Ravagedigitaal 1 oktober 2009ddPrint deze pagina  
 

Eerdere artikelen:

23-07-11
'Dylan is gek'
09-07-11
Rietveld studenten imponeren
28-06-11
De Navo-oorlog in Libië: desastreus, illegaal en mislukt
04-06-11
Geef games niet de schuld
21-05-11
Is cultureel verweer wenselijk?
04-05-11
Stenografen van de macht
17-04-11
Waar Abraham de mosterd haalt
01-04-11
Rust en frust langs de kust
04-03-11
‘Evacuatie’ Nederlander in Libië verkiezingsstunt?
23-02-11
Dagen van dicatator Khadafi zijn geteld
22-02-11
Captain Beefheart / Don Van Vliet (1941-2010)
01-02-11
Afghanistan in gerommeld!
30-01-11
Beelden van bezetting
18-01-11
Goededag meneer Cohen
13-01-11
Britse agent was zes jaar activist
02-01-11
De oorsprong van de geitenneuker
28-12-10
Twitteren op de vulkaan
21-12-10
De wereld na WikiLeaks' Cablegate
08-12-10
Lennon komt weer tot leven
04-12-10
Elektroshock voor verwarde politici
30-11-10
Media dienen Wikileaks te wikken en wegen
23-11-10
Werkt Google voor jou of werk jij voor Google?
09-11-10
Versoepelde Tabakswet een nog groter gedrocht
28-10-10
Slagveld Uruzgan
21-10-10
Zoektocht naar échte hulp
05-10-10
Zwarte Blok slaat de plank mis
27-09-10
Een goed georganiseerde leugen
14-09-10
Geachte heer Hirsch Ballin,
02-09-10
Oorlog als er vrede dreigt
30-08-10
'Media leiden aan Ninja Turtle-syndroom'
24-08-10
Clash oude en nieuwe media
20-08-10
Wij zijn de (kwaliteits)media spuugzat!
12-08-10
Moratorium bepleit voor verarmd uranium
06-08-10
Censuur in Nederland
17-07-10
Het neoliberale drama
01-07-10
Kirgizië: Geschiedenis van identiteiten
15-06-10
Schreeuw om aandacht van een loyale ambtenaar
05-06-10
De prinsbedelaar en de kindermoordenaars
29-05-10
Beste STEMGERECHTIGDE
26-05-10
Tweeverdieners die erbij willen horen
15-05-10
Raad vertilt zich aan de hulp
24-04-10
Gastvrij Nederland anno 2010
31-03-10
Repressie neemt toe in Rusland
27-03-10
Het individu versus de staat
19-03-10
'Poetin stap op!'
05-03-10
Gooise carrièrejagers veroveren
De Pijp
23-02-10
Afghanistan: Gemilitariseerde hulp verkeerd besteed
18-02-10
Politieke onrust duurt voort in Oekraïne
11-02-10
De opkomst van een gargantueske staatskleptocratie
30-01-10
Keizer zonder kleren
27-01-10
Hoge en lage cultuur revisited
22-01-10
WRR neemt hulp op de schop
16-01-10
De laatste utopie van het Vrije Westen
06-01-10
Zestig keer zestig is een uur
31-12-09
Verschuivende Verantwoordelijkheden
25-12-09
Credo van een geboren wereldverbeteraar
12-12-09
De puzzel van West Point
05-12-09
RedRat, terug van weggeweest
14-11-09
Oorlog op het Internet
05-11-09
Media laten Balkenende te gemakkelijk wegkomen
27-10-09
Politiek moet nog wennen aan het burgerinitiatief
18-10-09
Populair Gezelschapsspel
12-10-09
De Nobele Obama
11-10-09
De oorlog van 3 biljoen
01-10-09
Charimarktlectuur: Geen boodschap aan de crisis
26-09-09
Danziger Vrijhaven: Status Aparte
20-09-09
Den Haag fouilleert maar wat
15-09-09
Motief aanslag Karst T. ongewis
12-09-09
Singer legt de armen aan het financieel infuus
09-09-09
RID richt vizier weer op Amsterdamse krakers
04-09-09
60 Jaar NAVO: van defensie- naar interventiemacht
22-08-09
Gekmakende bureaucratie
19-08-09
Een Belgische droom
16-08-09
'Shelter skelter'
09-08-09
Schiphol brandt door
07-08-09
Voedselproductie voorname oorzaak klimaatverandering
20-07-09
Het keurige protest van de participatie-elite
15-07-09
Spirituele politiek
12-07-09
Simon op weg naar weg (on his way to away)
07-07-09
Prins heeft bij de bank een goddelijke taak
03-07-09
Weerbare moslims
30-06-09
Nederland verkwanselt openbaarheid
27-06-09
Veel vrouwen bij protesten in Iran
16-06-09
Toekomst Lissabonverdrag in handen Duits hof
11-06-09
Op weg naar een gezonde economie
05-06-09
Nieuwe strijd om het IJmeer
29-05-09
Heleen Mees, strijdster tegen het rijk der machtelozen
22-05-09
Vreemdelingenbeleid Italië verontrust
19-05-09
Kleine Geschiedenis van de Moraal
09-05-09
Bananenrepubliek Leiden
03-05-09
De Culturele Evolutie
30-04-09
Nationalist mag geen dierenvriend zijn
26-04-09
'Voer actie tegen ontwikkelingshulp'
23-04-09
Red de havenloodsen
18-04-09
RVF: Aanzetten tot stadsguerrilla
13-04-09
De keizer en de astroloog
10-04-09
Proces oorlogsmisdadiger Scheungraber
04-04-09
'Wereld van Obama niet kernwapenvrij'
31-03-09
'Dierenactivist is geen terrorist'
27-03-09
Het Europees mandaat van Els de Groen
24-03-09
Verheerlijking van de oorlog
20-03-09
Slimme energiemeter schendt privacy
17-03-09
Leven achter tralies
12-03-09
Het HCZ-gebouw zit al vol
08-03-09
Hond Vla luidde drama Vrankrijk in
05-03-09
Afscheid van een stadssjamaan
03-03-09
Stop gratis 'meidenprik'
02-03-09
Het spel om de knikkers
27-02-09
Krakers met groen-zwarte vingers
24-02-09
Pleidooi voor verzoening met Aboriginal-stam
21-02-09
Bedrijven in dienst van de Israëlische bezetter
17-02-09
Pessimist tegen wil en dank
10-02-09
Raad van State kraakt wetsvoorstel kraakverbod
07-02-09
Sublieme Digitale Sensatie
30-01-09
We beveiligen ons suf en schieten er niets mee op
27-01-09
Vrankrijk: Lichtpunt bij gedwongen sluiting
24-01-09
België voedt militaire industrie Israël
20-01-09
Richtingenstrijd onder Obama voortgezet
18-01-09
Linkse kritiek op moslimfundamentalisme groeit
10-01-09
De Achterhuisdoctrine
05-01-09
Russisch gasconflict draait om meer dan dollars
04-01-09
Europa de straat op voor Palestijnse zaak


