1Ravagedigitaal 12 september 2009ddPrint deze pagina  
 

Eerdere artikelen:

23-07-11
'Dylan is gek'
09-07-11
Rietveld studenten imponeren
28-06-11
De Navo-oorlog in Libië: desastreus, illegaal en mislukt
04-06-11
Geef games niet de schuld
21-05-11
Is cultureel verweer wenselijk?
04-05-11
Stenografen van de macht
17-04-11
Waar Abraham de mosterd haalt
01-04-11
Rust en frust langs de kust
04-03-11
‘Evacuatie’ Nederlander in Libië verkiezingsstunt?
23-02-11
Dagen van dicatator Khadafi zijn geteld
22-02-11
Captain Beefheart / Don Van Vliet (1941-2010)
01-02-11
Afghanistan in gerommeld!
30-01-11
Beelden van bezetting
18-01-11
Goededag meneer Cohen
13-01-11
Britse agent was zes jaar activist
02-01-11
De oorsprong van de geitenneuker
28-12-10
Twitteren op de vulkaan
21-12-10
De wereld na WikiLeaks' Cablegate
08-12-10
Lennon komt weer tot leven
04-12-10
Elektroshock voor verwarde politici
30-11-10
Media dienen Wikileaks te wikken en wegen
23-11-10
Werkt Google voor jou of werk jij voor Google?
09-11-10
Versoepelde Tabakswet een nog groter gedrocht
28-10-10
Slagveld Uruzgan
21-10-10
Zoektocht naar échte hulp
05-10-10
Zwarte Blok slaat de plank mis
27-09-10
Een goed georganiseerde leugen
14-09-10
Geachte heer Hirsch Ballin,
02-09-10
Oorlog als er vrede dreigt
30-08-10
'Media leiden aan Ninja Turtle-syndroom'
24-08-10
Clash oude en nieuwe media
20-08-10
Wij zijn de (kwaliteits)media spuugzat!
12-08-10
Moratorium bepleit voor verarmd uranium
06-08-10
Censuur in Nederland
17-07-10
Het neoliberale drama
01-07-10
Kirgizië: Geschiedenis van identiteiten
15-06-10
Schreeuw om aandacht van een loyale ambtenaar
05-06-10
De prinsbedelaar en de kindermoordenaars
29-05-10
Beste STEMGERECHTIGDE
26-05-10
Tweeverdieners die erbij willen horen
15-05-10
Raad vertilt zich aan de hulp
24-04-10
Gastvrij Nederland anno 2010
31-03-10
Repressie neemt toe in Rusland
27-03-10
Het individu versus de staat
19-03-10
'Poetin stap op!'
05-03-10
Gooise carrièrejagers veroveren
De Pijp
23-02-10
Afghanistan: Gemilitariseerde hulp verkeerd besteed
18-02-10
Politieke onrust duurt voort in Oekraïne
11-02-10
De opkomst van een gargantueske staatskleptocratie
30-01-10
Keizer zonder kleren
27-01-10
Hoge en lage cultuur revisited
22-01-10
WRR neemt hulp op de schop
16-01-10
De laatste utopie van het Vrije Westen
06-01-10
Zestig keer zestig is een uur
31-12-09
Verschuivende Verantwoordelijkheden
25-12-09
Credo van een geboren wereldverbeteraar
12-12-09
De puzzel van West Point
05-12-09
RedRat, terug van weggeweest
14-11-09
Oorlog op het Internet
05-11-09
Media laten Balkenende te gemakkelijk wegkomen
27-10-09
Politiek moet nog wennen aan het burgerinitiatief
