Het zijn gouden tijden voor vrijdenkers, libertairen en anarchisten. Zij waarderen het eigen initiatief van onderop en willen de verantwoordelijkheid en het vertrouwen terug geven aan de mensen zelf, boven het staatsapparaat en de hopeloos instortende economie van de 'vrije markt'.

door Sjaak Vrugt

Kent u 'm nog, de paarse krokodil uit het reclamespotje  van enkele jaren terug, die zo perfect verbeeldde hoe de samenleving muurvast zit in formulieren, regeltjes en protocollen? Die krokodil is nog springlevend.

Meneer C. in Haarlem had last van lekkage in zijn kelder. Dit kwam door regenwater dat vanaf de gemeentelijke openbare weg naar binnen liep. Om het probleem te verhelpen zag hij graag de opening van het souterrain afgedekt met een dikke glasplaat. C. vroeg de gemeente of daarvoor een vergunning nodig was en of het daarnaast niet onder de verantwoording van de gemeente viel, als eigenaar van dit stuk openbare weg. Ondanks herhaald verzoek tot enige reactie, bleef deze maanden uit.

Als raadslid verzocht ik de wethouder deze man nu eindelijk eens te antwoorden. Daarna duurde het echter nog tien (!) maanden alvorens een reactie op de 'kelderkoekoek' (zo heet een dergelijke toegang tot een souterrain) volgde. Want, excuses, de brief was in een la blijven liggen. Het antwoord was een dooddoener: 'Meneer is zelf verantwoordelijk voor de afwatering van zijn pand'. Terwijl het hier om de afwatering van het gemeentelijk trottoir gaat. Weg met de paarse krokodil, leve de kelderkoekoek!

Verlammend

Het is zomaar een – relatief onschuldige - anekdote, over het dagelijks leed dat overheid heet. Veel ernstiger is het als ook mensen die van zorg en tal van andere voorzieningen afhankelijk zijn met (de grillen van) het ambtenarenapparaat te maken krijgen. Met de waanzin van langdurig zoekgeraakte aanvragen, zesvoudige formulieren, willekeur en mierenneukerei. De gekmakende bureaucratie.

Nog slechts één op de acht mensen heeft enig vertrouwen in politici. Rechts-populistische onderbuikpolitici vinden echter gretig aanhang onder de ontevreden kiezers. Met Pim Fortuyn, als grondlegger van die nog immer - nu onder Wilders -voortwoekerende stroming, was ik het op slechts één punt hartgrondig eens: zijn afkeer van de alles verlammende bureaucratie. Van de pennenlikkers en de regelneverij onder de ambtenaren. Dat is immers iedereen die er door het machtsmonopolie van de overheid mee te maken heeft, spuugzat.

Als volleerd wereldvreemden hebben echter de gevestigde partijen, links en rechts, ons hier nog steeds niet van verlost. Rechts gelooft in de liberalisering en de vermarkting van overheidstaken, terwijl traditioneel links zit bevindt in de spagaat van de 'maakbare samenleving'.

In feite gouden tijden voor vrijdenkers, libertairen en anarchisten, uit welke traditie enkele lokale Haarlemse partijen zijn opgestaan, waaronder de Actiepartij. Deze mensen waarderen het eigen initiatief van onderop en willen de verantwoordelijkheid en het vertrouwen terug geven aan de mensen zelf, boven het staatsapparaat en de hopeloos instortende economie van de 'vrije markt'.

PVV

Het zou lachwekkend zijn te aanschouwen hoe gevestigde partijen maar niet doorhebben waar de mensen nou zo terecht gefrustreerd en ontevreden over zijn, als echter niet de rechtspopulisten van de PVV deze gevoelens volop wisten uit te buiten. Boze mensen zijn immers vatbaar voor de eeuwenoude vertrouwde tactiek om de schuld van alles dan maar af te schuiven op een minderheidsgroep.

Een haatzaaiende 'beweging' als de PVV krijgt het zo voor elkaar om mensen tegen elkaar uit te spelen. Benoem een zondebok, nu dan 'de moslims' of 'de buitenlanders' en men vergeet al gauw dat deze mensen nu juist in hetzelfde schuitje zitten. Dat zij minstens even hard worden genaaid door de bureaucratie en daarmee nu juist lotgenoot / bondgenoot van alle anderen in de samenleving die verziekt is door het georganiseerd wantrouwen van de overheid.

Politici hebben daarbij nog steeds niet in de gaten wat de mensen zelf allang door hebben. Namelijk dat zij zelf niets meer te vertellen hebben. Dat zij als marionettentheater slechts dienen ter legitimering van de 'vierde macht': de bureaucraten, die, als uitvoerenden, in de dagelijkse praktijk hun eigen goddelijke gang gaan.

Terwijl het nu juist die uitvoering van het beleid is waar de mensen mee te maken hebben wanneer ze in aanraking komen met 'de overheid'. Onder de volksvertegenwoordigende politici die vanouds dit ambtenarenleger zou moeten controleren, rust echter een taboe op kritiek op het ambtenarenapparaat. Hij of zij die dit toch aandurft, wordt door het systeem dan ook genadeloos afgestraft.

Logisch, want die ambtenaren blijven zitten, waar politici na een paar jaar weer vertrekken. Daarbij zijn politici, met name onder traditionele partijen als de Christen Democratische Ambtenaren (CDA) en de Partij van de Ambtenaren (PvdA), per slot van rekening zélf in veel gevallen afkomstig uit het bureaucratisch apparaat.

Populistisch links

Onder populistisch links maakt men de fout te veronderstellen dat mensen zich voor de gek laten houden door hen voor te spiegelen dat 'zíj uw problemen wel eens zullen oplossen'. Holle verkiezingsretoriek. Mensen die allang doorhebben dat de rol van de politici grotendeels is uitgespeeld, trappen daar echt niet langer in.

Allereerst zullen politici in de 21ste eeuw dan ook moeten erkennen dat ze op tal van terreinen allang de macht uit handen hebben gegeven: enerzijds aan het commerciële bedrijfsleven, waar het recht van de sterkste leidend is en anderzijds - voor die taken die nog (deels) in overheidshanden zijn - aan een bureaucratisch apparaat. Waar niet de intentie van wet- en regelgeving leidend is, maar uitvoering naar de letter wordt gebezigd en daarbij dienstverlening al lang is vervangen door gunstverlening, dankzij vele perverse prikkels die de baliekluivers heeft geleerd de mensen met wantrouwen tegemoet te treden.

Vervolgens staan voor diezelfde politici naar mijn idee maar twee keuzen open: óf terrein terug veroveren op het bedrijfsleven en het ambtenarenapparaat, óf erkennen, dat het aan de mensen zélf is de verantwoordelijkheid en het initiatief te (her)nemen omdat de overheid heeft gefaald.

Tot slot een ironische observatie: Zeer populaire, hufterige websites als GeenStijl gelden als wegbereiders voor de populariteit van Wilders. En wélke is, procentueel gezien, verreweg de grootste groep mensen, die met hun reacties deze website vullen, zodanig, dat hun werkgever zich genoodzaakt zag hun ip-adressen te blokkeren, zodat zij onder werktijd geen toegang hebben tot reageren op deze website? Inderdaad, de ambtenaren!

Sjaak Vrugt is gemeenteraadslid van de Actiepartij in Haarlem,
een afsplitsing van de Axielijst.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Geef je mening:

Naar boven

hghg