Schandaalfilmer Lars von Trier gaat weer eens ouderwets tekeer met zijn psychodrama Antichrist. Deze keer heeft hij zijn provocaties gestopt in een soort horror verpakt in de vorm van een arthousefilm.

De Deense regisseur van onder meer Breaking the Waves, Dogville en Dancer in the Dark is een beroepsprovocateur. Sommigen noemen hem een briljante filmmaker. Na een paar lauw ontvangen films wou Von Trier weer eens ouderwets provoceren, de boel opschudden in het gezapige filmwereldje. Misschien is provoceren wel zijn voornaamste kwaliteit.

Veelvuldig besproken in interviews met de regisseur was het feit dat hij leed aan een zware depressie. Tijdens deze depressie bedacht hij Antichrist, die begint met fraaie slowmotion beelden, in zwart-wit, van een man en vrouw die hartstochtelijk de liefde bedrijven.

Ondertussen klimt hun zoontje naar een openstaand raam en valt naar buiten te pletter, de schilderachtige sneeuw in. Wat daarna volgt is een psychodrama over Hij (Willem Dafoe) en Zij (Charlotte Gainsbourg) die proberen hun verdriet en wanhoop over de dood van hun kind te verwerken.

Hij is van beroep therapeut en neemt zijn vrouw mee naar een huisje in een duister mysterieus bos. Bedoeling is om haar te genezen van haar verlammende en onmetelijke wanhoop. Hiervoor maakt hij gebruik van de zogenaamde cognitieve therapie, waarbij hij eigenlijk in de fout gaat aangezien het taboe is voor een therapeut om zijn geliefde te behandelen.

Dat foute gedrag levert droogkomische momenten op, maar zijn therapie lost niets op, want Zij belandt in een psychotische staat en geobsedeerd door het kwade in de mens. In het laatste half uur van de film gooit Von Trier alle remmen los wanneer Hij en Zij elkaar vernietigen.

De vertelling verandert van duister huwelijksdrama in horror met een bonte opeenstapeling van grotesk en gruwelijk geweld. Vooral de pijnlijke plastische verminking van genitaliën heeft voor ophef gezorgd. Dafoe en Gainsbourg halen werkelijk alles uit de kast om dit bizarre en ongeloofwaardige verhaal te verbeelden. Gainsbourg won met haar moedige prestatie de prijs van beste actrice op het filmfestival van Cannes, eerder dit jaar.

Probleem van Antichrist is dat het met opzet als schandaalfilm is bedacht. Het serieuze verhaal over verdriet, rouw en psychisch leed wordt door de horror verkwanseld. Von Trier zorgde tijdens de filmfestivals van Cannes en Toronto alleszins voor schandaal. Vooral toen hij zichzelf uitriep als beste filmregisseur van de wereld.

Bescheiden is hij nooit geweest, Von Trier is blijkbaar een showman bij uitstek. Hij heeft zijn film opgedragen aan Andrej Tarkovski, een waarlijk groot cineast. De sfeer van de film doet in de verte denken aan het werk van Tarkovski, maar mist absoluut de diepgang van de Russische regisseur.

De verwarde en verwarrende Antichrist zit volgestouwd met religieuze symboliek, en de strijd tussen de seksen als kers op de taart. Ook de beschuldiging dat Von Trier een vrouwenhater is, wordt uit de kast gehaald. Kortom, de film is uitstekend geschikt voor ellenlange en diepgravende beschouwingen en analyses.

De meningen over Antichrist zijn verdeeld: van belangrijkste film van het jaar (NRC) tot zieke practical joke (The Guardian). De pseudo-intellectuele bagage van het verhaal verhult bijna het wanhopige doel van de film om de toeschouwer iets te laten voelen. Terwijl Antichrist vooral een afstompend effect heeft, ondanks het martelende geweld. Al dat overvloedige bloed besmeurt de artistieke pretenties van Von Trier. 

Ulrik van Tongeren

Antichrist (Wild Bunch),
vanaf 29 oktober in de bioscopen.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Wat vind jij van deze film?

.

Naar boven

hghg