18-10-09
Populair Gezelschapsspel
12-10-09
De Nobele Obama
11-10-09
De oorlog van 3 biljoen
01-10-09
Charimarktlectuur: Geen boodschap aan de crisis
26-09-09
Danziger Vrijhaven: Status Aparte
20-09-09
Den Haag fouilleert maar wat
15-09-09
Motief aanslag Karst T. ongewis
12-09-09
Singer legt de armen aan het financieel infuus
09-09-09
RID richt vizier weer op Amsterdamse krakers
04-09-09
60 Jaar NAVO: van defensie- naar interventiemacht
22-08-09
Gekmakende bureaucratie
19-08-09
Een Belgische droom
16-08-09
'Shelter skelter'
09-08-09
Schiphol brandt door
07-08-09
Voedselproductie voorname oorzaak klimaatverandering
20-07-09
Het keurige protest van de participatie-elite
15-07-09
Spirituele politiek
12-07-09
Simon op weg naar weg (on his way to away)
07-07-09
Prins heeft bij de bank een goddelijke taak
03-07-09
Weerbare moslims
30-06-09
Nederland verkwanselt openbaarheid
27-06-09
Veel vrouwen bij protesten in Iran
16-06-09
Toekomst Lissabonverdrag in handen Duits hof
11-06-09
Op weg naar een gezonde economie
05-06-09
Nieuwe strijd om het IJmeer
29-05-09
Heleen Mees, strijdster tegen het rijk der machtelozen
22-05-09
Vreemdelingenbeleid Italië verontrust
19-05-09
Kleine Geschiedenis van de Moraal
09-05-09
Bananenrepubliek Leiden
03-05-09
De Culturele Evolutie
30-04-09
Nationalist mag geen dierenvriend zijn
26-04-09
'Voer actie tegen ontwikkelingshulp'
23-04-09
Red de havenloodsen
18-04-09
RVF: Aanzetten tot stadsguerrilla
13-04-09
De keizer en de astroloog
10-04-09
Proces oorlogsmisdadiger Scheungraber
04-04-09
'Wereld van Obama niet kernwapenvrij'
31-03-09
'Dierenactivist is geen terrorist'
27-03-09
Het Europees mandaat van Els de Groen
24-03-09
Verheerlijking van de oorlog
20-03-09
Slimme energiemeter schendt privacy
17-03-09
Leven achter tralies
12-03-09
Het HCZ-gebouw zit al vol
08-03-09
Hond Vla luidde drama Vrankrijk in
05-03-09
Afscheid van een stadssjamaan
03-03-09
Stop gratis 'meidenprik'
02-03-09
Het spel om de knikkers
27-02-09
Krakers met groen-zwarte vingers
24-02-09
Pleidooi voor verzoening met Aboriginal-stam
21-02-09
Bedrijven in dienst van de Israëlische bezetter
17-02-09
Pessimist tegen wil en dank
10-02-09
Raad van State kraakt wetsvoorstel kraakverbod
07-02-09
Sublieme Digitale Sensatie
30-01-09
We beveiligen ons suf en schieten er niets mee op
27-01-09
Vrankrijk: Lichtpunt bij gedwongen sluiting
24-01-09
België voedt militaire industrie Israël
20-01-09
Richtingenstrijd onder Obama voortgezet
18-01-09
Linkse kritiek op moslimfundamentalisme groeit
10-01-09
De Achterhuisdoctrine
05-01-09
Russisch gasconflict draait om meer dan dollars
04-01-09
Europa de straat op voor Palestijnse zaak