Archief 2008


Archief 2007

Archief augustus - december 2006


Archief januari - juli 2006

 

 


In geen tijden zijn in het Nederlands zoveel boeken over ontwikkelingshulp en -samenwerking uitgegeven als dit jaar. Geen toeval, aangezien 'we' nu al zestig jaar aan ontwikkelingswerk doen. Het wachten is op auteurs die in staat zijn 'ontwikkelingssamenwerking' willens en wetens tegen het licht van de crisis te houden.


door
Theo Ruyter


Wie denkt dat ontwikkelingsdeskundigen zich met al hun kennis van
veranderingsprocessen gretig op de crisis hebben gestort, vergist zich
lelijk. Het lijkt wel of ze in die kring zo gewend zijn de andere kant op
te kijken - richting warme landen met name - dat ze geen boodschap hebben aan wat zich in het eigen nest afspeelt, laat staan dat ze in staat zijn verbanden te leggen tussen hier en daar.

Twee, onderling sterk verschillende, voorbeelden. Het ene is de bestseller van Paul Collier The Bottom Billion, in 2007 verschenen in Engeland en de afgelopen zomer ook in het Nederlands uitgegeven onder de titel Eén miljard achterblijvers. Het tweede is oorspronkelijk Nederlandstalig werk van Marieke de Wal, getiteld Een sector onder vuur (2009).

