om de documentaire te bekijken. Er zijn namelijk maar zoveel aspecten en motieven die je in een speelfilm diep kan belichten. Ik vind het daarom knap hoe de makers al deze aspecten hebben belicht.

Home