Archief 2008


Archief 2007

Archief augustus - december 2006


Archief januari - juli 2006

 

 



In Het kan wel! toont Peter Singer aan dat de levens van de ontelbaren die in armoede leven wel degelijk gered kunnen worden, met een tamelijk geringe inspanning. Maar "de bij uitstek politieke notie van opeisbare én afdwingbare mensenrechten is bij Singer ver te zoeken."


door
Theo Ruyter


Het heeft even geduurd, maar nu heeft de reïncarnatie van Andrew Carnegie (1835-1919) dan toch haar beslag gekregen. Een tijd lang gooide Bill Gates hoge ogen, uiteindelijk is het Peter Singer geworden. Als moraalridder had hij al enige bekendheid, met name in Princeton en omstreken, maar met zijn nieuwste boek 'Het kan wel! Armoede hoeft niet' is hij pas écht zijn openbare leven begonnen.

Evenals voor Carnegie, die met The Gospel of Wealth in 1889 de grondslag legde voor de grootste charimarkt ter wereld, koppelt Singer het gegeven dat de ene mens nu eenmaal meer succes in het leven heeft dan de ander aan de plicht voor de rijke om een deel van zijn bezit aan de arme te schenken. Het grote verschil tussen de twee is dat de industrieel Carnegie zich vooral richtte op de eigen, Amerikaanse, samenleving en de filosoof Singer de hele wereld als zijn werkterrein beschouwt.

Geef!

Het boek, dat als vertaling van The Life You Can Save is uitgekomen bij De Bezige Bij, is bedoeld voor een breed publiek. De auteur spreekt je telkens als individuele lezer aan, alsof hij je persoonlijk wil helpen de weg naar 'het goede leven' te vinden. En om te voorkomen dat je je in een hoek gedreven gaat voelen door de stroom redeneringen, citaten, voorbeelden en ander verbale munitie, beweert hij al in zijn voorwoord dat hij je geen schuldgevoel wil aanpraten (p.13).



Andrew Carnegie


Singers kernboodschap is eigenlijk heel simpel: elk jaar gaan 18 miljoen mensen dood vanwege gebrek aan iets, onnodig dus; daar moeten en kunnen wij - die meer hebben of verdienen dan we voor onszelf nodig hebben - iets aan doen. Dus geef, al is het maar wat je uitspaart door eens wat minder uit te gaan.

In het eerste deel van het boek geeft hij aan de hand van het thema armoede een minicursus 'praktische ethiek'. Daarin probeert hij met name enkele, zorgvuldig geselecteerde, bezwaren tegen dat 'geven' te ontzenuwen. Maar dan wel op zijn eigen manier. Een typerende zin is bijvoorbeeld: 'Stel uzelf de vraag of u de vooronderstellingen van het argument kunt ontkennen' (p.31).

In het tweede deel heeft hij het over de menselijke natuur. Hoe egoïstisch we zijn of hoe altruïstisch, wat ons weerhoudt om meer te geven, hoe je mensen zo ver krijgt dat ze meer geven en zo voort. In dit verband brengt Singer een hele batterij psychologen in stelling, die met allerlei experimenten verklaringen hebben gezocht voor het geld- en geefgedrag van mensen. En een batterij Amerikaanse bedrijfsdirecteuren, die hebben ervaren hoe 'ongelooflijk bevredigend' (p.96) het is liefdadigheid te bedrijven.

Feiten over hulp

De auteur presenteert in het derde deel 'de feiten over hulp', dat wil zeggen 53 bladzijden om uit te leggen wat hulp in het algemeen voorstelt, wat goede hulp is en wat goede hulporganisaties zijn, én hoe je de hulp zou moeten en kunnen verbeteren.

Hier is goed te merken dat Singer beschikt over een flinke boekenkast. Hij heeft duizend klokken horen luiden en het resultaat is dan ook kakofonisch. Eigenlijk is maar één deuntje goed te onderscheiden van de rest: hoeveel kost het om een leven te redden?

Om deze laatste vraag te beantwoorden komt de auteur, in het vierde en laatste deel van het boek, op de proppen met 'een nieuwe maatstaf voor geven'. Die komt erop neer dat 'mensen die het financieel goed hebben' ongeveer vijf procent en 'de zeer rijken aanzienlijk meer' van hun jaarlijks inkomen weggeven. Op die manier kunnen volgens Singer 'het hoogst mogelijke totaalbedrag (...) en dus ook de beste resultaten' worden bereikt (p. 191).

Hoe al dat geld moet worden ingezameld en vervolgens besteed, blijft in de lucht hangen. Wel wordt de volhardende lezer helemaal op het einde van het boek beloond met de mededeling dat recent wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond, hoe 'de warme gloed waar altruïsten het vaak over hebben' inderdaad in bepaalde delen van de menselijke hersens waarneembaar is (p. 215).

Crisis?

Een van de opmerkelijkste kanten van het boek is dat het dit jaar (2009) is uitgekomen en dat noch de auteur noch zijn uitgever (Random House) het nodig heeft gevonden tenminste de indruk te wekken dat men zich rekenschap geeft van zoiets als een crisis in de wereldeconomie.