Falend groeiproces

Collier, voorheen hoofd van een onderzoeksafdeling bij de Wereldbank en nu hoogleraar economie in Oxford, heeft ontdekt dat er in het jaar 2006 in de wereld 980 miljoen mensen waren, in bij elkaar 58 'allerarmste' landen, waar 'de ontwikkeling' is mislukt (p.10). En mislukt betekent in zijn ogen dat daar de afgelopen decennia sprake is geweest van een 'falend groeiproces'. De achterstand van die landen is het grootste probleem waarmee 'we' in deze tijd worden geconfronteerd. Hij acht het dan ook 'de belangrijkste taak van ontwikkelingssamenwerking' die achterstand op te heffen (p.25).

De auteur beschrijft vervolgens de vier valkuilen, waar de oorzaken liggen van de achterstand van genoemde groep landen: de conflictval, de val van de natuurlijke hulpbronnen, de val van het omringd zijn door slechte buren en die van een slecht bestuur in een klein land. In sommige gevallen heeft een bepaalde valkuil de doorslag gegeven, maar vaker is sprake van meer dan een. En de analyse in haar geheel wordt gekenmerkt door een sterke nadruk op interne factoren.

Maar het probleem - dat miljard achterblijvers - is volgens Collier niet onoplosbaar (p.26). Vandaar ook dat hij allerlei berekeningen heeft uitgevoerd, zoals die van de kosten van een 'falende staat' (p.102), waar hij dan bijvoorbeeld de kosten van de militaire interventie in Irak tegenover zet. De oplossing zoekt hij vooral in de richting van militaire interventie, nieuwe wetten en handvesten, handelspolitiek om de betrokken landen alsnog een kans te bieden op de wereldmarkt en aanvullende ontwikkelingshulp.

Collier presenteert zichzelf als een radicale vernieuwer, van het slag 'niet links niet rechts, maar...' Tussen de regels door echter ontpopt hij zich als een volstrekt traditionele econoom, die zweert bij de aloude liberale dogma's en voor wie 'ontwikkeling' gelijkstaat aan (door export aangedreven) economische groei in het kader van de 'vrije markteconomie'.

Hij extrapoleert zonder blikken of blozen de explosief toegenomen welvaart, zoals wij die de afgelopen halve eeuw hebben leren kennen, en waarschuwt in feite vooral voor de dreiging die van de achterblijvers uitgaat voor 'onze' eigen comfortabele positie.

Crisis als bedrijfsongeval

Het is dan ook typerend dat Collier geen enkele voorbode van de huidige crisis in zijn boek heeft geïntegreerd en het ook niet nodig heeft gevonden naar aanleiding van de Nederlandse vertaling die tekortkoming alsnog enigszins goed te maken.

Daarmee schaart hij zich onder degenen die de crisis beschouwen als een bedrijfsongeval van voorbijgaande aard en die blijven geloven in bomen die tot in de hemel groeien. Alsof we niet al jaren (kunnen) weten dat een flink deel van de wereldbevolking - ook zo ongeveer een miljard - in ecologisch opzicht op een onverantwoord grote voet leeft.

Oude vormen en gedachten sterven niet zo maar af, weten we langzamerhand. Maar een econoom die in deze tijd nog altijd niet verder komt dan 'milieu' als een, door anderen sterk overschat, verschijnsel - zie de terloopse opmerking van Collier over 'de steeds meer als heilig beschouwde milieudoelen' op p. 142 - diskwalificeert zichzelf.

Te meer omdat de crisis heel wat voormalige gelovigen de ogen geopend heeft voor de ware aard van het heersend financieel-economisch systeem en zijn consequenties voor onze gezamenlijke toekomst. Al blijft de verleiding bestaan oude wijn in nieuwe zakken te gieten en de zoektocht naar alternatieven weer af te breken zodra 'de economie uit het dal gekropen is'.

OSO's

Marieke de Wal, filosofe van huis uit en tegenwoordig consultant bij Berenschot, extrapoleert ook naar hartelust, maar dan vooral op het niveau van een bedrijfstak. Haar studieobject zijn wat ze zelf uitdrukkelijk 'ontwikkelingssamenwerkingsorganisaties' (OSO's) noemt. In haar ogen een 'sector' die in zwaar weer terechtgekomen is en maar moet zien te overleven.

