Hoe machtsverhoudingen en machtsmisbruik de menselijke verhoudingen verpesten, is een favoriet thema van regisseur Alex van Warmerdam. Hij heeft alweer een opmerkelijke rolprent over dit thema aan zijn oeuvre toegevoegd.

Voor de liefhebbers van Van Warmerdam is het altijd lang wachten op een nieuwe film, er zit meestal drie jaar tussen. Tussendoor houdt de man zich onder meer bezig met theater en schilderkunst. De laatste dagen van Emma Blank is een grimmig familiedrama volgestouwd met de karakteristieke zwarte humor van de regisseur.

Veelzijdig als hij is componeerde hij voor zijn nieuwste film de ongewone en desoriënterende muziek. Vergeleken met van Warmerdam's vorige twee producties, de labyrintische en barokke Grimm en Ober, is Emma Blank tamelijk overzichtelijk en sober. De vertelling, gebaseerd op een toneelstuk van Van Warmerdam, maakt een uitgebeende indruk. Alsof hij tot de essentie van zijn enigszins sarcastische wereldbeeld wil doordringen.

De film zit vol scherpe en grappige dialogen, maar de kluchtige slapstick waar zijn werk mee doorspekt is, heeft hij hier grotendeels weg gelaten. Hij is altijd een meester in het weglaten van overbodige informatie geweest. In zijn films wordt meer gesuggereerd dan getoond.

Het eerste uur van Emma Blank is een sterk staaltje hiervan. Langzaamaan worden de verhoudingen tussen de personages duidelijk gemaakt. Van Warmerdam speelt gewiekst met de verwachtingen van de toeschouwer, maar het zou doodzonde zijn om te verklappen hoe de verhoudingen tussen de personages precies liggen.

Marlies Heuer speelt Emma Blank. Zij is een rijke en doodzieke vrouw die vol ongeduld haar dood lijkt af te wachten, gelijk haar personeel. Dat personeel is een wonderlijk gezelschap: butler Haneveld (de Vlaamse acteur Gène Bervoets), dienstmeisje Gonnie (Eva van de Wijdeven), kokkin Bella (Annet Malherbe) en klusjesman Meier (Gijs Naber). Alex van Warmerdam als Theo gedraagt zich als een hond en poept ongegeneerd in de tuin.

In de film worden ingewikkelde en sadistische machtsspelletjes gespeeld. Met name door de vrouw des huizes Emma, die haar personeel met duivels genoegen kwelt, 'Hitler met een jurk' werd ze genoemd door de regisseur. Het is toch al geen pretje om te vertoeven in het sadistische universum van Van Warmerdam. In Emma Blank is het allemaal nog wat erger dan in zijn vorige films. De vederlichte komedie en warmte van zijn filmdebuut Abel is ver weg.

Wat betekent het allemaal? Is dit gitzwarte drama een parabel over machtsmisbruik? De regisseur is volgens recente interviews wars van symboliek en het verklaren van zijn films. Het knappe van de film is dat het ondanks de duistere en barse uitstraling een toegankelijke en onderhoudende filmervaring is, briljant tot in alle details uitgedacht.

Er kan genoten worden van de uitgekiend geselecteerde acteurs. Vooral Gène Bervoets is een openbaring in zijn rol van butler, een verrassende keuze om deze uitstekende Vlaamse acteur voor dit typisch Hollandse drama te kiezen. De uitgekiende enscenering en het inventieve camerawerk van Tom Erisman maken van de wereld in en rond het sombere duinhuis een geloofwaardig en vreemd universum.

De laatste dagen van Emma Blank is een film die snel nóg eens bekeken moet worden, om allerlei intrigerende details en typische Van Warmerdam bedenksels te vatten.

Ulrik van Tongeren

De laatste dagen van Emma Blank (A-film), vanaf 7 november in de bioscopen.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Wat vind jij van deze film?

Naar boven

hghg