1ddRavagedigitaal 2 juli 2009dPrint deze pagina | |
|
Everlasting Moments van de Zweedse regisseur Jan Troell is een rolprent zoals ze zelden nog gemaakt worden. Een interessante en warmbloedige film over een arbeidersvrouw die dankzij de fotografie weet te ontstijgen aan een onbarmhartig hard leven.
Internationaal gezien raakte Troell na de jaren '70 in de vergetelheid. Hij had nog een kort Hollywood-avontuur, wat een goede, Zandy's Bride (1974) en een slechte film (Hurricane, 1979) opleverde. Everlasting Moments is zijn triomfantelijke terugkeer. Gebaseerd op een biografisch boek van Jan Troell's vrouw Agneta handelt de film over het leven van arbeidersvrouw Maria Larsson (Maria Heiskanen). De stem van Maya, de oudste dochter van haar, is de voice-over in de film. Maria heeft een bewogen leven met de op het eerste gezicht charmante Stiggen (Mikael Persbrandt), een havenarbeider. Hij blijkt naderhand een gewelddadige alcoholist en een rokkenjager te zijn. Toch baart ze zeven kinderen en blijft zij, ondanks alles, haar hele leven bij hem. Wat haar bestaan dragelijk maakt is haar liefde voor de fotografie. Via een loterij geraakt zij aan een camera en begint gefascineerd de wereld om haar heen vast te leggen. Dat levert onder meer de indrukwekkende en adembenemende scène op van Maria die een overleden dochtertje van een buurvrouw fotografeert. Als de nood aan de man is en het gezin ten onder dreigt te gaan aan de honger, probeert Maria haar fotocamera te verkopen aan de eigenaar van een plaatselijke fotohandel. Deze houdt haar tegen en geeft haar betaalde opdrachten. "Niet iedereen is begiftigt met de gave van het zien", zegt de sympathieke fotohandelaar tegen haar. Maria komt tot bloei. Door de camera leert ze haar bescheiden levensomstandigheden te waarderen, haar familiehistorie vast te leggen en haar buren behulpzaam te zijn met het vinden van troost in de alledaagse schoonheid. En dat ondanks de hemeltergende armoede in die tijd. De Finse actrice Maria Heiskanen draagt de film met hart en ziel, ze speelt de vastberadenheid en nuchterheid van Maria schitterend. Ook Mikael Persbrandt speelt zijn rol van de in aanleg goedmoedige echtgenoot Sigge die de drank niet kan laten staan imponerend. De film geeft een fascinerend en fraai gedetailleerd beeld van de arme werkende klasse in de grote Zweeds stad Malmö. Allerlei essentiële veranderingen worden in het voorbij gaan getoond, zoals de komst van de elektriciteit en de film. De handeling speelt zich grotendeels af in de periode 1907 tot en met de Eerste Wereldoorlog. Deze tijd was een scharnierpunt in de geschiedenis, met de opkomst van het socialisme en communisme in Zweden. De aankomende sociale omwenteling wordt subtiel getoond. Tussen beide Wereldoorlogen zou de sociaal-democratie pas tot bloei komen in Zweden. Troel zou een regisseur van de oude stempel genoemd kunnen worden. Bij het zien van deze film wordt duidelijk dat zijn filmstijl uniek is; een dergelijke observerende wijze van filmen is zo goed als uitgestorven. Troell werkt met natuurlijk licht en hanteert bovendien zelf de camera. Het is een puur genot om naar zijn bevlogen realisme te kijken. Zonder digitale trucs wordt de schoonheid en authenticiteit van het Zweden van honderd jaar geleden getoond. Alsof we vanuit een tijdmachine via het filmdoek in deze realiteit stappen. Evenals alle andere Zweedse regisseurs verkeert Jan Troell in de schaduw van de grote Ingmar Bergman (1918-2007). Als hij dat te horen krijgt, geeft hij steevast het gevatte antwoord dat hij in de zon van Bergman vertoeft, zijn grote inspiratiebron. Bergman maakte in 1982 de film Fanny och Alexander, die vandaag de dag als zijn zwanenzang voelt. Hij was 64 toen hij de film maakte, hoewel dat niet zijn laatste film was. Er zitten verrassende raakpunten tussen de meesterwerken Fanny och Alexander en Everlasting Moments. Beide handelen over de wreedheid van een vader en de emotionele ontreddering bij de echtgenote en de kinderen. Beide films geven ook een overweldigende en pakkende blik op het verleden; de doorleefde werkelijkheid van 'toen' snijdt door de ziel van de toeschouwer. Wat deze Zweedse grootheden gemeen hebben is hun melancholische en ook scherpe blik op het verleden, zonder in loos sentimentalisme en nostalgie te vervallen. Ulrik van Tongeren
.
hghg
|