Het woord hulpindustrie wordt door de auteur gemeden, omdat 'het begrip ontwikkelingssamenwerking de lading op dit moment het beste dekt' (p.30). Zij (en haar werkgever die de uitgave mede mogelijk maakte) hebben het boek bedoeld als ondersteuning van de OSO's 'bij het bepalen van hun positionering in een veranderend speelveld' (p.22). Het boek is gebaseerd op uitvoerige gesprekken met acht OSO's en het resultaat van een enquête onder 200 organisaties (waarvan 76 daadwerkelijk vragen hebben beantwoord).  

De acht uitverkoren 'case-organisaties' zijn ETC Nederland (de Foundation en de BV), de Evert Vermeer Stichting (EVS), ICCO, IKV Pax Christi, IUCN (Nederlands Comité), Simavi, Solidaridad en Woord en Daad.  Allemaal OSO's dus, die - in verschillende rollen - iets van doen hebben met 'samenwerking tussen organisaties en tussen mensen om ontwikkeling in arme landen te bewerkstelligen teneinde zo verandering op gang te brengen' (p.30).

Een bont gezelschap dus, met wortels in diverse sociale bewegingen (derde wereld, vrede en milieu met name), dat zich in de ogen van de auteur probeert te onderscheiden van andere 'partijen op de OS-markt' door erop te hameren dat bij hen de mondiale bestrijding van armoede en ongelijkheid voorop staat en niet een of ander eigen belang (p.17).

De Wal beschrijft hoe dit laatste tegenwoordig van verschillende kanten wordt aangevochten en beschrijft haarfijn hoe de OSO's daarmee worstelen. Als een filantropoloog avant la lettre, die analyseert hoe bepaalde aanbieders van goede doelen op de charimarkt zich gedragen en hoe de kopers daarop reageren.

Zie bijvoorbeeld de maar liefst twintig 'dilemma's die vragen om strategische afwegingen' (pp. 108 e.v.). Maar daar blijft het niet bij: ze stelt zich ook op als consultant, die haar klanten wil en moet wapenen tegen kritiek van buiten. En dan komt de organisatiedeskundige te voorschijn, die maar zelden boven het intellectuele kader van zijn klant uitstijgt.

Losse flodders

Typerend is dat nergens in het boek de optie aan bod komt dat een OSO, als slotsom van een strategische afweging, besluit zichzelf op te heffen. Zelfs in het geval van een organisatie als de EVS, die op een gegeven moment voldoende redenen had om er een punt achter te zetten, juicht de auteur toe dat die toch weer manieren vindt om haar bestaansrecht aan te tonen (p. 100).

Daarom is het ook niet verwonderlijk dat nergens de rol en het belang van de (uiteindelijke) begunstigde aan bod komt. Hier en daar is wel even sprake van 'het belang van de ontvangers' (p. 88) en in het begin van het boek wordt zelfs toegegeven dat 'onze OS' is ingesteld op het verlenen van 'aanbodgestuurde hulp', maar dat blijven losse flodders.

De Wal onderscheidt zich van Collier door tenminste twee keer het woord kredietcrisis te laten vallen (p. 11 en en p. 111),  maar ze heeft met hem gemeen dat ze zich niet kan onttrekken aan de zekerheden en vanzelfsprekendheden van vóór de crisis. De invalshoek is verschillend: de wereldeconomie voor de een en een bedrijfstak in een stukje Europa voor de ander.

Maar geen van beiden heeft een boodschap aan de crisis. Beiden zitten gevangen in het traditionele zij-wij denken: wij hebben het en zij niet. Ze interpreteren nog steeds 'ontwikkeling' als een doel dat wij bereikt hebben en anderen niet, in plaats van te beseffen dat die 'wij' eerder miswikkeld dan ontwikkeld is. Het wachten is op auteurs die wel in staat zijn 'ontwikkelingssamenwerking' willens en wetens tegen het licht van de crisis te houden.

 



Auteur:
Paul Collier

Titel: Eén miljard achterblijvers; Waarom de armste landen steeds verder achterop raken en wat wij daaraan kunnen doen

Uitgeverij: Spectrum, Houten 2009

ISBN: 9789049101244

Prijs: € 19,95

 

 

 


Auteur:
Marieke de Wal

Titel: Een sector onder vuur; Ontwikkelingssamenwerkingsorganisaties en hun strategieën in een veranderende wereld

Uitgeverij: KIT Publishers, Amsterdam 2009

ISBN: 9789460220234

Prijs: € 29,95

 


 



- - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - -

Geef je mening:

 

Naar boven