Een tragikomedie over de omgang met de dood en de doden klinkt morbide. Departures van de Japanse regisseur Yojiro Takita is een tedere en melancholische rolprent over verzoening met het einde van het leven.

Regisseur Takita begon ruim twintig jaar geleden met soft porno, de zogenaamde pink movies. Dat genre was gek genoeg een leerschool voor andere belangrijke Japanse regisseurs. Daarna volgden allerlei genre films, onder meer over samurai-strijders. Om vervolgens uit te komen bij deze fraai gecomponeerde, melancholische en droogkomische film over rouw en verzoening met de dood.

Departures was begin dit jaar de verrassende winnaar van de Oscar voor beste buitenlandse film. Masahiro Motoki speelt Daigo, een jonge cellist die werkloos wordt na het failliet gaan van zijn orkest. Hij keert terug naar zijn geboortedorp waar hij per toeval in de uitvaartbranche terecht komt.

Het afleggen van lijken wordt zijn dagelijkse bezigheid. Dat gebeurt in de aanwezigheid van familie, waar in een eeuwenoud ritueel de overledene gewassen en gereed gemaakt wordt voor crematie. Zijn beroep probeert Daigo geheim te houden voor de omgeving, inclusief zijn vrouw.

Dood gaan op zich is geen taboe in Japan, maar de vermeende onreinheid van het dode lichaam wel, hetgeen te maken heeft met de Shinto-religie. Vooral aan het begin van Departures wordt er nogal wat zwarte humor gebruikt om de ongemakkelijke kanten van het beroep inzichtelijk te maken.

In de film wordt de inwijding van Daigo in zijn vak gebruikt om zijn groei naar volwassenheid te tonen. Gaandeweg wordt de vertelling donkerder, met melodramatische uitweidingen over de ongelukkige jeugd van de man, gekleurd door mijmeringen over zijn verdwenen vader. 

Hierbij komen Japanse familiewaarden en het familieleven aan bod. De rolprent gaat hier niet echt de diepte in. Recente Japanse juweeltjes als Tokyo Sonata en Still Walking geven een heel wat kernachtigere visie op de verschrikkingen van het Japanse gezinsleven.

Wat mateloos fascineert is het ritueel van de aflegging, het wassen en gereedmaken van de overledene voor de reis naar het hiernamaals, waarbij het lichaam overdekt is met een laken. Het is allemaal een tikje morbide, maar ook smaakvol en nauwkeurig in beeld gebracht. Toeval, of niet, de overledenen zijn vaak aantrekkelijke jonge vrouwen. Een man bekent zelfs dat hij zijn vrouw dood aantrekkelijker vindt dan levend.

Het is vreemd en soms aangrijpend om te zien dat het ritueel van wassen en kleden van de overledene een statige waardigheid heeft, en de treurende familieleden troost biedt. Hierbij kunnen familieleden wel eens uitbarsten in machteloze wanhoop en woede. Ondanks de soms melodramatische uithalen, hebben de makers van de film met humoristische accenten, op de rand van slapstick, het verhaal lucht gegeven.

Ulrik van Tongeren

Departures (Wild Bunch), nu in de bioscopen.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Wat vind jij van deze film?

.

Naar boven

hghg