Pijnlijk, grappig en onthutsend is het Japanse familiedrama Tokyo Sonata. Behalve dat het over de werkloos geworden vader des huizes gaat, geeft het een indringende blik op de rigide Japanse samenleving.

Kihoshi Kurosawa (1955) is geen familie van de legendarische regisseur Akira Kurosawa, hij is hoofdzakelijk bekend door horrorfilms als Cure en Pulse. Met het familiedrama Tokyo Sonata wou hij eens iets totaal anders proberen. Ondanks het feit dat de vertelling vol zwarte humor en surrealistische effecten zit, is het een beklemmend drama.

In Japan worstelen ze al sinds begin jaren '90 met een verlammende economische crisis. De oude zekerheid dat een werknemer voor het leven bij dezelfde baas werkt, is daar allang verleden tijd. Voor westerse ogen krijgt de sociale crisis die zich daar afspeelt welhaast een profetische lading.

Tokyo Sonata is perfect toegesneden op de huidige onzekere tijd. Werkloosheid is een immens probleem in de Japanse maatschappij, waar nog steeds een rigide arbeidsethos heerst. Huisvaders die de schone schijn ophouden dat ze werk hebben, en gewoon 's ochtends met de aktetas van huis gaan, is er dagelijkse realiteit.

In Tokyo wordt huisvader Ryuhei ontslagen en ontdekt dat hij tot het grote leger werkloze mannen behoort die hun dagen vullen met solliciteren en doelloos rondhangen. Als hij eindelijk passend werk gevonden heeft, is dat een vernederend schoonmaakbaantje in een winkelcentrum. Thuis probeert hij zijn gezag te behouden, maar het gezin valt gaandeweg uit elkaar. De oudste zoon gaat op een militaire missie naar Irak, de jongste zoon neemt stiekem pianolessen, wat vader weer niet goed vindt.

In het tweede deel van de film raakt moeder Megumi verstrikt in haar eigen avonturen, het verhaal krijgt dan een steeds grotere surrealistische lading. Er zitten belangrijke sociaal-maatschappelijke thema's in de rolprent verwerkt, die op een knappe terloopse wijze zonder gedram gepresenteerd worden. De vervreemdende filmstijl van Kurosawa helpt hierbij.

De tragisch komische neergang van het gezin heeft soms een onwaarschijnlijke lading. De bizarre opeenstapeling van tegenslag die het gezin doormaakt, is geen realistische benadering. In de kern is het een metaforische beschouwing over een Japanse samenleving in verval. Traditionele familieverbanden in Japan komen onder druk te staan in een snel veranderende samenleving. Kurosawa heeft zijn eigenzinnige visie hierop gegeven.

Tokyo Sonata mag dan geen horrorfilm zijn, het heeft wel degelijk de verpulverende kracht van een horrorvertelling. Kurosawa heeft schitterend de komische kanten van de ontmanteling van de familievader in beeld gebracht, gaandeweg krijgt zijn wanhoop suïcidale trekken. Omdat de rol van de echtgenote in het geheel ook uitvoerig in de verf is gezet, krijgt het verhaal lucht en diepte. Dat er een soort happy end aan het verhaal geplakt is, wist de ongemakkelijke en duistere kanten van het voorafgaande nog niet uit.

Ulrik van Tongeren

Tokyo Sonata (A-film), nu in de bioscopen.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Wat vind jij van deze film?

Naar boven

hghg