Alsof de internationale filantropie daar niets mee te maken heeft, alsof de hedendaagse filantropen (actieve of potentiële) niets met financiële markten e.d. te maken hebben, alsof de ongelijkheden en tegenstellingen in de wereld losstaan van het financieel-economisch systeem. Dat kan geen toeval zijn, net zo min als het toeval is dat Singer het in dit boek nauwelijks over politiek heeft.



Peter Singer


Filantropie is voor hem - daar is het hele boek van doortrokken - zo ongeveer de allerindividueelste  aangelegenheid. Een individu besluit, vrijwillig en vrijblijvend, een deel van zijn bezit of inkomen weg te geven aan andere, door hem als arm, behoeftig of op sterven na dood gekwalificeerde, individuen.

Er komt geen gemeenschap en dus ook geen politiek aan te pas. Geen afbakening van verantwoordelijkheden, geen afweging van belangen, geen omschrijving en vaststelling van het een of ander 'algemeen belang'. De bij uitstek politieke notie van opeisbare én afdwingbare mensenrechten is bij Singer ver te zoeken.

Schijnempathie

Des te schrijnender is de schijnempathie die de auteur aan de dag legt ten aanzien van de mensen die hij aan het financieel infuus van de filantropen wil leggen. Hij heeft de mond vol van de armsten hier en daar die van de een of andere dreigende dood gered moeten worden, maar kan zich niet werkelijk met hen vereenzelvigen of tenminste inleven in hun positie. Ze zijn en blijven voor hem - zowel individueel als collectief - totaal andere, met minderwaardigheid behepte, mensen die pas iets worden wanneer de (buitenlandse) filantroop ze verheft.

Een van de klokken die Singer heeft horen luiden is dat hulp 'zelfs schadelijk' zou kunnen zijn (p. 143). Maar verder dan enkele verwarde bladzijden over het verband tussen hulp en economische groei komt hij niet. Van regeringen wil hij nog wel weten dat ze andere motieven voor hun hulp kunnen hebben dan louter humanitaire. (Ook in dat opzicht is de gelijkenis treffend met Carnegie, die vond dat mensen met succes in het bedrijfsleven de wereld beter kennen dan wie ook en dat je de verdeling van de welvaart dus gevoeglijk aan hen kunt overlaten.)

Maar op de charimarkt het kaf van het koren scheiden is aan hem niet besteed. Integendeel, het dondert niet waar de rijken hun geld vandaan halen. Mensen moeten gewoon gestimuleerd worden hard te werken, risico's te nemen en creatief te zijn. Hoe meer ze verdienen, des te meer kunnen ze weggeven.

Rest nog de vraag wat een gerenommeerde en op dit terrein niet bepaald gespecialiseerde uitgeverij ertoe heeft bewogen het boek te laten vertalen en in Nederland uit te brengen. En als dat te veel gevraagd is, laat ze dan in ieder geval even uitleggen waarom die handige index uit het oorspronkelijke, Amerikaanstalige, boek is weggelaten.

 

Peter Singer (1946) is hoogleraar bio-ethiek aan de universiteit van Princeton. Hij is bekend geworden met zijn boek 'Pro mens, pro dier' (1975), dat wordt beschouwd als het begin van de dierenbevrijdingsbeweging, en 'One World: The Ethics of Globalization' (2004), over de morele implicaties van globalisering.

De schrijver van deze recensie, Theo Ruyter, is een kritisch volger van de internationale charimarkt. Hij schreef onder meer 'Requiem voor de Hulp' (2005) en de bundel 'De koe lacht niet meer', korte verhalen en essays over de ontwikkelingshulp in Afrika (2009, Papieren Tijger ).

 


Titel:
Het kan wel!; Armoede hoeft niet

Auteur: Peter Singer

ISBN: 978 90 234 4201 1

Uitgeverij: De Bezige Bij

Omvang: 160 bladzijden

Uitvoering: Paperback

Prijs: € 18.90

 

 

 

 

 


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Geef je mening:

 

 

 

Naar boven