Onfeilbaar voelde John Lennon wat er in de lucht hing, in de jaren van
revolte en flower power. Hij werd een popidool met politiek engagement.
Veel van zijn standpunten en opmerkingen zijn in de loop der jaren maar
al te waar gebleken.
door
Theo de Grood
Elke
vijf jaar mag John Lennon zich postuum verheugen in een hernieuwde belangstelling.
Geboren op 9 oktober 1940 en overleden op 8 december 1980 zou hij dit
jaar respectievelijk 70 jaar oud zijn geworden, maar is inmiddels 30
jaar dood. Mooie ronde getallen naar aanleiding waarvan bij een vorige
gelegenheid het boek Lennon door de Belgische schrijver en producent
Robert van Yper werd uitgebracht. Aangespoord door het nieuwe lustrum
(of door tegenvallende verkoopcijfers destijds?) wordt deze maand opnieuw,
en volkomen terecht, de aandacht gevestigd op dit boek.
Vraag
aan een willekeurig persoon wat voor iemand John Lennon was en je krijgt
uiteenlopende reacties. Meestal zal aan hem worden gerefereerd als de
man van Imagine, al iets minder mensen zullen Strawberry Fields
Forever noemen. Informerend naar een karakteromschrijving zul je
vooral ogenschijnlijk tegenstrijdige predikaten kunnen optekenen als
'gekweld genie', 'naïeve wereldverbeteraar', 'betweterige praatjesmaker',
'begenadigd componist', 'revolutionair muziekvernieuwer', 'zelfingenomen
provocateur' en waarschijnlijk nog wel een tiental andere.
Wil
de ware John Lennon opstaan? Robert van Yper belicht in zijn boek niet
één kant van deze voormalige Beatle, maar laat ze allemaal tegelijk
herrijzen.
Aan
biografieën ontbreekt het The Beatles niet, zowel collectief als individueel.
Met name John Lennon heeft niet geboft met zijn biografen. Het begon
met het boosaardige boek Het leven van John Lennon van Albert
Goldman uit 1988. Twintig jaar later werd hem meer respect verleend
in Philip Norman's 'definitieve biografie' John Lennon: The Life,
maar ook dit relaas ging weer gebukt onder ongezonde belangstelling
voor sappige roddels.
Misschien
is, naast de Wenner-interviews van begin jaren '70, het boek Lennon
Revealed van Larry Kane nog wel het meest representatief voor de
man. Ook zijn eerste vrouw Cynthia heeft enige tijd geleden een nogal
persoonlijk relaas het daglicht doen laten verschijnen, maar die heeft
weer dermate dicht op de hoofdpersoon geleefd dat de waarnemingen nogal
subjectief zijn. Hetgeen ook geldt voor de schrijfsels van andere lieden
uit de dagelijkse periferie van Lennon (Brian Epstein, George Martin,
Geoff Emerick, etc.). Bovendien leer je daar weer een boel informatie
die je niet wil weten.
Want
het gaat uiteindelijk ook niet om allerlei persoonlijke zieleroerselen
van een kunstenaar. Die vertelt zijn verhaal immers via zijn werk, of
dat nu beeldend, muzikaal, literair of anderszins is. Hetgeen in geval
van musici kan worden gelezen als 'niet lullen maar spelen'.
Dat
is precies waar Van Yper zijn uitgangspunt van heeft gemaakt. Geheel
objectief kun je zijn boek niet noemen; tussen de regels en hoofdstukken
door is een grote betrokkenheid te bespeuren met de visionaire Beatle,
een betrokkenheid die zich uit in een brede kennis van 's mans doen
en laten, zowel in breed verband als in de meer anekdotische feiten.
Zijn observaties blijven echter kritisch en hij slaat nergens door in
blinde bewondering.
Als
rode draad gebruikt Van Yper voornamelijk Lennons eigen woorden: tekstfragmenten
uit zijn songs en in mindere mate uitspraken uit geschriften of interviews.
Natuurlijk zijn de songteksten gedurende de eerste jaren van The Beatles
soms van een tenenkrommende onnozelheid, echter geplaatst in de chronologische
lijn van jeugd, adolescentie en bewustwording en met oog voor de tijdgeest
waarbinnen die fases zich afspeelden, blijkt er wel degelijk een betrouwbaar
en logisch levensverhaal uit te destilleren.
Zo
komt er aan de hand van diens eigen uitspraken een boeiend beeld boven
van Lennons niet al te gelukkige jeugd in Liverpool, zijn hang naar
iemand waaraan hij zich kon optrekken en de constante teleurstellingen
die hij daarbij kreeg te verwerken.
Het
verhaal is bekend: zijn vader vertrok toen John vijf was, zijn moeder
verongelukte net toen hij weer met haar in contact begon te komen en
ook zijn latere vrienden, rolmodel Stuart Sutcliff en raadgever Brian
Epstein kwamen vroegtijdig te overlijden. Bleef over zijn haat-liefde
relatie met Paul McCartney (die door Van Yper in korte bondige zinnen
erg verhelderend wordt geanalyseerd), de scheiding van zijn jeugdvriendin/echtgenote
Cynthia en de foute vriendenkeuzes die hij in spiritueel (de Maharishi)
en zakelijk (Allen Klein) opzicht maakte.
