The
Shock Doctrine
Het IDFA programma bevat tal van verrassingen. Toch zijn er weer documentaires
te zien die teleurstellen door hun voorspelbaarheid. Mastodonten zonder
inventiviteit gemaakt die alleen maar politieke statements erin proberen
te rammen. The Shock Doctrine van de regisseurs Mat
Whitecross en Michael Winterbottom is hier een mooi voorbeeld van. De
film is gebaseerd op het gelijknamige boek van journaliste en activiste
Naomi Klein.
In
zowel boek en film zit de centrale thesis dat angst en onzekerheid de
instrumenten zijn van iedere goede martelaar. Deze shocktherapie wordt
gebruikt door internationale financiële instituties als de Wereldbank
en het IMF om een neoliberale politiek op te leggen aan staten. De econoom
Milton Friedman wordt opgevoerd als satanische figuur die als architect
van de shocktherapie rampen gebruikte om zijn vrije-markt kruistocht
te voeren.
Er
wordt een immense vracht aan archiefmateriaal over de kijker uitgestort,
waarbij Naomi Klein tussendoor tekst en uitleg geeft. Archiefmateriaal
wordt op een spectaculaire wijze misbruikt om het betoog van Klein te
ondersteunen. De tegenstrijdigheid tussen haar woorden en de beelden
die haar betoog ondersteunen, is duizelingwekkend. Nuancering past niet
in het straatje van Klein; The Shock Doctrine is
pure politieke propaganda en daarom een slechte documentaire.
Eyes
Wide Open – A Journey through Today's South America
Eyes Wide Open – A Journey through Today's South America van regisseur
Gonzalo Arijon lijdt aan hetzelfde euvel, al is het hier minder storend.
Ook deze documentaire wordt ontsierd door politiek doordrammen en gebrek
aan nuance. Eduardo Galeano uit Uruguay schreef in 1971 zijn meesterwerk
De Aderlating van een Continent, een boek waarin de economische
exploitatie door het Westen van het Latijns-Amerikaanse continent wordt
belicht.
Galeano
is een briljant schrijver en spreker die als stem van de film fungeert.
Hij vertelt hoe de nieuwe linkse en socialistische presidenten in Latijns-Amerika
vechten tegen de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen door het Westen.
Hugo Chávez (Venezuela), Lula da Silva (Brazilie)
en Evo Morales (Bolivia) zijn de belangrijkste hoofdrolspelers. Het
is jammer dat de filmmakers deze presidenten kritiekloos afschilderen.
Chávez als groot democraat… wat in deze documentaire gebeurt roept vraagtekens
op.
Op
dezelfde wijze waarop de Amerikaanse president Obama als de verlosser
wordt gezien in Europa, worden deze presidenten afgeschilderd als verlossers
van hun continent. Intrigerend detail is hoe de Braziliaanse president
Lula afgeschilderd wordt als ex-vakbondsman die verstrikt raakt in compromissen.
Tussen de regels door wordt de suggestie gewekt dat Lula eigenlijk een
verlicht despoot zou moeten zijn, gelijk Chávez, om zijn hervormingen
door te kunnen voeren.
Feit
is wel dat deze linkse leiders bezig zijn om de natuurlijke rijkdommen
van hun landen te behouden. Wat aangrijpend getoond wordt in de documentaire,
is hoe in deze landen de inheemse Indiaanse bevolking erkend en beschermd
wordt. De oliewinning en de aanleg van sojaplantages in het Amazonegebied
bedreigt het bestaan van talrijke Indianenstammen.
The
Edge of Dreaming
Een van de juweeltjes in het IDFA programma is ongetwijfeld The
Edge of Dreaming van de Schotse regisseuse Amie Hardie. Wat gebeurt
er als je droomt dat je dood gaat? Hardie droomde dat haar paard zou
sterven. De volgende ochtend treft ze hem dood aan in een veld. Vervolgens
spreekt haar overleden eerste echtgenoot haar toe in een droom. Hij
meldt dat zij zal binnenkort sterven en niet ouder dan 48 jaar wordt.
Wanneer
blijkt dat de regisseuse een levensbedreigende longziekte heeft, raakt
ze geobsedeerd door de naderende dood. Op een kalender houdt ze angstig
bij hoeveel dagen ze nog heeft. Ze onderneemt een zoektocht naar een
uitweg, en roept advies in van neuro-specialisten, psychotherapeuten
en ondergaat zelfs een behandeling door een Braziliaanse sjamaan. Centrale
vraag is of de dood voorspelt kan worden in een droom.
Het
is een zeer persoonlijke documentaire geworden, schitterend gefilmd
in een sereen en indrukwekkend Schots landschap. Wat een zweverige meditatie
had kunnen zijn, is daarentegen een ontroerend en aardse verkenning
over dood en het leven geworden. Omdat Hardie in het dagelijks leven
een vaardig filmmaakster van wetenschappelijke documentaires is, wordt
de film gedragen door een nuchtere wetenschappelijke onderbouwing.
Het
knappe van The Edge of Dreaming is dat het de pretenties
van een ego-document weet te omzeilen. De film heeft een universele
zeggingskracht. De wijze waarop Hardie haar dromen tastbaar weet te
maken met beelden is indrukwekkend. Haar eindconclusie is, dat ze niet
iedere dag leeft alsof het haar laatste is, maar vooral leeft alsof
ze er altijd zal zijn. Het betreden door de regisseuse van het podium
van de bioscoop Tuschinski na de afloop van de film was een emotioneel
moment.
Meer over het IDFA, raadpleeg de website.
Dossier IDFA 2009:
- IDFA 2009 Deel
I: Wiseman's speurende camera
- IDFA 2009 Deel
II: Taqwacore: The Birth of Punk Islam, New Moslim
Cool, Food Inc en Videocracy
- IDFA 2009 Deel
III: The Shock Doctrine, Eyes Wide Open en The
Edge of Dreaming
- IDFA 2009 Deel
IV: Colony, Food Inc, Crude, The
End of The Line, The Cove, Monica and David, The Audition, Pianomania,
Last Train Home, Iron Crows, The Invention of Dr. Nakamats, We Live
in Public en Winnebago Man
-
- - - - - - - - - - -
-
- - - - - - - - - - -
Geef
je mening:
.
Naar
boven
Naar
homepage
|
Print
deze pagina 