Nu het festival in de laatste fase is aanbeland, moet de liefhebber zich er langzaam uit zien los te trekken. Een mooi moment om nog een paar hoogtepunten uit het omvangrijke programma aan te stippen. De films die lang blijven nazinderen zijn toch die van de oude meesters Jerzy Skolimowski en Claire Denis, en gelukkig ook van een jongere Lucrecia Martel.

De Argentijnse Martel, geboren in 1966, heeft na La Ciénaga (2001), La Niña santa (2004) met La Mujer sin cabeza weer een imponerende rolprent afgeleverd. Het is een hermetisch obsederende film die heel wat van de toeschouwer vraagt. Doordat een vrouw wordt afgeleid, rijdt zij met haar wagen iets of iemand aan. Verdoofd van de klap aan haar hoofd, vervolgt ze haar reis. Nauwgezet wordt daarna de dagelijkse routine van de vrouw getoond, terwijl ze in een soort daas verder leeft.

Schuldgevoelens en twijfels over de vraag of zij een mens heeft doodgereden zijn er zeer zeker. Ook al zou ze schuldig zijn, er zijn altijd machten die haar beschermen, suggereert de film. Ze is namelijk een vrouw uit de bourgeoisie. Maria Onetto als Veronique speelt haar rol schitterend. Ze ziet er gedistingeerd, en tegelijkertijd enigszins verlopen uit, is altijd perfect gekleed; kortom de heersende klasse ten voeten uit.

La Mujer sin cabeza

Wat knap is, dat we  als toeschouwer in het hoofd van Veronique moeten ronddolen, in eenzelfde soort verdoving zien te komen. Het is moeilijk greep te krijgen op het verstoorde gevoelsleven van de vrouw. Bovendien bevat de film geen loutering of oplossing. Bij totaal geheugenverlies was alles makkelijker te plaatsen geweest.

Martel speelt geraffineerd met de verwachtingen en verlangens van de toeschouwer. Ze benut razend knap het brede filmformaat, en met subtiele camerabewegingen krijgt de film een labyrintische lading. Op andere festivals liep het publiek massaal weg, in Rotterdam gaf men zich met huid en haar over aan een hypnotiserende filmervaring.

Uit Four Nights with Anna van Jerzy Skolimowski, de lang verwachte terugkeer van de regisseur, blijkt dat hij nog niet zijn scherpe regisseursoog heeft verloren. Het spannende en desoriënterende begin van de film is meesterlijk. We zien hoe de zonderlinge hoofdpersoon Leon, gespeeld door Arturo Starenko, rondscharrelt en allerlei vreemde dingen doet, zoals een hand in een verbrandingsoven gooien. Een vertelling over een seriemoordenaar lijkt het te zijn, of toch niet?

Four Nights with Anna

Leon blijkt te werken in het crematorium van een ziekenhuis, en is ook nog hopeloos verliefd op de jonge verpleegster Anna. De film tekent op een droogkomische en zwartgallige wijze hoe de man invulling geeft aan zijn obsessieve liefde voor de niet eens zo aantrekkelijke Anna. Daarnaast is het verhaal doorsneden met beelden van Leon op een politiebureau en in een rechtszaal, dat zorgt voor enige verwarring. Dit is een vreemde film in het oeuvre van Skolimowski, het roept in sfeer en uitwerking herinneringen op aan de Dekalog-films van Kieslowski.   

 De bevrijdende humor en uitzinnige vormgeving uit het overige werk van Skolimowski zijn hier afwezig. Het is een sobere en minimalistische vertelling die subliem voortgestuwd wordt door de muziek van Michal Lorenc. Four Nights with Anna is een meesterstuk in de dramatische opbouw. Als toeschouwer ervaren we alles vanuit het perspectief van Leon, die zwakbegaafd is, en weinig zegt, hetgeen zorgt voor een ongemakkelijke en spannende kijkervaring. Skolimowski heeft een nieuw meesterwerk toegevoegd aan zijn schatkamer van meesterwerken.

De Franse film 35 Rhums van Claire Denis is een prachtige schets van familieverhoudingen in het hedendaagse Parijs. Het handelt over de relatie tussen een oudere weduwnaar en diens dochter. Zij moet eigenlijk het ouderlijk nest verlaten, maar deze breuk zorgt onvermijdelijk voor pijn. De cast bestaat voornamelijk uit zwarte acteurs, met wortels in Afrika.

35 Rhums

Denis hamerde in het nagesprek erop dat deze mensen Fransen zijn, geen buitenlanders. Het is natuurlijk een politieke keuze die de regisseuse gemaakt heeft. Het zijn schitterende acteurs die haar rolprent zo levensecht en aangrijpend maken. Alex Decas, die al in een aantal films van Denis acteerde, heeft een ingehouden acteerstijl, en zijn rol als vader is een openbaring.

De bedoeling van Denis was om de rolprent zo eenvoudig mogelijk vorm te geven, en te ontdoen van overbodige ballast. Ze is er zeker in geslaagd om een complexe werkelijkheid invoelbaar en inleefbaar te maken. Knap dat het thema ras en immigratie hier niet behandeld wordt. Het verhaal gaat over boeiende mensen die worstelen met universele problemen en gevoelens.

Ulrik van Tongeren

Het IIFR beleeft zaterdag 31 januari z'n laatste programma-onderdeel. Eerdere bijdragen van Van Tongeren tref je hier, hier, en hier aan.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Wat vind jij van deze film?

Naar boven

hghg