Totdat
Yoko Ono ten tonele verschijnt. In tegenstelling tot wat de meeste Beatlefans
van het eerste uur van haar vinden en wat ook door persmedia en eerdere
biografen door de jaren heen is aangewakkerd, neemt Van Yper het voor
haar op. Niet zozeer vanwege haar zangkwaliteiten maar vanwege haar
invloed op de persoon John Lennon en diens karakterontwikkeling. Voor
het eerst had Lennon iemand naast c.q. tegenover zich waarmee hij zich
in creatief en intellectueel opzicht kon meten.
Geheel
anders was dat bij de eerder genoemde vrienden en relaties gedurende
de eerste dertig jaren van zijn leven, waar hij zich met bluf, blaaskakerij,
charme en gevatheid wist te redden. Yoko is in het verleden vaak beticht
van het uiteendrijven van The Beatles, terwijl dat proces jaren daarvoor
al onvermijdelijk en onomkeerbaar was ingezet, zoals Van Yper aantoont.
Het
Beatles-oeuvre is duidelijk op te splitsen in een Lennon- en een McCartney-aandeel
(sorry George en Ringo!), maar het creatieve hoogtepunt ten tijde van
hun opus magnum, het album Sgt.Peppers, maar zeker ook het daaraan
voorafgaande Revolver maakte tevens duidelijk dat het van hieruit
als collectief alleen nog maar bergaf en uit elkaar kon bewegen.
Het
daarop volgende album bijvoorbeeld, de 'dubbele witte' White Album
is moeiteloos op te splitsen in twee solo-albums. Sinds 1967 zijn The
Beatles nog maar zelden gezamenlijk in de studio verschenen (behalve
dan gedurende de deprimerende Let It Be-sessies), terwijl de
daadwerkelijke opheffing nog tot 1970 op zich zou laten wachten.
De
grote verdienste van Van Yper is dat hij op deze manier van beschrijving
John Lennon zelfs na dertig jaar opnieuw tot leven weet te wekken. Het
is geen biografie waarmee je terugblikt op iemands leven en werk, maar
er juist van meet af aan in wordt meegezogen door de protagonist zelf.
Met als belangrijkste leidraad datgene wat de kern vormt van Lennons
creatieve bestaan: de muziek en de woorden. Het boek zet aan tot het
opnieuw doorwerken van de oude Beatles-catalogus, en ook veel van Lennons
solowerk krijgt al terugluisterend weer een andere historische dimensie
(al blijft Two Virgins daarbij netjes gewoon in de kast).
In
tegenstelling tot de eerder genoemde biografen bemoeit Van Yper zich
niet met het leven van Lennon, maar laat hem als het ware zijn eigen
levensverhaal vertellen. Dat leest verkwikkend, temeer daar dat gebeurt
in een compacte en terzake doende schrijfstijl (en gelukkig is het niet
weer zo'n pil van 800 pagina's geworden). Zowel voor oude verstokte
Beatlefans als degenen die dus alleen maar van Imagine afweten
is het een aanbevelenswaardig en meeslepend boek.
Met
terugwerkende kracht verbaas je je trouwens over het opzienbarende fenomeen.
Dat in die jaren een doodgewone popster kon uitgroeien tot een staatsgevaarlijk
individu, hoog op de most-wanted lijsten van CIA, FBI en diverse
regeringen. De 'geëngageerde' popster van nu gaat met wereldleiders
samen op de foto, John Lennon daarentegen heeft wegens zijn politieke
statements een standbeeld in Havana staan.
Lennon
de dwarsligger heeft in zijn jaren bepaald wel meer van zich doen spreken
dan alleen door dat (in meerdere opzichten) eeuwige Imagine en
verdient het ook om als controversiële maatschappijhooligan (een erepredikaat)
te worden herinnerd. Veel van zijn standpunten en opmerkingen zijn in
de loop der jaren maar al te waar gebleken.
Bij
het boek wordt ook een cd meegeleverd, getiteld Imagine No John Lennon,
een eclectische mix van artiesten die Lennon songs coveren. Met
wisselend resultaat. Het is een interessant gedachtenexperiment om je
voor te stellen hoe de muziek van vandaag zou hebben geklonken wanneer
Lennon nooit bestaan had. Je moet er niet aan denken. Deze compilatie
zou er in ieder geval niet geweest zijn, hoe vindingrijk de songs soms
ook bewerkt zijn. Trouwens, zelfs die vindingrijkheid zou zonder het
voorbeeld van de meester zelf wellicht tot heel andere resultaten hebben
geleid.
Hoogtepunten
worden gevormd door de instrumentale bewerking van I'm So Tired
door de doodvermoeide gitaar van Jean Marie Aerts en Kloot Per W's verrassende
combinatie van Rain met Michael Jacksons Man In The Mirror,
waarvan de tekst achteraf ook moeiteloos van Lennon had kunnen zijn.
In
het boek behandelt Van Yper Lennons leven in een uit twee gedeeltes
bestaande omgekeerde chronologische volgorde. Het eerste gedeelte bestrijkt
1970 tot zijn dood in 1980 met zijn muzikale solocarrière, zijn ondernemingen
met Yoko, en er is, terecht, veel aandacht voor hun politiek, cultureel
en maatschappelijk activisme. Pas op eenderde van het boek wordt de
klok teruggedraaid naar de jeugd van Lennon in Liverpool, zijn leven
in Hamburg en de verdere geschiedenis van The Beatles.
Aanvankelijk
riep deze structuur wel vragen op: waarom niet gewoon chronologisch,
temeer omdat daardoor de eerste 80 pagina's handelen over de muzikaal
minder relevante periode van Lennons leven. Zijn aandacht ging in die
jaren uit naar andere zaken, en zijn muzikale werk staat ver in de schaduw
van zijn latere Beatles oeuvre.
Beide
boekdelen worden van elkaar gescheiden door een aantal pagina's met
losse citaten van Lennon. Dat laatste is een minder geslaagde onderbreking.
De meeste van die uitspraken worden elders in de hoofdstukken ook al
behandeld en krijgen daar, binnen het verhaal, wél relevantie. In deze
contextloze opsomming komen veel van die zinnen nogal scheurkalenderspreukachtig
over.
De
omkering van de chronologie blijkt echter op een heel consequente grondslag
te berusten. De keuze om in 1970 het verhaal te laten beginnen blijkt
door de Lennons zelf geëntameerd. Nadat ze gezamenlijk alle zakelijke
ellende, mediahaat en ruzies van eind jaren '60 hadden doorstaan, riepen
ze 1970 optimistisch uit tot Year One. Zodat we nu dus naast
zijn geboorte- en sterfdag nog een derde Lennonlustrum kunnen noteren:
het
jaar dat we nu bijna achter ons laten was Year Forty.
titel: Lennon Imagine
+ geen John Lennon [a tribute]
auteur:
Robert van Yper
uitgeverij:
EPO,
2005
uitvoering:
264 pg, geïllustreerd
isbn:
9789064453977
prijs:
€12,50
-
- - - - - - - - - - -
-
- - - - - - - - - - -
Geef
je mening:
mammeloe - December 20, 2010 - 04:55 pm
Flower Power generatie van de jaren 60/70 = KUT
ik heb toch wel zo'n donderse hekel aan jullie.
mammeloe - December 20, 2010 - 04:53 pm
André van Es (ex-CPN of zoiets) is nu ook al ge-bekeerd tot de kapitalistische satan en wil werklozen aan het werk zetten.
als lennon had geleefd was hij waarschijnlijk unit manager van Microsoft geworden en had zijn gitaar in de kast staat rotten.
FUCK anarchisme; jullie zijn verraders. Al die INTELLECTUELEN mey hun INTELLECTUELE analyses zijn allemaal verraders. Zelf hebben ze 30 jaar gestudeerd op kosten van de belasting betaler en nu graaien ze de centen van de werklozen weg.
Zie ook Femke die zelf op kosten van de belastingbetaler heeft gestudeerd. Wat heeft John Lennon nu echt toe gevoegd aan de schepping behalve een paar mooie liedjes. Een STOM gezwam over peace.
Weg met anarchisme!
Weg met anarchisme!
Weg met anarchisme!
Weg met anarchisme!
Weg met anarchisme!
Weg met anarchisme!
pimpernel - December 09, 2010 - 04:31 pm
te gek een new boek love lennon ! yoko is still going strong for world peace respect !!!!
mammeloe - December 08, 2010 - 10:35 pm
hou toch op, maatschappij hooligan, inspirerende teksten. Lennon is gewoon gechanneld door hetzelfde wezen dat Aleister Crowley bij de kladden had, zie ook Jimmy Page.
ik heb nooit iets met die Lennon gehad, een praatjesmaker was het. Oh ja, zie net Hans Spekman op TV in Nieuwsuur. Ja ik heb TV. Ik ken hem uit de tijd dat hij overal tegen was en vond dat de pauzes langer moesten. Dan kon hij zijn kopje koffie rustiger opdrinken. Onze anarchist, onze hippie, onze nogwat.
En moet je hem nou eens horen: mensen die niet willen werken heb IK als wethouder... eh... een wethouder met lange pauzes??? ook in mijn portefueille gehad. Gewoon hun uitkering intrekken en een schop onder hun kont.
Zal ik jullie eens wat zeggen: anarchisten en flower power idioten zijn de grootste etterbakken die Adam en Eva hebben voort gebracht. Lennon voorop met zijn gelul over Peace.
FUCK ANARCHISME!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
.
Naar
boven
Naar
homepage
|
Print
deze pagina 